Normobaria – termin medyczny oznaczający ciśnienie atmosferyczne[1][2][3], które przyjmuje wartości między hiperbarią, a hipobarią[4][5][6][7].

Pierwszy na świecie dom normobaryczny zbudowany przez Jana Pokrywkę w 2013 r. w Szalejowie Górnym

Nazwa normobaria jest również stosowana jako określenie atmosfery stosowanej w komorach ciśnieniowych. Twórca takiej techniki (normobarii), lek. Jan Pokrywka, twierdzi, że zachowuje ona korzyści płynące ze stosowania tlenoterapii hiperbarycznej, dzięki podobnie podniesionemu ciśnieniu atmosferycznemu oraz zwiększonej zawartości tlenu[8]. Komory normobaryczne funkcjonują w wielu miejscach w Polsce[9]. Zwykle w komorach tego typu panują warunki: 1500 hPa, stężenia przeliczeniowe 35-40% O₂, 1-3% CO₂ oraz 0,5% wodoru[10]. Parametry te są zbliżone do "mild hyperbaric oxygen therapy", która była badana na myszach i szczurach[11][12], znajdując mniejsze szanse wywołania krótkowzroczności lub zaćmy w porównaniu z hiperbarią[13].

Mechanizm działania

edytuj

Przebywanie w środowisku o wyższym stężeniu tlenu prowadzi do zwiększenia poziomu utlenowania krwi[14], a zwiększenie ilości dwutlenku węgla wykorzystuje efekt Bohra w celu zmniejszenia powinowactwa hemoglobiny do tlenu, ułatwiając jego dostarczanie do komórek[15]. Większa ilość wodoru cząsteczkowego wykorzystuje jego właściwości antyoksydacyjne w celu neutralizacji wolnych rodników hydroksylowych i zmniejszania stanów zapalnych[16].

Tego typu warunki tworzy się w specjalnie konstruowanych w tym celu komorach (kapsułach). Ich najważniejszym elementem jest zbiornik, który dzieli się na śluzę i komorę właściwą. W tej pierwszej dochodzi do łagodnej zmiany ciśnienia (kompresji lub dekompresji). Śluza pełni funkcję przedsionka, w którym organizm przystosowuje się do specyficznych warunków specyficznych dla normobarii. Sama tlenoterapia odbywa się w komorze właściwej, niewiele różniącej się od tradycyjnego mieszkania. Znajdują się w niej fotele, łóżka, sprzęt RTV i audio i inne sprzęty pozwalające na wypoczynek. Warunki w komorze normobarycznej zadaje się z poziomu śluzy za pomocą panelu zintegrowanego z zaawansowaną automatyką[17].

Wpływ na organizm człowieka

edytuj

Podwyższone ciśnienie atmosferyczne i/lub zwiększone stężenie tlenu może zwiększać zawartość tlenu, zwłaszcza tego rozpuszczonego w osoczu krwi. Ekspozycja na łagodny tlen hiperbaryczny o stężeniu 1250–1500 hPa oraz zawartością tlenu 35–40% może być pomocna w chorobach związanymi ze stylem życia (nadciśnienie czy cukrzyca typu 2), większość badań jest wykonywana na organizmach modelowych[18][19][20].

W małym (17 uczestników), pilotażowym, jednogrupowym badaniu[a] u przebywających w normobarycznej atmosferze ze zwiększonym udziałem tlenu stwierdzono statystycznie istotne różnice pomiędzy wartościami części z mierzonych funkcji poznawczych (przetwarzanie informacji wizualnych, funkcjonowanie uwagi, epizodyczna pamięć werbalna), a także wszystkich tych funkcji – razem[21]. Nie wiadomo czy zaobserwowane różnice nie były jedynie wynikiem efektu praktyki[b] (nie podano informacji czy efekt był kontrolowany)[22][23]. Z badanych parametrów biochemicznych (stresu oksydacyjnego i poziomu neurotrofin), wykazano również zmianę wartości większości np. dysmutazy ponadtlenkowej miedzi i cynku (CuZn-SOD-1), syntazy tlenku azotu 2 (NOS-2) i neurotrofiny-4 (NT 4), ale nie – syntazy tlenku azotu 3 (NOS-3) i neurotrofiny-3 (NT 3). Mierzono też wiele innych parametrów hemodynamicznych i autonomicznych układu sercowo-naczyniowego (generalnie brak zmian) oraz składu ciała (zmiana tylko w wadze ciała i procentowym udziale tkanki tłuszczowej)[21]. Podczas porównań poszczególnych zmiennych zignorowano problem porównań wielokrotnych[c], co w rezultacie zwiększa ryzyko, że wykazane różnice w pomiarach są nieistotne statystycznie[24][25][26].

Uszkodzenia zdrowia spowodowane hiperbarią na podstawie badań świnek morskich i ludzi należą krótkowzroczność i zaćma.[13]

Krytyka

edytuj
 
Tzw. „normobaria” jest stosowana w placówkach medycyny alternatywnej

Brak badań naukowych, które potwierdzałyby niezbicie skuteczność normobarii jako metody terapeutycznej u ludzi.

Twórca terminu „komora normobaryczna” oraz popularyzator normobarii - lek. Jan Pokrywka[d] uznaje za skuteczne również niestandardowe metody leczenia[27][28], jak dieta Budwig[29][30], terapia magnesami[31][32], techniki wykorzystujące wiarę w energię życiową Qi, ćwiczenia Qigong oraz inne sposoby postępowania wywodzące się z tradycyjnej medycyny chińskiej[33][34][35], co zdaniem niektórych podważa naukowe podstawy skuteczności normobarii.

  1. Interwencja składała się z 10 dwugodzinnych sesji wykonywanych przez 10 dni. Pomiar dokonany został przed pierwszą sesją i po ostatniej (bez ponownego pomiaru po czasie testującego efekty długoterminowe).
  2. Efekt praktyki (ang. practice effect, testing effect) polega na poprawie wyników testu, która jest skutkiem rozwiązywania przez osobę badaną tego samego lub podobnego zadania. Problem ten, w szczególnym stopniu, dotyczy badań z powtarzanym pomiarem, w których nie ma grupy kontrolnej.
  3. Do weryfikacji każdej z hipotez każdorazowo użyto testu t-Studenta lub testu Wilcoxona (bez zastosowania poprawki poziomu α).
  4. Lekarz Jan Pokrywka zrzekł się prawa wykonywania zawodu, a jego dane zostały przeniesione do archiwum Dolnośląskiej Izby Lekarskiej we Wrocławiu 12 czerwca 2018 (nr prawa wykonywania zawodu: 9567681, nr dokumentu uprawniającego: AC 130960, numer archiwum: 69-01-9567681) i od tamtej pory nie ma prawa do wykonywania zawodu lekarza.

Przypisy

edytuj
  1. Peter Kranke i inni, Hyperbaric oxygen therapy for chronic wounds, „The Cochrane Database of Systematic Reviews”, 2015 (6), 2015, CD004123, DOI10.1002/14651858.CD004123.pub4, ISSN 1469-493X, PMID26106870, PMCIDPMC7055586 [dostęp 2021-10-06].
  2. Lindell K. Weaver, Hyperbaric Oxygen Therapy Indications, „Undersea and Hyperbaric Society”, Cytat: Tissue oxygen measurements with respect to soft-tissue wound healing with normobaric and hyperbaric oxygen.
  3. A. Ledwozyw, Wplyw liposomalnych preparatow dysmutazy nadtlenkowej i katalazy na indukowane dotchawiczym podaniem bleomycyny i hiperoksja normobaryczna zwloknienie pluc u szczurow, „Rozprawy Naukowe. Akademia Rolnicza w Lublinie”, 186, 1995, ISSN 0860-4355 [dostęp 2021-10-06] (pol.).
  4. Susan M. Deneke, Barry L. Fanburg, Normobaric Oxygen Toxicity of the Lung, 5 czerwca 2009, DOI10.1056/nejm198007103030204 [dostęp 2021-10-06] (ang.).
  5. W. Knaupp i inni, Erythropoietin response to acute normobaric hypoxia in humans, „Journal of Applied Physiology”, 73 (3), 1992, s. 837–840, DOI10.1152/jappl.1992.73.3.837, ISSN 8750-7587 [dostęp 2021-10-06].
  6. Jacek Piechocki, Tomasz Janus, Robert Galazkowski, 1,4-DIAMINOBENZENE AND DIPHENYLAMINE-INDUCED SEVERE METHEMOGLOBINAEMIA TREATED BY HYPERBARIC OXYGEN THERAPY--CASE REPORT/ZASTOSOWANIE TLENOTERAPII HIPERBARYCZNEJ W CIEZKIEJ METHEMOGLOBINEMII WYWOLANEJ ZATRUCIEM 1,4-DIAMINOBENZENEM I DIFENYLOAMINA--OPIS PRZYPADKU, „Medycyna Pracy”, 69 (3), 1 maja 2018, s. 345–351 [dostęp 2021-10-06], Cytat: wysokoprzepływowa tlenoterapia normobaryczna..
  7. Younès Benzidi i inni, Evaluation of pressure in water-filled endotracheal tube cuffs in intubated patients undergoing hyperbaric oxygen treatment, „Diving and hyperbaric medicine”, 50 (3), 2020, s. 230–237, DOI10.28920/dhm50.3.230-237, ISSN 2209-1491, PMID32957124, PMCIDPMC7819727 [dostęp 2021-10-06].
  8. Hiperbaria tlenowa i normobaria [online], drpokrywka.pl [dostęp 2021-07-25].
  9. Normobaria – katalog – Akademia Długowieczności [dostęp 2020-03-31] (pol.).
  10. O normobarii [online], Międzynarodowe Stowarzyszenie Normobaryczne Doktora Jana Pokrywki [dostęp 2022-10-10] (pol.).
  11. Takahiro Nishizaka i inni, Mild hyperbaric oxygen activates the proliferation of epidermal basal cells in aged mice, „The Journal of Dermatology”, 45 (9), 2018, s. 1141–1144, DOI10.1111/1346-8138.14484 [dostęp 2022-05-16] (ang.).
  12. Ai Takemura, Akihiko Ishihara, Mild Hyperbaric Oxygen Improves Decreased Oxidative Capacity of Spinal Motoneurons Innervating the Soleus Muscle of Rats with Type 2 Diabetes, „Neurochemical Research”, 41 (9), 2016, s. 2336–2344, DOI10.1007/s11064-016-1947-4, ISSN 0364-3190 [dostęp 2022-05-16] (ang.).
  13. a b Akihiko Ishihara, Mild hyperbaric oxygen: mechanisms and effects, „The Journal of Physiological Sciences”, 69 (4), 2019, s. 573–580, DOI10.1007/s12576-019-00678-5, ISSN 1880-6562 [dostęp 2022-05-16] (ang.).
  14. R M Leach, P J Rees, P Wilmshurst, Hyperbaric oxygen therapy, „BMJ: British Medical Journal”, 317 (7166), 1998, s. 1140–1143, DOI10.1136/bmj.317.7166.1140, ISSN 0959-8138, PMID9784458, PMCIDPMC1114115 [dostęp 2020-03-31].
  15. Aakash K. Patel, Andrew Benner, Jeffrey S. Cooper, Physiology, Bohr effect, „StatPearls [Internet]”, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, 2020, PMID30252284.
  16. Y. Hong, S. Chen, J.-M. Zhang, Hydrogen as a selective antioxidant: a review of clinical and experimental studies, „The Journal of International Medical Research”, 38 (6), 2010, s. 1893–1903, DOI10.1177/147323001003800602, ISSN 1473-2300, PMID21226992 [dostęp 2020-03-31].
  17. Komora normobaryczna – co to? Na co pomaga? Ile kosztuje [online], Normospace [dostęp 2023-02-01] (pol.).
  18. Ai Takemura, Akihiko Ishihara, Mild Hyperbaric Oxygen Inhibits Growth-related Decrease in Muscle Oxidative Capacity of Rats with Metabolic Syndrome, „Journal of Atherosclerosis and Thrombosis”, 24 (1), 2017, s. 26–38, DOI10.5551/jat.34686, PMID27237220, PMCIDPMC5225130 [dostęp 2022-05-16].
  19. Fumiko Nagatomo i inni, Skeletal Muscle Characteristics of Rats with Obesity, Diabetes, Hypertension, and Hyperlipidemia, „Journal of Atherosclerosis and Thrombosis”, 16 (5), 2009, s. 576–585, DOI10.5551/jat.1065 [dostęp 2022-05-16].
  20. Fumiko Nagatomo i inni, Effects of Hyperbaric Oxygenation on Blood Pressure Levels of Spontaneously Hypertensive Rats, „Clinical and Experimental Hypertension”, 32 (3), 2010, s. 193–197, DOI10.3109/10641960903254521, ISSN 1064-1963, PMID20504127 [dostęp 2022-05-16].
  21. a b Sławomir Kujawski i inni, Autonomic and cognitive function response to normobaric hyperoxia exposure in healthy subjects. Preliminary study, „Medicina”, 56 (4), 2020, s. 172, DOI10.3390/medicina56040172.
  22. Gary R. VandenBos (red.), APA dictionary of psychology, wyd. 2, Washington, DC 2015, s. 817, ISBN 978-1-4338-1944-5, OCLC 898086816.
  23. test sophistication, [w:] Andrew M. Colman, A dictionary of psychology, wyd. 4, Oxford: Oxford University Press, 2015, ISBN 978-0-19-174435-8, OCLC 910673118.
  24. Rene Weber, Responses to Matsunaga: to adjust or not to adjust alpha in multiple testing: that is the question. Guidelines for alpha adjustment as response to O’Keefe’s and Matsunaga’s Critiques, „Communication Methods and Measures”, 1 (4), 2007, s. 281–289, DOI10.1080/19312450701641391, ISSN 1931-2458.
  25. Yoav Benjamini, Simultaneous and selective inference: Current successes and future challenges, „Biometrical Journal”, 52 (6), 2010, s. 708–721, DOI10.1002/bimj.200900299.
  26. Mark Rubin, Do p values lose their meaning in exploratory analyses? It depends how you define the familywise error rate, „Review of General Psychology”, 21 (3), 2017, s. 269–275, DOI10.1037/gpr0000123, ISSN 1089-2680.
  27. John Cover, Porozmawiajmy o akupunkturze, wyd. 3. popr., Wrocław: Beta-druk, 2004, ISBN 83-921659-2-6, OCLC 749510355.
  28. drpokrywka.pl [online] [dostęp 2021-08-10].
  29. Budwig diet [online], www.cancerresearchuk.org, 21 grudnia 2018.
  30. Karolina Dobrowolska, Bożena Regulska-Ilow, The legitimacy and safety of using alternative diets in cancer, „Roczniki Panstwowego Zakladu Higieny”, 71 (3), 2020, s. 241–250, DOI10.32394/rpzh.2020.0120, ISSN 0035-7715, PMID32938166.
  31. Robert L. Park, Voodoo science: the road from foolishness to fraud, Oxford: Oxford University Press, 2002, s. 58–63, ISBN 0-19-860443-2, OCLC 47893462.
  32. American Cancer Society, American Cancer Society complete guide to complementary and alternative cancer therapies, wyd. 2, Atlanta, Ga.: American Cancer Society, 2009, s. 215–217, ISBN 978-0-944235-71-3, OCLC 150366165.
  33. Stephen Barrett, Be wary of acupuncture, Qigong, and „chinese medicine” [online], quackwatch.org, 12 stycznia 2011.
  34. Steven Novella, What Is traditional chinese medicine? [online], sciencebasedmedicine.org, 25 stycznia 2012.
  35. Traditional chinese medicine: what you need to know [online], NCCIH, kwiecień 2019.