Niecierpek drobnokwiatowy

gatunek rośliny z rodziny niecierpkowatych

Niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora DC.) – gatunek rośliny należący do rodziny niecierpkowatych. Występował pierwotnie w północno-wschodniej i centralnej Azji oraz wschodniej Europie[3]. W XIX wieku zdziczały z ogrodów botanicznych zadomowił się w prawie całej Europie. Rozpowszechniony w całej Polsce. Kenofit, gatunek inwazyjny.

Niecierpek drobnokwiatowy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

wrzosowce

Rodzina

niecierpkowate

Rodzaj

niecierpek

Gatunek

niecierpek drobnokwiatowy

Nazwa systematyczna
Impatiens parviflora DC.
Prodr. 1:687. 1824
Synonimy
  • Impatiens nevskii Pobed[3].
Kwiat

Morfologia

edytuj
Pokrój
Roślina jednoroczna, 15–60 cm wysokości.
Łodyga
Naga, pojedyncza lub rozgałęziona.
Liście
Skrętoległe, jajowate i zaostrzone, zwężające się w oskrzydlony ogonek. Brzeg liścia piłkowany.
Kwiaty
Bladożółte, do 1 cm długości, kielich z prostą ostrogą, zgrupowane po 4–10 we wzniesionym gronie.
Owoc
Podłużna torebka pękająca na 5 odwijających się klap. W trakcie dojrzewania dwa nasiona znajdujące się w torebce przesuwają się do górnej jej części.

Biologia i ekologia

edytuj

Występuje w lasach liściastych, parkach, na cmentarzach, w ogrodach, w miejscach ruderalnych, na nasypach kolejowych. Wymaga gleby żyznej i preferuje stanowiska cieniste. Roślina azotolubna. Kwitnie od czerwca do października. Rozsiewa się sam (autochoria). W dojrzałym owocu ciśnienie osmotyczne wynosi do 25 atmosfer. Silnie naprężone tkanki owocu w końcu pękają, zwykle przy dotknięciu, a nasiona wyrzucane są na znaczną odległość. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Alliarion[4].

Zastosowanie

edytuj

W Azji niecierpek drobnokwiatowy jest wykorzystywany jako roślina lecznicza. Jest źródłem bioaktywnych związków fenolowych, saponin i polisacharydów[5]. Wyniki wstępnych badań sugerują, że niektóre jego składniki mają działanie przeciwzapalne, szczególnie w przypadku chorób związanych z nadmierną degradacją kwasu hialuronowego[6], np. reumatoidalnego zapalenia stawów[7]. Liście po ugotowaniu są jadalne, lecz nie należy spożywać regularnie dużych ilości ze względu na możliwą obecność szczawianu wapnia[8].

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-28] (ang.).
  3. a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-08-15].
  4. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  5. Zdenka Hromádková i inni, Non-cellulosic polysaccharides from the leaves of small balsam (Impatiens parviflora DC.), „Carbohydrate Research”, 389, 2014, s. 147–153, DOI10.1016/j.carres.2014.01.016, ISSN 1873-426X, PMID24680545 [dostęp 2021-07-12].
  6. Karolina Grabowska i inni, Anti-inflammatory activity of saponins from roots of Impatiens parviflora DC., „Natural Product Research”, 34 (11), 2020, s. 1581–1585, DOI10.1080/14786419.2018.1519708, ISSN 1478-6419, PMID30445861 [dostęp 2021-07-12].
  7. Karolina Grabowska i inni, In vitro anti-denaturation and anti-hyaluronidase activities of extracts and galactolipids from leaves of Impatiens parviflora DC, „Natural Product Research”, 30 (10), 2016, s. 1219–1223, DOI10.1080/14786419.2015.1049175, ISSN 1478-6427, PMID26181315 [dostęp 2021-07-12].
  8. Impatiens parviflora Smallflower touchmenot PFAF Plant Database [online], pfaf.org [dostęp 2021-07-12].

Bibliografia

edytuj
  • W. Szafer, S. Kulczyński, B. Pawłowski: Rośliny Polskie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967.
  • J. Mowszowicz: Krajowe chwasty polne i ogrodowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1986.