Neustadt-Glewe (KL)

Neustadt-Glewe
Konzentrationslager Neustadt-Glewe
Typ	obóz koncentracyjny
Odpowiedzialny	III Rzesza
Rozpoczęcie działalności	1 września 1944
Zakończenie działalności	2 maja 1945
Terytorium	III Rzesza
Miejsce	okolice miasta Neustadt-Glewe
Pierwotne przeznaczenie	obóz pracy
Komory gazowe	0
Liczba więźniów	5 tysięcy
Narodowość więźniów	Polacy, Żydzi, Rosjanie, Ukraińcy, Białorusini, Litwini, Węgrzy, Romowie
Liczba ofiar	nieznana
Wyzwolony przez	Armia Czerwona
	2 maja 1945
	Położenie na mapie Rzeszy Niemieckiej Neustadt-Glewe
	53,3667°N 11,6083°E/53,366670 11,608330
	Multimedia w Wikimedia Commons

Konzentrationslager Neustadt-Glewe, KL Neustadt-Glewe – niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny utworzony na terytorium III Rzeszy niedaleko miasta Neustadt-Glewe, w powiecie Ludwigslust-Parchim w związku gmin Amt Neustadt-Glewe w gminie Neustadt-Glewe w kraju związkowym Meklemburgia-Pomorze Przednie na terenie współczesnych Niemiec. Dawny obóz koncentracyjny położony jest na południowo-wschodnim krańcu gminy Neustadt-Glewe pomiędzy Liebssiedlung (przedmieścia miasta Neustadt-Glewe), a lotniskiem. Obóz został stworzony, aby zapewnić niemieckiej firmie lotniczej Dornier niewolniczą siłę roboczą. Obóz koncentracyjny był strzeżony, a więźniowie pilnowani. Obóz nie posiadał żadnych komór gazowych ani krematoriów. Nie uśmiercano w nim aktywnie na masową skalę więźniów. Obóz ten nie był obozem zagłady. Pełnił rolę niemieckiego obozu pracy, w którym więźniowie wykonywali pracę na rzecz niemieckiego przemysłu lotniczego. Wielu więźniów obozu jednak zmarło ze względu na skrajne przeludnienie obozu, głód, niedożywienie, epidemie chorób zakaźnych i fatalne warunki życia w obozie. Obóz działał od 1 września 1944 roku do 2 maja 1945 roku, czyli przez 241 dni.

Założenie obozu

W 1936 r. w Neustadt-Glewe wybudowano lotnisko. Około 1941/1942 roku, niedaleko bazy lotniczej na Fliegerchaussee i nazistowskiej szkoły latania, zbudowano filię północnoniemieckich zakładów Dornier Werke, w której budowano i montowano części myśliwca FW 190. W celu zatrudnienia więźniów w okolicznym zakładzie przedsiębiorstwa Dornier (fabryce samolotów) więźniów zbudowano od lata do września 1944 r. obóz koncentracyjny Neustadt-Glewe dla 300 więźniarek po wschodniej stronie lotniska. Na samym początku września obóz zaczął działać. Pod koniec 1944 r . w obozie przebywało około 900 więźniarek, deportowanych głównie z okupowanych przez Niemcy terenów Polski i Białorusi. Obóz był też celem zsyłek więźniarek polskich po Powstaniu Warszawskim^[1].

Marsze śmierci

Od stycznia 1945 r. obóz stał się jednym z miejsc docelowym dla SS tzw. „transportów ewakuacyjnych” z obozów koncentracyjnych. Były to de facto marsze śmierci kolumn więźniów obozów koncentracyjnych. W 1945 roku w obozie przebywało około 5000 więźniów^[2]. W obozie przebywali zarówno mężczyźni i kobiety w różnym wieku, chociaż większością były kobiety, szczególnie na wczesnym etapie istnienia obozu^[3].

Warunki życia w obozie

Warunki życia w obozie były tragiczne i skrajnie trudne. Pomimo rozbudowy, przy liczbie 5000 więźniów w 1945 roku, limit pojemności został znacznie przekroczony. Obóz był skrajnie przeludniony, w obozie panował głód. W barakach mieszkalnych dla więźniów ścisk był nie do opisania. Wielu więźniów zmarło. Wielu więźniów, ponad 500 kobiet i dziewcząt, nie przetrwało trudnych do opisania warunków życia w obozie.

Wyzwolenie obozu

Obóz został wyzwolony 2 maja 1945 roku przez oddziały Armii Radzieckiej^[4]. Na krótko przed wyzwoleniem obozu przez żołnierzy Armii Czerwonej przez miasto Neustadt-Glewe i okolice obozu przeszedł już oddział amerykański dowodzony przez amerykańskiego generała Williama A. Knowltona – w celu nawiązania kontaktu z wojskami sowieckimi. 3 maja 1945 roku na teren dzień wcześniej wyzwolonego obozu wkroczyły również wojska aliantów zachodnich (amerykańsko-francusko-polskich)^[5].

Więźniowie obozu

Więźniarkami obozu były m.in. Janina Iwańska^[6]^[7] i pisarka Halina Birenbaum^[8].

Teren obozu dzisiaj

Poza kilkoma pozostałościami budowlanymi (podmurówka), nic nie pozostało po barakach i fabrykach samolotów. Mniej więcej pośrodku ścieżki, na małej polance leśnej, ustawiono kamień pamiątkowy upamiętniający ofiary obozu. Wśród nich były Polki, które zostały więźniarkami po Powstaniu Warszawskim (sierpień-październik 1944 r.). Przez teren byłego obozu, prowadzi trasa edukacyjna. Kilka paneli dostarcza informacji o budynkach, które stały tutaj podczas II wojny światowej. Obok przebudowanego dziś lotniska zbudowanego w 1936 roku znajduje się pomnik obozu koncentracyjnego Neustadt-Glewe.

Miejsca pochówku, upamiętnienie

Na cmentarzu miejskim w Neustadt-Glewe pochowano 46 ciał z masowego grobu odkrytego w 1946 r. w pobliżu obozu. Dla upamiętnienia ofiar obozu na cmentarzu w mieście w 1947 roku wzniesiono pomnik^[9].

W 1995 roku ocaleni odwiedzili miejsce swojej niewoli oraz cierpienia i śmierci współwięźniów.

W 2002 roku w miejscowym muzeum historycznym otwarto małą wystawę poświęconą obozowi koncentracyjnemu . Wystawa składa się z ośmiu paneli i trzech gablot. Pracownicy muzeum oferują zwiedzanie z przewodnikiem i mogą organizować wywiady ze współczesnymi świadkami. Teren dawnego obozu jest oznakowany i ma tablicę informacyjną.

Zobacz też

Przypisy

[1] ttps://www.polskiegroby.pl/cmentarz.php?cmentarzok=732&miejsceok=819&landok=9

[2] ttps://www.svz.de/lokales/ludwigsluster-tageblatt/als-sich-das-tor-oeffnete-id9614776.html

[3] ttp://dulag121.pl/encyklopediaa/iwanska-janina/

[4] ttps://www.svz.de/lokales/ludwigsluster-tageblatt/als-sich-das-tor-oeffnete-id9614776.html

[5] ttp://dulag121.pl/encyklopediaa/iwanska-janina/

[6] ttp://dulag121.pl/encyklopediaa/iwanska-janina/

[7] ttps://www.1944.pl/archiwum-historii-mowionej/janina-iwanska,3196.html

[8] ttps://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,150462,24814114,halina-birenbaum.html?disableRedirects=true

[9] ttps://www.polskiegroby.pl/cmentarz.php?cmentarzok=732&miejsceok=819&landok=9

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]