Natan Rapaport
Natan Jakow Rapaport (także Rapoport lub Rappaport; ur. 7 listopada 1911 w Warszawie, zm. 4 czerwca 1987 w Nowym Jorku) – polski rzeźbiarz pochodzenia żydowskiego. Od 1948 przebywał na emigracji, od 1959 w Stanach Zjednoczonych.
 Natan Rapaport z żoną Simą w swojej warszawskiej pracowni (1937) | |
| Imię i nazwisko |
Natan Jakow Rapaport |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
7 listopada 1911 |
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Ważne dzieła | |
| Odznaczenia | |
| |
| Strona internetowa | |
Życiorys
edytujNatan Rapaport urodził się w rodzinie żydowskich robotników. W latach 1931–1936 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w pracowni rzeźby prof. Tadeusza Breyera[1]. W 1936 i 1939 przebywał na stypendium ASP we Francji i Włoszech.
Po wybuchu II wojny światowej przedostał się na teren okupacji sowieckiej, po ataku Niemiec na ZSRR ewakuowany do Taszkentu, potem w Nowosybirsku. Powrócił do Warszawy w połowie 1946. Wraz z architektem Leonem Markiem Suzinem zaprojektował pomnik Bohaterów Getta w Warszawie, odsłonięty 19 kwietnia 1948. W roku 1950 wyemigrował do Paryża, potem przeniósł się do Izraela. W roku 1959 zamieszkał w Nowym Jorku, w 1965 roku otrzymał obywatelstwo amerykańskie.
Początkowo zajmował się rzeźbą portretową, także w okresie pobytu w ZSRR. Pod wpływem tragedii Holocaustu zajął się rzeźbą monumentalną. Pierwszą realizacją stał się warszawski pomnik Bohaterów Getta. W Izraelu, potem w USA zrealizował kilka pomników. Krytycy sztuki wyróżniają spośród nich pomnik „Zwój Ognia” (1971) w Lesie Męczenników na Wzgórzach Judejskich koło Jerozolimy – w formie dwóch zwojów Tory ozdobionych scenami z Pięcioksięgu, oraz odnoszącymi się do Diaspory, Holokaustu, powstania współczesnego państwa Izrael i jego dziejów aż do wojny sześciodniowej.
W Filadelfii znajduje się jego pomnik upamiętniający sześć milionów żydowskich męczenników-ofiar Holokaustu z 1964[2]. W 1985 w Jersey City w stanie New Jersey Rapaport ufundował rzeźbę pomnikową przedstawiającą żołnierza amerykańskiego niosącego na rękach Żyda ocalonego z Holocaustu.
W 1948 prezydent RP Bolesław Bierut odznaczył go Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[3].
Przypisy
edytuj- ↑ Maria Anna Rudzka: Zadanie: forma. Pracownia profesora Tadeusza Breyera w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w latach 1923-1939. Wyd. 2. Warszawa: Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, 2023, s. 257. ISBN 978-83-66835-50-4.
- ↑ Monument to Six Million Jewish Martyrs (1964). [w:] Association for Public Art [on-line]. associationforpublicart.org. [dostęp 2018-09-14].
- ↑ Postanowienie o odznaczeniu z dnia 18 czerwca 1948 r. artysty-rzeźbiarza Natana Rapaporta, twórcy pomnika Bohaterów Ghetta (M.P. z 1948 r. nr 70, poz. 592).
Bibliografia
edytuj- Gilbert, Martin. (1987), The Holocaust, Nowy Jork, Random House, 1987, 317-324.
- Sohar, Zvi, Fighters Memorial, Monuments to the Fighters in the Warsaw Ghetto Uprising, Sifriat Poalim, Workers' Book Guild, 1964.
- Yaffe, Richard, Nathan Rapoport Sculptures and Monuments, Nowy Jork, Shengold Publishers, 1980.