Nowe Biskupice (województwo mazowieckie)
Nowe Biskupice – wieś sołecka[6] w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie grójeckim, w gminie Warka[5][7].
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
48 |
| Kod pocztowy |
05-660[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WGR |
| SIMC |
0640395[5] |
Położenie na mapie gminy Warka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu grójeckiego  | |
 51°44′57″N 21°04′59″E/51,749167 21,083056[1]
| |
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0640403 | Oskardów | część wsi |
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie radomskim.
Nazwa
edytujNazwa wsi wywodzi się od przynależności tych terenów do biskupów poznańskich.
Na początku XX wieku mieszkańcy Nowych Biskupic nazywali swą miejscowość Błagodatnoje, a pod koniec stulecia ludność okolicznych wsi określała ją prześmiewczo mianem Kacapy[8]. Do 19 lipca 1924 wieś nosiła nazwę: Błagodatne, która została zmieniona na Biskupice Nowe (gmina Drwalewo, powiat grójecki)[9].
Historia
edytuj
Po powstaniu styczniowym w 1868 roku ukaz carski spowodował konfiskatę wielu majątków kościelnych. Tak też stało się z gruntami Biskupic, które należały do diecezji poznańskiej. W 1873 roku wieś została zasiedlona dwustoma rosyjskimi staroobrzędowcami z Prus Wschodnich. Wkrótce jednak zjednoczyli się oni z prawosławiem stając się w ten sposób jednowiercami. Początkowo wierni jednowierczy z Nowych Biskupic należeli do oddalonej o 360 wiorst parafii działającej przy cerkwi Opieki Matki Boskiej w Karolinie w gminie Pokrowsk (świątynia ta przetrwała do dziś i funkcjonuje obecnie jako Kościół Świętej Rodziny). Z powodu znacznej odległości proboszcz jedynie dwa razy w roku mógł odwiedzić swoich parafian celem zaspokojenia ich potrzeb religijnych. Dlatego też mieszkańcy Nowych Biskupic podjęli decyzję o wzniesieniu niewielkiej cerkwi w ich miejscowości. Inicjatorem budowy i skarbnikiem komitetu budowlanego był chłop Afanazy Wysocki. Wśród ofiarodawców budowy świątyni znalazł się m.in. ks. Jan Kronsztadzki, który ofiarował na ten cel 500 rubli. Niebiańskim patronem świątyni obrano św. Aleksandra Newskiego. Cerkiew zbudowano z drewna i pokryto blachą. Nad nawą główną umieszczono 5 wieżyczek zwieńczonych kopułami. Kruchtę zaś nadbudowano dzwonnicą, którą zwieńczono hełmem i sygnaturką na jej szczycie. Uroczystej konsekracji cerkwi dokonano 19 grudnia 1894 roku. Parafia liczyła wówczas 125 osób. Cmentarz parafialny ulokowano niespełna kilometr na północ od świątyni, na niewielkim żwirowym pagórku (jego rudymenty zachowały się do dnia obecnego)[8].
W czasach najlepszej świetności miejscowej diaspory rosyjskiej Biskupice zamieszkały rodziny Lichowych, Żełtonosów, Bondarowów, Wasilijewów, Trypolinów, Szerochowych, Moisijenków i Micinów. Jedną z najzamożniejszych rodzin byli Chodorwiczowie[8].
Z biegiem lat rdzennie rosyjska ludność prawosławna zaczęła wymierać, młodzi zaś asymilowali się wtapiając w polskie rodziny. Przejmowali tutejsze obyczaje i odchodzili od swoich korzeni. Jednak prawdziwy kres istnienia diaspory rosyjskiej przyniosły powojenne przesiedlenia ludności etnicznie niepolskiej do ZSRR oraz prześladowania tych, którzy zostali. Cerkiew podupadła i w związku z niewielką liczbą wiernych podjęto decyzję o jej zamknięciu w 1958 roku. Jej wyposażenie wywieziono do nowo powstałej wówczas parafii prawosławnej w Zielonej Górze, gdzie do dnia dzisiejszego zachowało się w tamtejszej świątyni parafialnej. Jeszcze w tym samym roku biskupicka cerkiew z niewyjaśnionych przyczyn spłonęła. Dziś po świątyni pozostały przerośnięte trawą granitowe fundamenty i otaczające je wiekowe lipy[8]. W pobliżu cerkwi podczas II wojny światowej pochowani zostali niemieccy żołnierze, których część grobów została ekshumowana pod koniec lat 90. XX wieku.
Związani z Nowymi Biskupicami
edytuj- Józef Morton – polski pisarz. Z Nowymi Biskupicami łączy go pochodzenie jego żony - Wiery Chodorowicz, wywodzącej się z zamożnego rodu miejscowych kolonistów rosyjskich. Morton spędził w Nowych Biskupicach m.in. cały okres okupacji niemieckiej. Po podjęciu decyzji o likwidacji swojego majątku posagowego w Nowych Biskupicach przeprowadził się do Czarnolasu by objąć tam stanowisko kustosza Muzeum im. Jana Kochanowskiego[8].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 88647
- ↑ Wieś Nowe Biskupice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-11-01], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2024-11-01].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 823 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ BIP gminy, sołectwa
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b c d e Andrzej Zygmunt Rol: Zapomniana nekropolia. instytut-genealogii.com.pl, 2001-07-14. [dostęp 2018-05-06].
- ↑ Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 19 lipca 1924 r. o zmianie nazw niektórych miejscowości Województwa Warszawskiego Dz. Urz. Min. Spr. Wew. nr 2-6 z 31 grudnia 1924 r.
Linki zewnętrzne
edytuj- Biskupice (15), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 238.
- Opis i zdjęcia cerkwi w Nowych Biskupicach