Obwód białostocki (Imperium Rosyjskie)
Obwód białostocki (ros. Белостокская область) – jednostka administracyjna Imperium Rosyjskiego, istniejąca w latach 1807–1842.
Obwód utworzono z części byłego departamentu białostockiego Prus Nowowschodnich, przyłączonej do Rosji na mocy traktatu tylżyckiego.
Obwód powstał z dawnych pruskich powiatów: białostockiego i bielskiego, z głównych części drohiczyńskiego (bez Wysokiego Mazowieckiego) i suraskiego (bez Tykocina) oraz z części dąbrowskiego i wigierskiego. Władze rosyjskie podzieliły nową jednostkę administracyjną na 4 powiaty: białostocki, bielski, drohiczyński i sokólski.
Jako obwód na prawach guberni istniał do 1842 roku, kiedy go zlikwidowano, przyłączając jego terytorium do guberni grodzieńskiej.
W obwodzie znalazło się 28 miast:
- 7 w powiecie białostockim: Białystok, Choroszcz, Goniądz, Gródek, Knyszyn, Suraż i Zabłudów (także Trzcianne, od 1800 bez praw miejskich)
- 6 w powiecie bielskim: Bielsk, Boćki, Brańsk, Kleszczele, Narew i Orla (także Rudka, od 1800 bez praw miejskich)
- 5 w powiecie drohiczyńskim: Ciechanowiec[1], Drohiczyn[2], Mielnik, Niemirów[3] i Siemiatycze
- 10 w powiecie sokólskim: Dąbrowa, Janów, Korycin, Kuźnica, Nowy Dwór, Odelsk, Sidra, Sokółka, Suchowola i Wasilków
Niekiedy błędnie podawane w jego zasięgu miasta Jałówka, Krynki, Narewka i Milejczyce oraz Białowieża należały już od III rozbioru do guberni grodzieńskiej (1795-1801 jako słonimskiej).
Od 1819 roku obwód białostocki pozostawał pod naczelnym zarządem administracyjnym wielkiego księcia Konstantego[4].
Zaprowadzenie administracji rosyjskiej
edytujWładze pruskie, mając nadzieję na przejściowy charakter postanowień układu w Tylży, uprosiły cesarza rosyjskiego, aby zarządcą Obwodu Białostockiego uczynił kogoś pochodzenia niemieckiego dla uchronienia urzędników pruskich od zemsty krajowców[5]. W istocie cesarz powierzył tę funkcję senatorowi pochodzenia flamandzkiego Ignatiejowi Theylsowi. Theyls pozostawił na swoich funkcjach większość urzędników pruskich. Jednocześnie zatrudnił polskiego doradcę - starostę brańskiego Michała Starzeńskiego, którego mianował marszałkiem obwodu. Starzeński, mimo starań, nie zdołał jednak uchronić przed rabunkową polityką postpruskiej administracji.
Theyls m.in. odkupił od króla pruskiego Pałac Branickich, który stał się jego siedzibą, a potem był siedzibą gubernatorów obwodu. Wiosną 1810 Theyls otrzymał od cesarza nominację na zarządcę kolejnego nowego nabytu Rosji - tj. Kraju Tarnopolskiego. Gubernatorem obwodu białostockiego mianowany został Semen (Siemion) Szczerbinin.
Gubernatorzy i wicegubernatorzy
edytuj- 1810-1816 gubernator Semen Szczerbinin
- 1816-19 lutego 1842 gubernator Joachim Ignacy Wołłowicz
- 1810-1816 wicegubernator Szczepanowski
- 1816-? wicegubernator Aleksiej Arseniew[6]
Przypisy
edytuj- ↑ Tylko lewobrzeżna część; prawobrzeżny Ciechanowiec znalazł się w Królestwie Polskim jako odrębne miasto.
- ↑ Tylko prawobrzeżna część; lewobrzeżny Drohiczyn znalazł się w Królestwie Polskim jako odrębne miasto.
- ↑ W Prusach Nowowschodnich (1795-1807) nie zaliczony do miast.
- ↑ Wacław Tokarz, Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831, Warszawa 1993, s. 55–56.
- ↑ Szymon Askenazy, Rządy Rosyi w Galicyi Wschodniej 1809-1815, Tygodnik Ilustrowany nr 18/1903, s. 352
- ↑ Wiesław Wróbel, Ul. Warszawska 32. Mieszkał tu wicegubernator Arseniew, Kurier Poranny, 20.01.2017, plus.poranny.pl
Bibliografia
edytuj
