Neurony lustrzane
Neurony lustrzane – grupy komórek nerwowych (neuronów), które uaktywniają się podczas wykonywania pewnej czynności lub obserwowania jej u innych osobników. Neurony lustrzane odkryto w mózgu małp i człowieka. Podejrzewa się, że dzięki nim osobnik na widok pewnej czynności jest w stanie niemal natychmiast odgadnąć intencje innego osobnika nie tylko tego samego gatunku (zob. teoria umysłu)[1]. U człowieka odpowiadają prawdopodobnie również za zdolność do rozpoznawania cudzych emocji i intencji wyrażanych niewerbalnie, czyli empatię oraz współczucie.
Neurony lustrzane zostały odkryte na początku lat 90. XX w. na Uniwersytecie w Parmie we Włoszech przez zespół w składzie: Giacomo Rizzolatti, Leonardo Fogassi i Vittorio Gallese. Podczas prac nad korą ruchową mózgu makaków zauważyli, że niektóre obszary mózgu reagują niemal identycznie, gdy któryś z badaczy sięga po jedzenie, jak w sytuacji, gdy małpy robią to same. W dalszych badaniach ustalili, że wzór aktywności jest reprezentacją danej czynności, niezależnie od tego, kto ją wykonuje[2].
Sądzono, że nieprawidłowe funkcjonowanie ośrodków mózgu, w których występują neurony lustrzane, może być jedną z przyczyn zaburzeń w spektrum autyzmu[3], schizofrenii[4], dyspraksji[5], jednak zaprzeczyły temu późniejsze badania w których stwierdzono, że osoby autystyczne nie wykazują dysfunkcji neuronów lustrzanych[6][7], a wraz ze sformułowaniem problemu podwójnej empatii błędna okazała się interpretacja, jakoby osoby autystyczne cechowało upośledzenie teorii umysłu.
Kontrowersje
edytujW 1998 Gallese i filozof Alvin Goldman przedstawili hipotezę, że neurony lustrzane odpowiedzialne są za rozpoznawanie stanów mentalnych innych osób w ramach procesu symulacji[8]. Teoria symulacji opisuje proces mózgowy odpowiedzialny za mind-reading w trzech krokach: (i) obserwowany ruch łączy się z aktywacją własnego systemu motorycznego, (ii) zamiar jest mi, gdyż reprezentowany jest on automatycznie; (iii) przypisuję te same zamiary obserwowanym osobom[9]. Krytycy wskazują jednak, że nie tylko nie znamy tak naprawdę czyichś zamiarów, ale do końca nie wiemy za bardzo o swoich[10]. Krytykuje się również automatyzm i łatwość odwzorowań, natomiast podkreśla się rolę świadomości i zamiarów wyższego rzędu w relacjach społecznych[11].
Jak przyznaje sam Gallese z współpracownikami:
Rosnąca uwaga poświęcana procesom mózgowym, które wspierają przygotowanie adaptacyjnych reakcji behawioralnych na innych w otoczeniu społecznym zdecydowanie wskazuje na potrzebę przeprowadzenia podstawowych badań na zwierzętach i ludziach w oparciu o bardziej etologicznie istotne paradygmaty i podejścia tzn. aby zbadać pary lub grupy jednocześnie zarejestrowanych mózgów jako unikalny system podczas nieograniczonej wymiany społecznej i interakcji. Stopniowe porzucanie paradygmatu jednego mózgu na rzecz paradygmatu wielomózgowego ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia relacji mózg-zachowanie w warunkach istotnych ekologicznie. Ta zmiana paradygmatu umożliwi badaczom rzucenie rzucić światło na emocjonalne procesy społeczne, które pomimo silnych dowodów przyczynowych u pacjentów i zwierząt, wciąż brakuje szczegółowego, mechanistycznego wyjaśnienia na poziomie pojedynczego neuronu[12].
Przypisy
edytuj- ↑ Michael Siegal, Rosemary Varley. Neural systems involved in 'theory of mind'. „Nature Reviews Neuroscience (June 2002)”, s. 463-471, June 2002. DOI: 10.1038/nrn844. ISSN 1471-003X. (ang.).
- ↑ Giacomo Rizzolatti, Leonardo Fogassi, Vittorio Gallese. Mirrors In The Mind. „Scientific American”, s. 54-61, 2006. DOI: 10.1038/scientificamerican1106-54. ISSN 0036-8733. (ang.). pdf
- ↑ Giacomo Rizzolatti, Maddalena Fabbri-Destro, Luigi Cattaneo. Mirror neurons and their clinical relevance. „Nature Clinical Practice Neurology”. 5 (1), s. 24-34, 2009. DOI: 10.1038/ncpneuro0990. ISSN 1745-834X. (ang.).
- ↑ Amedeo Minichino, Kristin Cadenhead. Mirror Neurons in Psychiatric Disorders: from Neuroception to Bio-behavioral System Dysregulation. „Neuropsychopharmacology Reviews”. 42, s. 366, 2017. DOI: 10.1038/nrn844. PMID: 27909332. (ang.).
- ↑ Reynolds JE, Thornton AL, Elliott C et al.. A systematic review of mirror neuron system function in developmental coordination disorder: Imitation, motor imagery, and neuroimaging evidence. „Res Dev Disabil.”. 47, s. 234-83, 2015 Dec. DOI: 10.1016/j.ridd.2015.09.015. PMID: 26458259. (ang.).
- ↑ Ewen Callaway: Mirror neurons seen behaving normally in autism. 2010-05-12. [dostęp 2022-08-06]. (ang.).
- ↑ Ilan Dinstein i inni, Normal movement selectivity in autism, „Neuron”, 66 (3), 2010, s. 451-469, DOI: 10.1016/j.neuron.2010.03.034.
- ↑ Gallese V, Goldman A. Mirror neurons and the simulation theory of mind-reading. Trends Cogn Sci. 1998 Dec 1;2(12):493-501. doi: 10.1016/s1364-6613(98)01262-5. PMID: 21227300.
- ↑ Hickok G. Eight problems for the mirror neuron theory of action understanding in monkeys and humans. J Cogn Neurosci. 2009 Jul;21(7):1229-43. doi: 10.1162/jocn.2009.21189. PMID: 19199415; PMCID: PMC2773693.
- ↑ Jacob P, Jeannerod M. The motor theory of social cognition: a critique. Trends Cogn Sci. 2005 Jan;9(1):21-5. doi: 10.1016/j.tics.2004.11.003. PMID: 15639437.
- ↑ Patricia S. Churchland, Moralność mózgu. Co neuronauka mówi o moralności, 2013, s. 226 i n. (pol.).
- ↑ Luca Bonini i inni, Mirror neurons 30 years later: implications and applications, „Trends in Cognitive Sciences”, 26 (9), 2022, s. 767–781, DOI: 10.1016/j.tics.2022.06.003 [dostęp 2024-09-09] (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Neurony Lustrzane. fizyka.umk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-05-18)]. na www.fizyka.umk.pl
- Neurobiologia empatii. [dostęp 2014-01-23].
- Gregory Hickok, Mit neuronów lustrzanych, 2016. pl.ccpress.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-20)]., rec. Patricia Churchland; e-book ISBN 978-83-7886-259-8
- Vilayanur S. Ramachandran, , The neurons that shaped civilization on łączy się TED (konferencja), November 2009d
