Ochotnica Górna
Ochotnica Górna – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Ochotnica Dolna[5][6].
| wieś | |
 Widok wsi ze Studzionek | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011[2][3]) |
ok. 2160 |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
34-453[4] |
| Tablice rejestracyjne |
KNT |
| SIMC |
0457900 |
Położenie na mapie gminy Ochotnica Dolna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego  | |
 49°31′02″N 20°15′34″E/49,517222 20,259444[1]
| |
Położenie
edytujMiejscowość położona jest na bardzo zróżnicowanej wysokości. Zabudowania Ochotnicy Górnej sięgają od 550 m n.p.m. (na granicy z Ochotnicą Dolną) do nawet 1030 m n.p.m. (osiedle Skałka, jedno z najwyżej położonych w Polsce)[7].
Przez miejscowość przebiega Droga Knurowska (zobacz Knurowska Przełęcz) od Ochotnicy Dolnej do Harklowej.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Ochotnica Górna. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
Ochotnica Górna wraz z Ochotnicą Dolną – do czasu podziału administracyjnego w 1910 roku – tworzyły najdłuższą wieś w Polsce (Ochotnicę), która liczyła niespełna 25 kilometrów[8]. Aktualnie (2018) tytuł ten należy do wsi Zawoja położonej w powiecie suskim.
Integralne części wsi
edytuj| przysiółki | Bartoszówka, Forendówki, Furcówka, Jamne, Jaszcze, Jaszcze Duże, Jaszcze Małe, Skałka, Stalmachy |
| części wsi | Bartorzówka, Białówka, Bielskie, Błaszczaki, Bukowinka, Czajki, Czepiele, Czuby, Gabrysie, Gronie, Groniówka, Holina, Hubiaki, Iwanki, Jędraczki, Jurkowski Potok, Kołodziejówka, Kopcówka, Kusówka, Lemierz, Majdówka, Marchewki, Marciny, Mostkowe, Na Karolkę, Piszczkówka, Polaki, Posadowskie, Puchry, Sikory, Sołtyska, Stalmachy, Stasichy, Stolce, Studzionki, Szlagi, Szlagówka, Szpuntówka, Ustrzyk, Zawady |
Historia
edytujPoczątkowo Ochotnica Dolna i Ochotnica Górna stanowiły jedną wieś, której dokument lokacyjny w 1416 r. wydał Władysław Jagiełło. Jej pierwszym sołtysem był Dawid Wołoch. Wieś nosiła wtedy nazwę Ochodnicza i składała się z dwóch osad, polskiej i wołoskiej i ruskiej. Pierwsza nazwa Ochotnicy (Ochodnicza) wywodzi się z tego, że stanowiła ścieżkę umożliwiającą obejście dla kupców z Nowego Targu wędrujących na Sądecczyznę. Nazwa wsi w obecnej postaci występuje od połowy XVI w., kiedy w dolinie Ochotnicy powstała wieś Babieniec (obecnie Ochotnica Górna). Nazwa ta w języku serbskim oznacza halę wypasową, co sugeruje, że było to wcześniej miejsce wypasu używane przez pasterzy wołoskich. W XVIII w. z powodu napływu osadników polskich Wołosi i Rusini stanowili już w Ochotnicy mniejszość. W 1910 r. powstała druga parafia i Ochotnica została formalnie podzielona na Górną i Dolną.
Podczas okupacji hitlerowskiej, w październiku 1944 r. doszło do bitwy ochotnickiej pomiędzy oddziałami niemieckimi a IV batalionem 1. Pułku Strzelców Podhalańskich AK oraz partyzantami radzieckimi. Starcia toczyły się w rejonie Gorca, nad potokami Jamne i Jaszcze, oraz koło przysiółka Skała. W grudniu 1944 r. w odwecie za zabicie przez partyzantów sowieckich oficera SS, Niemcy przeprowadzili pacyfikację Ochotnicy Dolnej, znaną jako Krwawa Wigilia. Spalono ok. 50 gospodarstw, zginęło 56 osób. Męczeństwo wsi upamiętnia pomnik projektu Henryka Burzca, wzniesiony w 1964 r. w centrum Ochotnicy Dolnej.
Zabytki
edytujObiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[9].
- Chałupa kurna.
Najstarszym zabytkiem Ochotnicy Górnej jest drewniana chałupa kurna z 1839 r. – duży szałas pasterski, który znajduje się na polanie powyżej przysiółka Forendówki.
Inne zabytki
edytujStary drewniany jednonawowy kościół wybudowany w 1909 r. został rozebrany w 2003, a w jego sąsiedztwie powstał nowy według projektu Zenona Trzupka.
Turystyka
edytujOchotnica Górna jest malowniczo położoną miejscowością u podnóży Gorców w wąskiej i długiej kotlinie rzeki Ochotnica oraz jej dopływów: Jaszcze, Jamne, Błaszczki, Majdowski, Furcówka, Potok Ciepielowski, Mostkowy Potok, Groniowski Potok, Jurkowski Potok. Od zachodniej i północnej strony tereny wsi podchodzą aż pod Knurowską Przełęcz (846 m n.p.m.) i wierzchołki głównego gorczańskiego grzbietu biegnącego od Gorca po Jaworzynę Kamienicką, od południa wciskają się w kotliny długiego Pasma Lubania. Nad osiedlem Jamne znajdowało się schronisko Gorczańska Chata (d. Hawiarska Koliba), które spłonęło 29 października 2022[10]. Liczne pensjonaty i gospodarstwa agroturystyczne. Bezpośrednie połączenie prywatnymi busami z Nowym Targiem i Nowym Sączem.
Warto także przespacerować się ścieżką edukacyjną, która biegnie przez potok Jaszcze na Pańską Przehybkę, do miejsca katastrofy amerykańskiego bombowca B-24 „Liberator” w grudniu 1944 r. i zejść przez Holinę na Forendówki.
Idąc od Kościoła w stronę Ustrzyka, skręcając w lewo można dojść do dwóch jezior: Iwankowskiego i Zawadowskiego (niestety teraz już coraz rzadziej występujących).
Na przysiółku Studzionki znajduje się prywatny skansen etnograficzny, w skład którego wchodzą dom–muzeum, drewniana góralska kaplica oraz kuźnia. Skansen można zwiedzać po uprzednim umówieniu się z właścicielem.
– żółty na Polanę Przysłop na grzbiecie Pasma Gorca.- z Ochotnicy Górnej, praktycznie z każdego miejsca, można dojść na Gorc, Lubań albo Turbacz.
Związani z Ochotnicą
edytuj- Wiktor Grzesicki, oficer Legionów Polskich i generał major Cesarskiej Armii.
- Katarzyna Niewiadoma, polska kolarka szosowa, mistrzyni młodzieżowa Europy, zwyciężczyni wyścigu Tour de France Femmes (2024)
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 91034
- ↑ Wieś Ochotnica Górna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-03-24], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 842 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ ImapLite [online], mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2020-05-23].
- ↑ SOŁECTWO OCHOTNICA DOLNA. ochotnica.pl, 2015-10-09. [dostęp 2018-09-16]. (pol.).
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-15].
- ↑ Pożar w schronisku studenckim w Ochotnicy Górnej w Gorcach (Małopolska). tvn24.pl, 2022-10-30. [dostęp 2022-10-30]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Gorce. Przewodnik, Marek Cieszkowski, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2004, ISBN 83-89188-19-8, OCLC 831131677.
Linki zewnętrzne
edytuj- Strona gminy Ochotnica Dolna
- Strona Oddziału Związku Podhalan. zwiazek.podhalan.w.interia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-07)].
- Strona skansenu na Studzionkach
- Rozszerzony opis wsi Ochotnica