Ochrona ludności

Ochrona ludności – szeroki termin, obejmujący zarówno działania administracji publicznej, jak i działania indywidualne, zmierzające do zapewnienia bezpieczeństwa życia i zdrowia osób oraz ich mienia, a także utrzymania sprzyjających warunków środowiskowych do ich przeżycia, pomocy socjalnej i psychologicznej poszkodowanym, osłony prawnej oraz ich przygotowania edukacyjnego i sprawnościowego do radzenia sobie w czasie katastrof, klęsk żywiołowych i konfliktów zbrojnych oraz bezpośrednio po nich. Powszechnie uważa się, że ochrona ludności znajduje się całkowicie w zakresie obowiązków obrony cywilnej, jednak zakres jej działalności wykracza znacznie dalej, to też nie można ze sobą tych określeń utożsamiać.

Ogniwa ochrony ludności w Polsce

Głównym ogniwem ochrony ludności, wykonującym działania zarówno doraźne, z zakresu reagowania na zagrożenia, ale także stosownego planowania, są naczelne i centralne organizacje administracji publicznej, czyli Ministrowie, Komendant Państwowej Straży Pożarnej, szef Obrony Cywilnej Kraju oraz naczelni inspektorzy. Bezpośrednią realizacją zadań z zakresu ochrony ludności zajmują się terenowe organy administracji publicznej – wojewodowie, starostowie, burmistrzowie, wójtowie, prezydenci miast i marszałkowie województw.

Bezpośrednią ochroną ludności w Polsce zajmują się w pierwszej kolejności państwowe służby ratownicze (Państwowa Straż Pożarna, zawodowe straże pożarne, państwowe ratownictwo medyczne, chemiczne, techniczne morskie, radiacyjne), organizacje ratownicze o charakterze społecznym (GOPR, TOPR, WOPR, PCK), oraz komercyjne firmy ratownicze. Ochrona ludności leży także w zakresie obowiązków obrony cywilnej, która prowadzi zarówno działania ratownicze, jak i długofalowe (np. opracowanie planów obrony cywilnej). W dalszej kolejności ochroną ludności zajmują się służby ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, jak Policja, Straże Gminne, Straż Ochrony Kolei oraz prywatne agencje ochrony. Jeżeli instytucje te nie są w stanie sprostać sytuacji kryzysowej, działania z zakresu ochrony ludności wykonują Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej.

Ochrona ludności to także działania o charakterze psychologicznym, prowadzone przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne, poprzez powoływanie Ośrodków Interwencji Kryzysowej, oraz udzielania przez fachowców wsparcia dla ratowników w czasie prowadzenia operacji ratunkowych. Ochrona ludności przyjmuje także wymiar prawny, poprzez ratyfikację międzynarodowych zasad, broniących żywotnych interesów obywateli, jak np. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, czy Europejska Konwencja Praw Człowieka.

Typologia

Ochrona ludności dzieli się na ochronę zbiorową oraz indywidualną. Na poziomie zbiorowym prowadzona jest przez instytucje i przejawia się działaniami takimi, jak ewakuacja, tworzenie miejsc schronienia, wykrywanie zagrożeń i alarmowanie o nich. Na poziomie indywidualnym dokonuje się ona przez działania obywateli, jak:

• Znajomość zasad, tras i miejsc ewakuacji.
• Znajomość sygnałów alarmowych oraz stosownych działań podejmowanych po ich usłyszeniu.
• Posiadanie indywidualnych środków ochrony, umiejętność posługiwania się nimi oraz ich konserwacja.
• Znajomość zasad przygotowania własnego mieszkania, budynku, ujęcia wody i środków żywnościowych do ochrony przed skutkami katastrof i kryzysów.
• Znajomość zasad udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym.
• Umiejętność samodzielnego likwidowania zarzewi różnych katastrof, np. pożarów.