Nirvāna Sūtra (pełna nazwa: skt. (Mahāyāna) Mahāparinirvāna Sūtra) chiń. Nieban jing 涅槃經; kor. Yŏlban kyŏng; jap. Nehan-gyō; wiet. Niết-bàn Kinh; tyb. myang 'das kyi mdo – jeden z najważniejszych tekstów mahajany i wadżrajany, w którym Budda przedstawia ostateczne objaśnienie swojej nauki, przekazane w ostatni dzień i noc przed jego odejściem i ostatecznym oświeceniem (skt. parinirvana).

Rękopis sutry z okresu dynastii Sui

Historia sutry i jej problematyka

edytuj

Sutra ta nie przetrwała w swojej sanskryckiej wersji i znana jest tylko z chińskich tłumaczeń.

W okresie wschodniej dynastii Jin chińscy buddyści interesowali się głównie filozofią pradźni ze szczególnym naciskiem na doktrynę pustości. W następnym okresie, czyli dynastii południowych i północnych dostępna się stała przetłumaczona przez Dharmakszemę i Faxiana Sutra nirwany. W sutrze tej zupełnie inaczej potraktowano temat nirwany. Zamiast zatem podkreślać niesubstancjalność i traktować nirwanę jako urzeczywistnienie pustości, położyła ona nacisk na wieczną, radosną, personalną i czystą naturę nirwany. W sutrze zawarty był również rewolucyjny pogląd, że wszystkie odczuwające istoty mogą osiągnąć stan Buddy, a to dlatego, iż każda odczuwająca istota posiada naturę Buddy -[1]. Czyli "prawdziwe ja" jest jak Tathagata.

Dla chińskich buddystów, wychowanych na doktrynie pustości i którzy wierzyli, że nirwana jest bezosobowym stanem pustości, doktryna o naturze buddy wydawała się być herezją. W 428 lub 429 r. Daosheng został wypędzony z Jianye za głoszenie, że wszyscy - nawet icchantikowie - mają naturę buddy. Gdy w 430 r. do Jianye dotarło tzw. "północne wydanie" Sutry nirwany, przekonano się, że jednak miał on rację i pozwolono mu wrócić do stolicy[2][3].

Pomimo wczesnego oporu, sutra była szeroko studiowana i coraz bardziej szanowana. Otrzymała także szczególne miejsce wśród sutr, jako że reprezentowała ostatnie słowa Buddy, zawierające ostateczną jego naukę.

Jednym z najważniejszych zwolenników tej sutry był wspominany Daosheng (355-434). Jeszcze nawet przed przetłumaczeniem tej sutry przez Faxiana miał swoje przemyślenia zgodne z doktryną wyrażoną w tej sutrze. Uważa się go twórcę tzw. szkoły nirwany, która powstała w V wieku. Kolejną jego ideą, która wzbudziła wiele kontrowersji, a była wyprowadzeniem logicznych wniosków z doktryny natury buddy, było wykazanie, iż stan Buddy (oświecenie), jest osiągany "nagle"[4].

Według Daoshenga, który podzielił nauki Buddy na cztery grupy, na najniższym poziomie znajdowały się sutry Agama związane z naukami hinajany. Na drugim poziomie - sutry pradźni. Na pozimie trzecim - Sutra lotosu, która reprezentuje nauki "jednego pojazdu", co czyni możliwym wyzwolenie wszystkich istot. Na najwyższym czwartym poziomie - Sutra nirwany[5].

Do czasów Nanyue Huisi (515-577) chińscy buddyści albo opierali się na Sutrze girlandowej, albo na Sutrze nirwany. Huisi zaatakował oba stronnictwa, argumentując, że największy honor należy się Sutrze lotosu, która była czczona w szkole tiantai. Oponenci nie mogli się z tym zgodzić. W jego biografii spotyka się kilkakrotnie wzmianki o próbach otrucia go[6].

W klasyfikacji nauk Buddy dokonanej przez Zhiyi (538-597), jednego z czołowych przedstawicieli szkoły tiantai, nauki podzielone zostały na pięć grup. Pierwsza, najniższa, grupa, to sutry Agamy, czuli doktryna hinajany. Budda nauczał tej doktryny przez 12 lat. Na poziomie drugim - Sutra girlandowa. Budda nauczał jej tylko przez trzy tygodnie. Na poziomie trzecim - grupa sutr Wajpulji, które reprezentują podstawowe nauki mahajany. Ten okres trwał 8 lat. Na czwartym poziomie - grupa sutr pradźni, które wprowadziły doktrynę pustości. Budda nauczał tej doktryny przez 22 lata. Na najwyższym piątym poziomie - dwie sutry: Lotosu i Nirwany. Reprezentują one szczyt i kulminację nauk Buddy, który poświęcił im ostatnich 8 lat swojego życia[7].

Wprowadzenie tej sutry w świat buddystów mahajany, spowodowało uczynienie z mahajany doktryny powszechnego wyzwolenia[3].

Nauki tej sutry prezentują poprawne i dogłębne wskazówki na temat wcześniej przedstawionych nauk o braku ja i pustości zjawisk. Koncepcja pustości jest tutaj objaśniana jako pustość od tego, co złożone, bolesne i przemijające, nie zaś jako „pustość sama w sobie”. Budda naucza również, że „brak ja” oznacza w rzeczywistości błąd polegający na utożsamianiu swojej własnej esencji z przemijającymi zjawiskami i niezdolnością do identyfikacji z „prawdziwym ja” – naturą buddy.

Centralne znaczenie dla nauczania tej sutry ma koncepcja natury buddy (skt. Tathagatagarbha) jako jedynej rzeczywistej absolutnej prawdy, która jest najgłębszą esencją umysłu każdej istoty.

Tłumaczenia

edytuj

Teksty znajdujące się w kanonie buddyjskim. T – numer katalogowy tekstu w Taishō Shinshū Daizōkyō, Tokio 1924-1934; K – numer katalogowy tekstu w The Korean Buddhist Canon: a Descriptive Catalogue', pod red. Lewisa R. Lancastera, Berkeley 1979.

Sutra ta ma dwie wersje: jako Mahaparinibbana-sutta w kanonie palijskim jest szesnastą suttą w Dighanikai, a jako Mahaparinirwana-sutra jest jedną z najważniejszych sutr mahajany.

Z sutry palijskiej przetrwały trzy tłumaczenia:

  • Yuxing jing druga sutta w Changehan
  • Foban niyuan jing. Tłum. Bo Fazu pomiędzy 290 a 307 r. w Chang’anie. T 5; K 653
  • Banniyuan jing. Tłum. nieznany, pomiędzy 317 a 420 r. T 6; K 654.

Z sutry mahajany przetrwało sześć tłumaczeń:

  • Daban niyuan jing. Tłum. Faxian pom. 26 października 417 a 22 lutego 418 r. w klasztorze Daochang w Yangdu lub w latach 410 i 411. T 376; K 106. Pierwsze tłumaczenie, asystentem był Buddhabhadra.
  • Daban niepan jing. Tłum. Dharmakszema w okresie od 414 do 3 grudnia 421 r. w Gucang w Liangdu. T 374; K 105. Drugie tłumaczenie, standardowe. Tzw. "północny tekst"
  • Daban niepan jing houfen. Tłum. Dżnianabhadra w roku 664 i 665 w Chengdu. T 377; K 107
  • Folin niepan jifazhu jing. Tłum. Xuanzang 17 maja 652 r. w klasztorze Daci’en. T 390; K 483
  • Daban nieban jing. Tłum. Faxian w 405 r. T 7; K 652. To tłumaczenie zawiera połowę całego tłumaczenia Faxiana (T 376, K 106). Na nim opierano się atakując Daoshenga z herezję.
  • Daban niepan jing. Wydana przez Huiyana i innych pom. 424 a 452 r. T 375; K 1403. Wersja ze zmianami dokonanymi przez grupę buddystów z Jiankangu wśród których byli: Huiyan, Huiguan, Xie Lingyun. Tzw. południowy tekst.

Przypisy

edytuj
  1. Kenneth Ch’en. Buddhism in China. Str. 114
  2. Richard H. Robinson. Early Mādhyamika in India and China. Str. 169
  3. a b Kenneth Ch’en. Buddhism in China. Str. 115
  4. Red. Stephan Schuhmaher, Gert Woerner. The Encyclopedia of Eastern Philosophy and Religion. Str. 250
  5. Daisaku Ikeda. The Flower of Chinese Buddhism. Str. 94
  6. Daisaku Ikeda. The Flower of Chinese Buddhism. Str. 96
  7. Daisaku Ikeda. The Flower of Chinese Buddhism. Str. 117

Bibliografia

edytuj
  • Red. Lewis R. Lancaster. The Korean Buddhist Canon: a Descriptive Catalogue. University of California, Berkeley 1979 r. ISBN 0-520-03159-8
  • Tłum. Kosho Yamamoto. The Mahayana Mahaparinirvana Sutra in 12 Volumes. Wydana przez dr. Tony'ego Page'a w Nirvana Publications, Londyn, 19992000).
  • Shinjo Ito: Shinjo:Reflections, Somerset Hall Press, 2009.
  • Kenneth Ch’en. Buddhism in China. A Historical Survey. Princeton University Press. Princeton, New Jersey. 1973. Str. 560. ISBN 0-691-00015-8
  • Red. Stephan Schuhmaher, Gert Woerner. The Encyclopedia of Eastern Philosophy and Religion. Shambala. Boston. 1989. Str. 468. ISBN 0-87773-433-X
  • Daisaku Ikeda. The Flower of Chinese Buddhism. Weatherhill. New York. 1997. Str. 205. ISBN 0-8348-0393-3

Linki anglojęzyczne

edytuj