ORP Pomorzanin (1893)

(Przekierowano z ORP Pomorzanin (1920))

ORP „Pomorzanin”okręt hydrograficzny Marynarki Wojennej II RP, eks-„Deutschland”, niemiecki statek pasażerski zbudowany w 1893, eks „Wotan”.

ORP Pomorzanin
Ilustracja
Historia
Stocznia

Gebrüder Sachsenberg, Roßlau (Elbe)

Wodowanie

1893?

 Cesarstwo Niemieckie
Nazwa

Deutschland
Wotan

Wejście do służby

1893

Wycofanie ze służby

grudzień 1919

 Marynarka Wojenna (II RP)
Nazwa

ORP Pomorzanin

Wejście do służby

1 maja 1920

Wycofanie ze służby

25 lutego 1922

 Polska
Nazwa

Kaszuba
Pomian

Los okrętu

złomowany około 1950

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

220 t

Długość

między pionami 36 m

Szerokość

3,6 m

Zanurzenie

1,9–2,5 m

Napęd
maszyna parowa o mocy 240 KM
Prędkość

8–9 węzłów

Uzbrojenie
stałego brak

ORP „Pomorzanin” pozostając w służbie od 1920 był pierwszym okrętem polskiej Marynarki Wojennej na Bałtyku i pierwszą jednostką noszącą tę nazwę. W latach 1922–1924 służył jako statek handlowy „Kaszuba”. Po wycofaniu ze służby w Marynarce w 1932, używany był do 1939 jako statek towarowy „Pomian”.

Historia

edytuj

Został zbudowany w 1893 roku w Niemczech jako mały płaskodenny żelazny parowiec pasażersko-pocztowo-towarowy żeglugi przybrzeżnej, nosił nazwę „Deutschland”. Miał pojemność 186 BRT i mógł zabierać 200 pasażerów. Służył do komunikacji między Wyspami Fryzyjskimi, u różnych armatorów. W kwietniu 1914 został sprzedany armatorowi do Stralsundu, na Bałtyk[1]. Według niektórych źródeł, podczas I wojny światowej służył w niemieckiej marynarce wojennej jako pomocniczy patrolowiec pod nazwą „Wotan”[2], lecz jego losy podczas wojny nie są ustalone[1]. W latach 1918–1919 znajdował się w Rostocku, gdzie kupiła go następnie spółka Behnke & Sieg z Hamburga, zmieniając nazwę na „Wotan”[1].

Już w grudniu 1919 roku okręt został zakupiony w Hamburgu[3] przez Polskę (formalnie nabywcą okrętu był kpt. mar. Józef Unrug, gdyż Niemcy nie chcieli sprzedawać statku bezpośrednio rządowi polskiemu)[1]. Z dniem 10 lutego jednostka otrzymała nazwę „Pomorzanin” i wcielona została do Marynarki Wojennej[4]. 1 maja 1920, po remoncie i adaptacji na okręt hydrograficzny, przeprowadzonej w stoczni Wojana w Gdańsku, pod nadzorem inż. Aleksandra Rylke, po raz pierwszy podniesiona została bandera wojenna. Dowódcą okrętu został por. mar. Jerzy Rychłowski. Z tym momentem w historii „Pomorzanina” wiąże się ciekawy incydent. Otóż gdy okręcik wychodził z Gdańska, mijał zacumowane w Nowym Porcie trzy krążowniki brytyjskie „Castor”, „Delhi” i „Danae”. Wymieniono przepisowe honory wojskowe nie wiedząc, że w 24 lata później „Danae” podniesie biało-czerwoną banderę i przyjmie nazwę „Conrad”. Tak oto spotkały się dwa okręty II Rzeczypospolitej: pierwszy i ostatni, najmniejszy i największy[5].

25 lutego 1922 okręt wycofano ze służby w związku z przekazaniem zadań hydrografii władzom cywilnym. Od marca 1922 do stycznia 1924 „Pomorzanin” służył w polskiej marynarce handlowej, pod nazwą „Kaszuba” (eksploatował go Urząd Marynarki Handlowej w Wejherowie). Po krótkim okresie służby jako statku hydrograficznego, wykorzystywano go do wycieczek na Zatoce Gdańskiej i sporadycznie do portów zagranicznych (Szwecja, Dania). Z dniem 11 stycznia 1924 Minister Spraw Wojskowych ponownie wcielił jednostkę do Marynarki Wojennej i przywrócił jej nazwę ORP „Pomorzanin”[6]. Okręt poddano wówczas modernizacji wyposażenia i przebudowie i 1 maja rozpoczął czynną kampanię jako okręt hydrograficzny. Został wycofany ze służby 14 lutego 1932[7][1]. W tym samym czasie trałowiec ORP „Mewa” został przebudowany na okręt hydrograficzny i przemianowany na ORP „Pomorzanin”.

Po skreśleniu z listy okrętów MW jednostka zakupiona została przez prywatnego armatora – firmę Wanda i Jerzy Górniccy z Płocka, za 14 000 zł. Do 1939 roku pływał po Wiśle na trasie Tczew–Gdańsk–Gdynia jako statek towarowo-pasażerski „Pomian”; portem macierzystym była Gdynia. Przebudowano go w Stoczni Gdyńskiej, przystosowując go bardziej do przewozu towarów (miał nośność ok. 180 t). Od 1934 eksploatowała go Polska Żegluga Rzeczna „Vistula”. Po kampanii wrześniowej został przejęty przez Niemców. W 1945 został zatopiony przez Niemców w stoczni Wojana w Gdańsku. Wydobyto go i przetransportowano do Stoczni Gdańskiej, lecz odbudowa nie była opłacalna i wrak został pocięty na złom w 1950[1].

Dowódcy okrętu

edytuj

Kalendarium

edytuj
  • zbudowany: 1893, stocznia braci Sachsenberg (Gebrüder Sachsenberg) w Roßlau (Elbe)
  • zakupiony przez Polskę: grudzień 1919
  • wcielenie do polskiej Marynarki Wojennej: 10 lutego 1920
  • podniesienie polskiej bandery: 1 maja 1920 w Gdańsku
  • przybycie do Pucka: 4 maja 1920

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f J. Miciński...
  2. J. Piwowoński, s.239
  3. W rozkazie Ministra Spraw Wojskowych z dnia 18 lutego 1920 r. w sprawie nadania nazwy "Pomorzanin" statkowi "Wotan" podano, że jednostka zakupiona została w Gdańsku.
  4. Dziennik Rozkazów M.S.Wojsk. Nr 6 z 02.03.1920 r.
  5. J. Piwowoński, s.240
  6. Dziennik Rozkazów M.S.Wojsk. Nr 7 z 19.02.1924 r.
  7. CAW, sygn. I.300.21.82, s. 21. poz. 35, oprócz tekstu: Skreślam ORP Pomorzanin z listy okrętów wojennych jest tam powołanie na Dziennik Rozkazów MSWojsk. nr 19, poz. 249 z 14 lutego 1932 r. A. Banachowicz, H. Nitner, Zarys dziejów okrętów hydrograficznych PMW 1918-1993, Przegląd Morski 1994, nr 1, s. 67, autorzy mylnie tam podają, że nastąpiło to już w 1931

Bibliografia

edytuj