Nieostrość
Nieostrość nazw polega na tym, że mimo zapoznania się z cechami danych przedmiotów, nie o każdym potrafi się orzec, czy jest on, czy nie jest desygnatem określonej nazwy[1].
Nieostrość nazw
edytujDaną nazwę nazwie się nieostrą, jeżeli zwyczaj językowy ustala, że:
- pewne przedmioty są jej desygnatami, ale nie ustala, czy są to jej wszystkie desygnaty,
bądź też, że - pewne przedmioty nie są jej desygnatami, ale nie przesądza, czy są to wszystkie przedmioty niebędące jej desygnatami[2].
Przykład
edytuj- Osoba o wzroście 250 cm jest, bez wątpienia, desygnatem nazwy "wysoki człowiek". Zwyczaj językowy nie przesądza jednak o tym, czy "wysokim" jest również człowiek o wzroście 175 cm: jednym osoba taka wyda się wysoka, podczas gdy inni orzekną o jej wzroście, że jest raczej "średni".
- Karta z wynikami badań, przekazana lekarzowi przez pacjenta w czasie wizyty, nie jest raczej desygnatem nazwy "łapówka". To, czy desygnatem tej nazwy jest - w przedstawionej sytuacji - bukiet kwiatów, jest już natomiast kwestią problematyczną.
Nieostrość wyrażeń innych niż nazwy
edytujW literaturze przedmiotu rozważa się również kwestię nieostrości predykatów (np. "kocha", "obraża", "umie", "jest wysoki")[2], zdań (np. "To jest wysoki człowiek")[3][2], a nawet spójników[3]. Według Bertranda Russela, nieostrość jest własnością prawie wszystkich wyrażeń języka naturalnego[3].
Nieostrość a logika
edytujKlasycznym rachunkiem zdań rządzi zasada dwuwartościowości logicznej - zdaniu może przysługiwać wyłącznie jedna wartość logiczna: prawda lub fałsz. Jeżeli pragnie się zachować tę zasadę pozostając w zgodzie ze zwyczajem językowym, zdania takie, jak "Osoba o wzroście 175 cm jest wysoka." trzeba uznać za nierozstrzygalne. Pewnego rodzaju rozwiązaniem powyższego problemu jest analiza zdań nieostrych na gruncie semantyki luk prawdziwościowych (semantyki superwaluacyjnej), oraz logik wielowartościowych (w szczególności: trójwartościowej logiki Kleenego[4] oraz nieskończenie wielowartościowej logiki Łukasiewicza).
Formalnej aparatury, służącej reprezentacji znaczeń wyrażeń nieostrych, dostarcza także teoria zbiorów rozmytych.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Zygmunt Tobor i inni, Wstęp do prawoznawstwa, 5. wyd. [popr. i uzup.], Warszawa: Wolters Kluwer, 2016, str. 306, ISBN 978-83-8092-209-9, OCLC 946361035 [dostęp 2020-05-14].
- ↑ a b c Ajdukiewicz Kazimierz: Logika pragmatyczna. PWN, Warszawa, 1975, s. 58.
- ↑ a b c [1] Bertrand Russell - Vagueness
- ↑ Malinowski Grzegorz: Logiki wielowartościowe. PWN, Warszawa, 2006, s. 42-43.
Bibliografia
edytuj
- Muszyński Zbysław (red.): O nieostrości. Wyd. UMCS, Lublin, 1988.
- Jadacki Jacek Juliusz: Spór o granice języka. Semper, Warszawa, 2001.
- Kwiatkowski Tadeusz: Logika ogólna. Wyd. UMCS, Lublin, 1992.
- Marciszewski Witold (red.): Mała encyklopedia logiki. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź, 1988.
- Woźniak Jacek: Logiczna analiza pojęć typologicznych. Polskie Towarzystwo Semiotyczne, Warszawa, 1990.
Linki zewnętrzne
edytuj
Artykuły na Stanford Encyclopedia of Philosophy (ang.) [dostęp 2018-08-07]:
- Dominic Hyde, Sorites Paradox, 26 marca 2018. (Paradoks Soritesaa)
- Roy Sorensen, Vagueness, 5 kwietnia 2018. (Niejasność)