Obrzyce
Obrzyce (niem. Obrawalde) – wschodnia część Międzyrzecza (TERYT 0935535)[1][2], powstała przy kompleksie szpitalnym dla psychicznie chorych, wybudowanym w latach 1901–1904. Od 1928 roku w granicach geodezyjnych miasta Międzyrzecz.
Historia
edytuj
Architektem całego kompleksu szpitalno-mieszkalnego był międzyrzeczanin Kübler. Jego otwarcie nastąpiło 2 listopada 1904, a całości nadano nazwę Obrawalde (pol. Las Obrzański). Inwestycję zlokalizowano 3 kilometry na wschód od centrum miasta, przy drodze prowadzącej do Poznania (obecna droga wojewódzka nr 137 – ulica Poznańska). Szpital nazwano (4. Posensche) Provinzial-Irrenanstalt Obrawalde bei Meseritz (pol. 4 Poznański Prowincjonalny Zakład dla Obłąkanych w Obrzycach koło Międzyrzecza)[3][4][5]. W pierwszej fazie powstało 13 pawilonów dla chorych, gmach administracyjny, kościół, budynki zaplecza gospodarczego i technicznego oraz domy mieszkalne.
Oprócz funkcji leczniczych, w latach 1922–1928 Obrzyce pełniły rolę ośrodka administracyjnego dla utworzonej w 1922 roku Marchii Granicznej Poznańsko-Zachodniopruskiej. Zarząd prowincji zajmował część budynków, w których odbywały się m.in. posiedzenia landtagu prowincji.
W lecie 1939 rozpoczęły się przygotowania zakładu do akcji T4, która w obrzyckim szpitalu rozpoczęła się w 1942 i trwała do stycznia 1945.
Zabytki
edytuj
Zabudowa zakładu jest symetryczna. Główną oś wyznacza od południa budynek administracji, a od północy kostnica. Po obu stronach osi głównej usytuowane są pawilony dla chorych. W kolejnych latach szpital był rozbudowywany. Wokół niego powstały także zabudowania mieszkalne dla personelu (obecnie ul. Leśna i część ul. Długiej). Niemal cała zabudowa wzniesiona została w stylu neogotyckim. Całość budowli otoczona jest szlachetnym drzewostanem, a cały układ przestrzenny poprzecinano alejami[6]. Po II wojnie światowej pomiędzy kompleksem szpitalnym, a miastem Międzyrzecz wybudowano osiedla wielo- i jednorodzinne.
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[7]:
- pawilony dla chorych
- gmach dyrekcji
- kościół, obecnie filialny pw. Podwyższenia Krzyża Św.
- cmentarz
- kostnica
- wieża ciśnień
- pralnia
- lodownia
- mieszkania personelu
- kuchnia
- park szpitalny
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Urzędowe nazwy miejscowości (2012, 2015). ksng.gugik.gov.pl. [dostęp 2018-01-29]. (pol.).
- ↑ Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części 2015. ksng.gugik.gov.pl. [dostęp 2018-01-29]. (pol.).
- ↑ W. Dramowicz, Obrzyce, dzieje szpitala, Międzyrzecz 2004, s. 9.
- ↑ Grenzmark Posen-Westpreußen. Administrative Neuordnungen nach der nationalsozialistischen Machtübernahme.
- ↑ Obrawalde. Fotos des ehemaligen Landeskrankenhauses.
- ↑ Międzyrzecz i okolice, pod. red. T. Łuczak, D. Matyaszczak, Międzyrzecz–Gorzów 1998, s. 159.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 29. [dostęp 2013-01-27].