Oblężenie Trypolisu (1551)
Oblężenie Trypolisu miało miejsce w roku 1551, kiedy Turcy osmańscy oblegali i pokonali Rycerzy z Malty w fortecy Trypolis, dzisiejsza Libia[1]. Hiszpanie zbudowali fort w Trypolisie w roku 1510, a w roku 1530 cesarz Karol V przekazał go Rycerzom[2][3]. Oblężenie osiągnęło punkt kulminacyjny w czasie 6-dniowego ostrzeliwania twierdzy i poddaniu się obrońców w dniu 15 sierpnia 1551 roku.
 Atak floty Imperium Osmańskiego na Trypolis | |||
| Czas |
15 sierpnia 1551 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Wynik |
Turcy osmańscy zdobyli Trypolis | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Libii  | |||
Położenie na mapie Trypolisu  | |||
| 32°54′07,9200″N 13°11′08,8800″E/32,902200 13,185800 | |||
Oblężenie Trypolisu nastąpiło po wcześniejszym ataku na Maltę w lipcu tego roku, odpartym przez wyspiarzy, oraz udanej inwazji na Gozo, po której 5000 chrześcijańskich mieszkańców zostało porwanych i wywiezionych na galerach w kierunku Trypolisu.
Oblężenie
edytuj
Miasto było pod komendą Gasparda de Vallier, z 30 rycerzami (niektórzy autorzy podają liczbę 200)[4] oraz 630 kalabryjskimi i sycylijskimi najemnikami[3]. Od roku 1531 Turcy osmańscy znajdowali się w mieście Tajura, 20 km na wschód, gdzie Hajraddin Barbarossa miał swoją bazę[5]. Oblegający otoczyli fort, i ustawili trzy baterie artyleryjskie, po 12 dział każda[3].
Francuski ambasador przy Wysokiej Porcie Gabriel de Luetz d'Aramon, dołączył, wraz z dwoma galerami i galeotą, do floty osmańskiej w Trypolisie[3][4]. Oficjalną misją ambasadora, na prośbę Wielkiego Mistrza Zakonu Maltańskiego, było odwieść Turków od oblegania i zdobycia Trypolisu, ponieważ Malta nie była uznana jako wróg przez sojusz francusko-turecki przeciwko Habsburgom[6][7]. Według późniejszych raportów, kiedy Sinan Pasza i Turgut odmówili zaprzestania oblężenia, powołując się na rozkazy usunięcia Rycerzy Maltańskich z Afryki, d’Aramon zagroził popłynięciem do Konstantynopola, aby apelować do sułtana Sulejmana, lecz został zatrzymany aż do końca oblężenia[6][7].
Żołnierze w forcie wkrótce się zbuntowali, i rozpoczęły się negocjacje na temat kapitulacji[3]. Miasto zostało zdobyte 15 sierpnia 1551 roku przez Sinana Paszę, po sześciu dniach ostrzeliwania[8][9][4]. Rycerze, w większości Francuzi, powrócili na pokładzie swoich galer, po interwencji francuskiego ambasadora, na Maltę[4], zaś najemnicy zostali wzięci w niewolę[3]. Gubernatorem zdobytego miasta został Murād Agha, turecki dowódca Tajury od roku 1536[5].
Nicolas de Villegaignon, przyszły eksplorator Brazylii, był w Trypolisie podczas oblężenia, i w roku 1553 napisał z tego relację[10].
Następstwa
edytuj
Już z Malty, d’Aramon napisał list do króla Henryka, opisując swoją interwencję[4]. Rola d’Aramona była szeroko krytykowana przez cesarza Karola V i papieża Juliusza III, w związku z podejrzeniem zachęcania Osmanów do zajęcia Trypolisu[4]. Okazało się, że d’Aramon brał udział w zwycięskim bankiecie Turków, potęgując podejrzenia co do jego roli w czasie oblężenia, i prowadząc do stwierdzenia przez Karola V, że Francja brała udział w oblężeniu[6][7]. W każdym razie, d’Aramon miał szczególne relacje z Turkami, i był świadom, że upadek Trypolisu stanowi poważny problem dla Karola V[4].
Po powrocie na Maltę, Gaspard de Vallier był mocno krytykowany przez Wielkiego Mistrza Juana de Homedes y Coscon, który chciał go obarczyć całą winą za upadek miasta. Został postawiony przed sądem, i odebrano mu habit i krzyż zakonny[11]. Był on jednak twardo broniony przez rycerza Zakonu Nicolasa de Villegaignon, który obnażył dwulicowość de Homedesa[12].
Oblężenie Trypolisu było pierwszym krokiem do wojny włoskiej 1551-1559 na terytorium Europy, zaś na Morzu Śródziemnym francuskie galery w Marsylii dostały rozkazy dołączenia do floty osmańskiej[3].
W roku 1553 Turgut został mianowany przez sułtana na dowódcę Trypolisu, robiąc miasto ważnym centrum pirackich wypraw na Morzu Śródziemnym, oraz stolicą osmańskiej prowincji Trypolitania[5]. Podczas słynnej pirackiej wyprawy z Trypolisu w roku 1558, Turgut zaatakował Reggio, i porwał wszystkich mieszkańców do Trypolisu jako niewolników[5][13].
W roku 1560 wysłane zostały bardzo silne siły morskie w celu odbicia Trypolisu, lecz flota ta została pokonana w bitwie o Dżerbę[14].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ María Antonia Garcés: Cervantes in Algiers: a captive’s tale. Nashville, USA: Vanderbilt University Press, 2005, s. 25. ISBN 0-8265-1470-7. (ang.).
- ↑ Ira Marvin Lapidus: A history of Islamic societies. Cambridge University Press, 2002, s. 255. ISBN 0-521-77056-4. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Fernand Braudel: The Mediterranean and the Mediterranean world in the age of Philip II. T. 2. University of California Press, 1995, s. 920–. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Kenneth M. Setton: The Papacy and the Levant (1204–1571). T. 3. Philadelphia, USA: The American Philosophical Society, 1984, s. 555–. ISBN 0-87169-161-2. (ang.).
- ↑ a b c d Jamil M. Abun-Nasr: A history of the Maghrib in the Islamic period. Cambridge University Press, 1999, s. 190. ISBN 0-521-33184-6. (ang.).
- ↑ a b c The biographical dictionary of the Society for the diffusion of Knowledge. T. III. London: 1843, s. 230. (ang.).
- ↑ a b c John Platts: A Universal Biography. T. V. London: 1826, s. 49. (ang.).
- ↑ The Middle East and North Africa 2003. Wyd. 49. London, New York: Europa Publications, s. 748, seria: Regional Surveys of the world. ISBN 1-85743-132-4. (ang.).
- ↑ Ezel Kural Shaw: History of the Ottoman Empire and modern Turkey. T. 1. Cambridge University Press, 2002, s. 106. ISBN 0-521-21280-4. (ang.).
- ↑ Christopher Marlowe: The Jew of Malta. Manchester University Press, s. 6. ISBN 0-7190-1618-5. (ang.).
- ↑ Alexander Sutherland: Achievements of the Knights of Malta. T. I. Philadelphia, USA: Carey and Hart, 1846, s. 108. (ang.).
- ↑ Pierre Marie Louis de Boisgelin de Kerdu: Ancient and modern Malta. T. II. London: 1804, s. 47. (ang.).
- ↑ Sharon Turner: The History of England. T. XI. London: 1839, s. 311. (ang.).
- ↑ Vernon J. Parry: A History of the Ottoman Empire to 1730: chapters from the Cambridge history of Islam and the New Cambridge modern history. Cambridge: Cambridge University Press, 1976, s. 101. ISBN 0-521-20891-2. OCLC 2479554. (ang.).