Nju-Jork
Nju-Jork (ukr. Нью-Йорк) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie, w obwodzie donieckim, w rejonie bachmuckim, nad Krywym Torciem. W 2020 roku liczyło ok. 10,1 tys. mieszkańców[1]. Ośrodek przemysłu chemicznego (fabryka fenolu i naftalenu). W miejscowości znajduje się stacja kolejowa Fenolna na linii Konstantynówka-Jasynuwata[2].
| |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Obwód | |||
| Rejon | |||
| Populacja (2020) • liczba ludności |
| ||
| Nr kierunkowy |
+380 6247 | ||
| Kod pocztowy |
85295-85297 | ||
| Tablice rejestracyjne |
AH | ||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||
Położenie na mapie obwodu donieckiego  | |||
 48°19′49″N 37°50′28″E/48,330278 37,841111
| |||
W XVII wieku w okolicach współczesnej miejscowości zaczęły powstawać kozackie zimowniki, czyli zabudowania, w których spędzano zimę. Następnie nad Bałką Zalizną, prawym dopływem Krywego Torcia, utworzona została słoboda wojskowa, późniejsza wieś Zalizne. Na drugą połowę XVIII wieku przypada rozwój osadnictwa niemieckiego na tym obszarze, zainspirowanego przez Katarzynę II. Wraz z napływem nowej ludności nastąpił rozwój przemysłu. Powstała wówczas m.in. jedna z pierwszych w regionie cegielni wzniesiona przez Jacoba Ungera, wokół której wybudowano osiedle robotnicze o nazwie Nju-Jork. Stało się ono głównym ośrodkiem kolonii niemieckich mennonitów. Pod względem administracyjnym Nju-Jork oraz pobliskie Zalizne przynależały w tym czasie do ujezdu bachmuckiego w guberni jekaterynosławskiej. Według danych z 1859 roku Nju-Jork liczył 85 mieszkańców, natomiast Zalizne zamieszkane było przez 3283 osoby. W drugiej połowie XIX wieku mennoniccy koloniści założyli w Nju-Jorku park. W 1894 roku Jacob Niebuhr otworzył w miejscowości fabrykę maszyn rolniczych. W 1908 roku Nju-Jork liczył już 1493 mieszkańców, a populacja Zaliznego wyniosła 5757 osób. W latach 1916-1918 powstały zakłady produkcji fenolu. W latach 1920-1925 Nju-Jork należał do guberni donieckiej, w latach 1920-1922 do ujezdu debalcewskiego, a w latach 1923-1930 do okręgu artiomowskiego. Od 1932 roku miejscowość wchodzi w skład obwodu donieckiego (do 1961 nazywanego obwodem stalińskim). Pod koniec lat 20 XX wieku miały miejsce przesiedlenia ludności niemieckiej na Rosyjski Daleki Wschód[2]. W 1938 roku Nju-Jork oraz Zalizne otrzymały status osiedli typu miejskiego[3]. W 1939 roku liczyły odpowiednio 4737 i 8314 mieszkańców. W czasie II wojny światowej Nju-Jork był okupowany przez wojska hitlerowskie od października 1941 roku do września 1943 roku[2]. W 1951 roku Nju-Jork został przemianowany na Nowhorodśke (ukr. Новгородське)[4]. W 1959 roku Nowhorodśke zamieszkane było przez 5285 osób, a Zalizne – przez 7628 osób[2]. W 1963 roku do Nowhorodśkego przyłączono Zalizne[5]. W 1989 roku miejscowość liczyła 13 195 mieszkańców[6], a w 2001 roku – 11 927 mieszkańców (z czego prawie 64% stanowiła ludność rosyjskojęzyczna, a niemal 34% – ludność ukraińskojęzyczna[7]). W 2021 roku przywrócono historyczną nazwę Nju-Jork[8].24 lipca 2024 Rosjanie wkroczyli do zachodniej części miasta.[1] 7 lipca 2024 Rosjanie zajęli centrum oraz północno - zachodnią część osady[9].14 sierpnia Rosjanie zajęli całkowicie miejscowość[10].2 września 2024 Ukraińcy odzyskali osadę[11].
Przypisy
edytuj- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2020 року. Статистичний збірник. За редакцією Марії ТІМОНІНОЇ. Київ: Державна служба статистики України, 2020, s. 25.
- ↑ a b c d Нью-Йорк. Енциклопедія Сучасної України. [dostęp 2021-10-17]. (ukr.).
- ↑ СССР: административно-территориальное деление союзных республик на 1 января 1962 года. Москва: Известия Советов депутатов трудящихся СССР, 1962, s. 280-281.
- ↑ Указ Президії Верховної Ради УРСР «Про перейменування селища міського типу Нью-Йорк і Нью-Йоркської селищної ради депутатів трудящих Дзержинського району Сталінської області». „Відомості Верховної ради Української Радянської Соціалістичної Республіки”. № 4, s. 28, 1951. Київ: Верховна Рада Української РСР.
- ↑ Українська РСР: адміністративно-територіальний поділ. Додаток до довідника видання 1962 року (Зміни, що відбулися за період з 1 січня 1962 року по 1 січня 1964 року). Київ: Видавництво Політичної Літератури України, 1964, s. 18.
- ↑ 19A0501_06. Кількість наявного та постійного населення за статтю та типом поселень (0,1,2,3). Банк даних Державноі служби статистики України. [dostęp 2021-10-17]. (ukr.).
- ↑ 19A050501_02_014. Розподіл населення за рідною мовою, Донецька область (1,2,3,4). Банк даних Державноі служби статистики України. [dostęp 2021-10-17]. (ukr.).
- ↑ Про перейменування селища міського типу Новгородське Бахмутського району Донецької області. Верховна Рада України – Законодавство України. [dostęp 2021-10-17]. (ukr.).
- ↑ Day of news on live map - August, 07 2024 - Ukraine Interactive map - Ukraine Latest news on live map - liveuamap.com [online], Ukraine Interactive map - Ukraine Latest news on live map - liveuamap.com [dostęp 2024-09-03] (ang.).
- ↑ Day of news on live map - August, 14 2024 - Ukraine Interactive map - Ukraine Latest news on live map - liveuamap.com [online], Ukraine Interactive map - Ukraine Latest news on live map - liveuamap.com [dostęp 2024-09-03] (ang.).
- ↑ TWA, Nju-Jork w rękach Ukraińców. Kontratak w Donbasie [online], wiadomosci.wp.pl, 3 września 2024 [dostęp 2024-09-03] (pol.).