Niewymienny token
Niewymienialny token (NFT) (ang. non-fungible token) – unikatowa, cyfrowa jednostka danych oparta na architekturze blockchain, którą użytkownicy protokołu mogą między sobą handlować, reprezentująca szeroką gamę przedmiotów materialnych i niematerialnych, takich jak kolekcjonerskie karty sportowe, wirtualne nieruchomości lub wirtualne dzieła sztuki[1].
Definicja
edytujNFT to rodzaj tokena kryptograficznego w ekosystemie blockchain. W odróżnieniu od tokenów ERC-20 lub kryptowalut, wszystkie tokeny NFT cechują się niepodzielnością i niewymiennością. Nie ma dwóch tokenów NFT reprezentujących ten sam ciąg danych, ani nie da się ich przedstawić jako ułamka pełnej liczby[1]. Tokeny NFT zazwyczaj wzorowane są na standardzie ERC-721 lub w pełni spełniają jego wymogi. Standard ERC-721 definiuje podstawowe funkcje transferu i zapisu danych i ma swoje korzenie w ekosystemie Ethereum, gdzie tokeny NFT pojawiły się jako pierwsze[2].
Posiadanie danego tokena nie daje praw autorskich do obiektu, który taki token reprezentuje. Do tego potrzebna jest odpowiednia umowa prawna. Artysta może sprzedać token NFT reprezentujący własne dzieło, ale nie przekazać kupującemu związanych ze zmianą własności praw. W tym sensie tokeny NFT są odrębne od prawa autorskiego[3].
Historia
edytujMimo że pierwsze wzmianki na ich temat pojawiły się już w 2012 roku, tokeny NFT zyskały swoją popularność w 2017 roku za sprawą gry CryptoKitties, polegającej na adoptowaniu i handlu wirtualnymi kotami. Najdroższe zyskiwały wówczas wartość nawet 100 tys. dolarów[4].
Wraz z początkiem 2021 roku artyści, celebryci, influencerzy i sportowcy zaczęli wydawać swoje prace połączone z ich wirtualnymi odpowiednikami NFT[5]. Kupujący dostrzegają w nich wyjątkowy produkt o wartości kolekcjonerskiej, który wraz z upływem lat mógłby zyskać na wartości[6].
Zastosowanie
edytujCyfrowa sztuka
edytuj
Reprezentowanie digitalnej sztuki było pierwszym czynnikiem które przyczyniło się do wzrostu popularności tokenów NFT. Obraz artysty Mike’a Winkelmanna’a tworzącego pod pseudonimem Beeple został sprzedany w marcu 2021 roku za 69 milionów dolarów[7]. Pierwszym dziełem sztuki NFT sprzedanym na aukcji w Polsce była praca Tomasza Górnickiego „Fortune” z cyklu „Outer dark” sprzedana 28 listopada 2021 r.[8] za cenę 312 700 zł[9].
Niektóre kolekcje NFT, w tym EtherRocks i CryptoPunks, są przykładami sztuki proceduralnej, w której można stworzyć wiele różnych obrazów, łącząc zestaw prostych komponentów obrazu w różnych kombinacjach[10].
W 2021 roku, firma Injective Protocol kupiła w galerii Taglialatella w Nowym Jorku pracę artysty Banksy’ego Morons (White) za 95000 dolarów, a następnie przekonwertowała ją na plik cyfrowy powiązany z tokenem NFT i spaliła oryginalny obrazek podczas transmisji na żywo. Stworzony unikalny token ma zostać sprzedany na aukcji za kryptowalutę[11].
Przedmioty kolekcjonerskie
edytujWłoski klub piłki nożnej Juventus w lutym 2020 roku poinformował świat o wejściu w rynek NFT[12]. Klub wypuścił karty kolekcjonerskie reprezentujące wizerunki piłkarzy, które zostały podzielone na trzy kategorie rzadkości. Pierwszą wyemitowaną kartą[13] została ta z wizerunkiem Cristiano Ronaldo.
Gry
edytujNFT mogą być używane do reprezentowania zasobów w grze, takich jak cyfrowe działki, które w założeniu mają być kontrolowane przez „użytkownika”, a nie twórcę gry, co pozwala na obrót aktywami na zewnętrznych platformach handlowych bez zgody deweloperów gry[14].
W październiku 2021 r. platforma Valve zakazała aplikacji, które wykorzystują technologię blockchain lub NFT do wymiany wartości lub artefaktów gier na swojej platformie Steam[15].
Raport roczny Game Developers Conference 2022 stwierdza, że 70 procent ankietowanych deweloperów stwierdziło, że ich studia nie są zainteresowane integracją NFT lub kryptowalut w swoich grach[16].
Muzyka
edytujMuzycy również mogą tworzyć tokeny NFT reprezentujące ich dzieła. W kwietniu 2021, zespół thrashmetalowy Megadeth sprzedał swój unikalny token NFT. Fan zespołu zapłacił niemal 20 tysięcy dolarów za 6-sekundowy gif prezentujący charakterystyczną maskotkę oraz nazwę zespołu[17].
Metawersum
edytujWraz z rosnącą popularnością wirtualnych światów, tokeny NFT znajdują swoje zastosowanie jako wirtualne przedmioty, które można przenosić pomiędzy różnymi platformami lub jako avatary, reprezentujące wirtualny wygląd użytkownika[18].
Tworzenie tokenów NFT
edytujTworzenie i łączenie tokenów NFT z plikami multimedialnymi możliwe jest między innymi na platformie opensea.io. Dostępne jest to dla każdego, a niektóre opcje są darmowe. Wymaga to posiadania konta w sieci blockchain Ethereum, które można wygenerować przy pomocy portfeli kryptowalutowych takich jak MetaMask. Zazwyczaj proces nie wymaga podania jakichkolwiek danych osobowych[19].
Przeniesienie unikalnego tokena na inny adres Ethereum, niezależnie od tego, czy należy on do tej samej osoby, czy do innej, możliwe jest tylko poprzez użycie inteligentnych kontraktów, co skutkuje opłatami transakcyjnymi w natywnej kryptowalucie Ether[20].
Krytyka
edytujNFT obejmujące sztukę cyfrową zazwyczaj nie przechowują pliku w łańcuchu bloków ze względu na jego rozmiar. Token działa w sposób podobny do certyfikatu własności, z adresem internetowym wskazującym na przedmiotowe dzieło sztuki, co sprawia, że dzieło podatne jest na wygaśnięcie linku[21]. Ponieważ NFT są funkcjonalnie oddzielone od podstawowych dzieł sztuki, każdy może łatwo zapisać kopię obrazu NFT, zwykle poprzez kliknięcie prawym przyciskiem myszy[22].
Kontrowersje dotyczące NFT podnoszą zarzut wysokiego zużycia energii związanego z transakcjami blockchain, co w konsekwencji powoduje wysokie emisje gazów cieplarnianych[23]. Głównym czynnikiem za to odpowiedzialnym jest system Proof of Work wymagany do regulowania i weryfikacji transakcji blockchain w sieciach takich jak Ethereum, które zużywają duże ilości energii elektrycznej[24][25]. Ponadto, krytycy NFT porównują je do piramid finansowych i baniek spekulacyjnych[26].
Zdarzały się przypadki, że bez pozwolenia sprzedawano prace innych osób jako NFT[27]. W 2021 roku, sprzedawcy udającemu Banksy’ego udało się sprzedać NFT rzekomo wykonane przez artystę za 336 000 USD[28].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Kolekcjonerskie kryptowaluty i niezamienne tokeny (NFT) [online], Binance Academy [dostęp 2021-04-28].
- ↑ ERC-721 Non-Fungible Token Standard [online], ethereum.org [dostęp 2022-03-13] (ang.).
- ↑ https://bitcoin.pl/naruszenie-praw-autorskich-i-nft-jak-artysci-moga-sie-chronic/.
- ↑ CryptoKitties – źródło popularności tokenów NFT? | Tokeneo [online], web.archive.org, 24 maja 2021 [dostęp 2022-03-13] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-24].
- ↑ Bańka NFT już pęka? Niezamienne tokeny zaczęły się nudzić - Forsal.pl [online], pl/finanse/aktualnosci/artykuly/8136494,banka-nft-peka-niezamienne-tokeny.html [dostęp 2024-04-24] (pol.).
- ↑ https://fintek.pl/nft-skad-dzisiejszy-szal-na-te-tokeny/
- ↑ Najdroższy cyfrowy obraz świata. Beeple sprzedał go za 69 mln dolarów – Biznes Wprost [online], wprost.pl [dostęp 2024-04-24] (pol.).
- ↑ Wirtualna rewolucja na rynku sztuki [online], Rzeczpospolita [dostęp 2021-11-29].
- ↑ https://artinfo.pl/artinformacje/pierwsza-aukcja-internetowa-tokenu-nft-zorganizowana-przez-artinfo-pl.
- ↑ CryptoPunks [online], www.larvalabs.com [dostęp 2022-04-28] (ang.).
- ↑ Blockchain company buys and burns Banksy artwork to turn it into a digital original [online], www.cbsnews.com [dostęp 2022-04-28] (ang.).
- ↑ Juventus wyemituje karty kolekcjonerskie na blockchainie Ethereum! | Tokeneo [online], Wiadomości Tokeneo, 21 lutego 2020 [dostęp 2021-04-28] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-30] (pol.).
- ↑ kittypad, I’m proud of being the lucky owner of the first @Cristiano card! [online], Twitter, 20 lutego 2020 [dostęp 2021-04-28] (ang.).
- ↑ What Is NFT Virtual Land in the Metaverse? [online], Binance Academy [dostęp 2022-04-28] (ang.).
- ↑ Mitchell Clark, Valve bans blockchain games and NFTs on Steam, Epic will try to make it work [online], The Verge, 15 października 2021 [dostęp 2022-04-28] (ang.).
- ↑ Jay Peters, Many game developers hate NFTs, too [online], The Verge, 20 stycznia 2022 [dostęp 2022-04-28] (ang.).
- ↑ Blabbermouth, MEGADETH Non-Fungible Token (NFT) Sells For Over $18,000 In ETH [online], BLABBERMOUTH.NET, 13 kwietnia 2021 [dostęp 2022-03-13].
- ↑ Czym jest metaverse? – Nowa wizja świata | CrypS. [online] [dostęp 2022-02-08] (pol.).
- ↑ How to Make an NFT: A Complete Beginner’s Guide 2022 [online], www.oberlo.com, 17 stycznia 2022 [dostęp 2022-04-28] (ang.).
- ↑ A Short Guide To Smart Contracts And Gas Fees [online], LCX, 7 stycznia 2022 [dostęp 2022-04-28] (ang.).
- ↑ Anil Dash, NFTs Weren’t Supposed to End Like This [online], The Atlantic, 2 kwietnia 2021 [dostęp 2022-01-04] (ang.).
- ↑ What the Hell Is ‘Right-Clicker Mentality’? [online], www.vice.com [dostęp 2022-01-04] (ang.).
- ↑ Justine Calma, The climate controversy swirling around NFTs [online], The Verge, 15 marca 2021 [dostęp 2022-01-04] (ang.).
- ↑ Max J. Krause, Thabet Tolaymat, Author Correction: Quantification of energy and carbon costs for mining cryptocurrencies, „Nature Sustainability”, 1 (12), 2018, s. 814–814, DOI: 10.1038/s41893-018-0188-8, ISSN 2398-9629 [dostęp 2022-01-04] (ang.).
- ↑ Ulrich Gallersdörfer, Lena Klaaßen, Christian Stoll, Energy Consumption of Cryptocurrencies Beyond Bitcoin, „Joule”, 4 (9), 2020, s. 1843–1846, DOI: 10.1016/j.joule.2020.07.013, ISSN 2542-4785, PMID: 32838201, PMCID: PMC7402366 [dostęp 2022-01-04] (ang.).
- ↑ NFTs, an overblown speculative bubble inflated by pop culture and crypto mania [online], theconversation.com [dostęp 2022-06-09].
- ↑ Would you pay millions for art you can’t touch? Inside the weird world of NFT digital art [online], inews.co.uk, 2 kwietnia 2021 [dostęp 2022-01-04] (ang.).
- ↑ Fake Banksy NFT sold through artist’s website for £244k, „BBC News”, 31 sierpnia 2021 [dostęp 2022-01-04] (ang.).