Natalia Aszkenazy
Natalia Aszkenazy lub Natacha Eschkenazi[1] oraz Askenazy[2], w późniejszym okresie także Natalia Drohojowska (ur. 5 czerwca 1915 w Moskwie, zm. w 1988 w Nowym Jorku) – polska dyplomatka, wykładowczyni i publicystka.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
dyplomatka, wykładowczyni, publicystka |
| Narodowość |
polska |
| Alma Mater | |
| Rodzice |
Alexandra Wadiaeff, David Askenazy |
| Małżeństwo |
Jan Marceli Drohojowski (1943–1961), Marcel Franco (od 1964) |
| Dzieci | |
| Krewni i powinowaci |
Życiorys
edytujCórka Alexandry Wadiaeff z rodziny Bukaran oraz warszawskiego bankiera Davida Askenazego[3]. Jej krewnym był Szymon Askenazy[3]. Ojciec zmarł 2 lata po jej narodzeniu. Matka Natalii przeniosła się wówczas do Rzymu, a następnie Paryża. Wyszła za mąż za bogatego przemysłowa Karola Sachsa. Rodzina osiadła w Warszawie, gdzie Natalia kształciła się w Liceum Francuskim[2]. Studiowała w Lycée Victor-Duruy w Paryżu, Londynie i Warszawie, gdzie w 1933 uzyskała tytuł bakałarski. Następnie kształciła się w zakresie ekonomii i nauk społecznych na Uniwersytecie Genewskim, gdzie w 1938 uzyskała dyplom z nauk politycznych. Opanowała polski, angielski, francuski i niemiecki[4][3].
W 1939, jeszcze przed wybuchem wojny, Aszkenazy opuściła Polskę i przez Francję trafiła do Stanów Zjednoczonych. Po rozpoczęciu II wojny światowej dołączyła w Nowym Jorku do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża[5]. Następnie, jeszcze w 1939, została rzeczniczką prasową Ambasady RP w Waszyngtonie[6]. Z uwagi na ustalenia wynikające z układu Sikorski-Majski została w 1941 skierowana do Ambasady RP w Moskwie, gdzie przebywała do 1943, kiedy ujawniono zbrodnię katyńską[7]. Jej ówczesna praca obejmowała m.in. opiekę nad 1,5 mln Polaków przebywających wówczas w ZSRS oraz ewakuację polskich Żydów z ZSRS do Iraku[potrzebny przypis]. Miała być wówczas jedyną kobietą w moskiewskim korpusie dyplomatycznym i jedyną kobietą w polskiej dyplomacji[8]. Podczas wojny wygłaszała w Stanach Zjednoczonych wykłady na temat swoich doświadczeń jako kobiety zdobytych podczas pracy w dyplomacji i o powojennych szansach dla Polaków[7]. Jej „namiętny” wygląd i stylizacja miały być w równym stopniu przedmiotem dyskusji co jej przemówienia[9][10][11]. Latem 1943 w Londynie wyszła za polskiego dyplomatę Jana Drohojowskiego (1901–1979)[12][13]. W 1944 zajęła się organizacją obchodów rocznicy uchwalenia polskiej konstytucji[14]. W 1945 wraz z mężem zostali wysłani przez władze Polski Ludowej jako dyplomaci do Meksyku, gdzie Jan objął stanowisko posła. W 1947 w Meksyku urodził się ich jedyny syn Francisco (Pancho) Drohojowski.[15] Ich dom stał się centrum spotkał intelektualistów i artystów. Dzięki zaangażowaniu na rzecz lokalnych społeczności, zyskała przydomek „Dobry Cień” („La Buena Sombra”). W meksykańskim San Sebastián Chimalpa ufundowała studnię i książki w 1950[16]. Korespondowała z Pablo Nerudą i Gabrielą Mistral[17]. Neruda dedykował jej w 1949 Canto General número 32[18]. Następnie parała się pisarstwem i publicystyką[19]. W 1950 małżeństwo zostało skierowane do Egiptu, gdzie Jan także objął stanowisko posła. W 1952 Drohojowski został uznany za persona non grata pod zarzutem spiskowania przeciwko monarchii. Sam został odwołany do Polski, Natalia zaś z synem udała się do Paryża. W 1957 otrzymała azyl polityczny w Meksyku. Pracowała w dziale public relations państwowej firmy naftowej. W 1962 założyła własną firmę PR. Została prezeską meksykańskiego oddziału Zonta International, globalnej organizacji wspierającej pozycję kobiet. W 1961 rozwiodła się z mężem, który mimo podejmowanych prób nie mógł wyjechać z Polski. W 1964 wyszła za Marcela Franco, osiadłego w Meksyku obywatela amerykańskiego. Zaangażowała się z nim w działalność Komisji Praw Człowieka ONZ, Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze, Instytutu Naukowego Weitzmana oraz Alliance Israélite Universelle[2].
Natalia Aszkenazy zmarła w 1988 w Nowym Jorku podczas wizyty u syna. Spoczęła w Cuernavaca w Meksyku pod drzewem, który jej syn nazwał Dobrym Cieniem[2].
Przypisy
edytuj- ↑ Drohojowski and Eschkenazi accused of a „protocol incident” in Cairo (1952), „The Corpus Christi Caller-Times”, Corpus Christi, Texas, 25 kwietnia 1952, s. 14 [dostęp 2019-03-06].
- ↑ a b c d Francisco Drohojowski, Natalia Askenazy (1915–1988), [w:] Louis-Albert Mensdorff Pouilly, Stulecie Liceum Francuskiego w Warszawie, Tom 1: 1919–1939, Rafał Bukowicz, Benoit Baloge (tłum.), Warszawa: Liceum Francuskie w Warszawie, 2019, s. 72–73 [dostęp 2021-02-28] [zarchiwizowane z adresu 2021-02-28] (pol. • fr.).
- ↑ a b c Natalia Aszkenazy spoke in San Bernardino (1944), „The San Bernardino County Sun”, San Bernardino, California, 1 maja 1944, s. 3 [dostęp 2019-03-06].
- ↑ Pole to Talk Here Friday, newspaperarchive.com, 15 stycznia 1941 [dostęp 2019-03-06] (ang.).
- ↑ Soviet Women Strong, „The Port Arthur News”, 21 sierpnia 1944 [dostęp 2019-03-06] (ang.).
- ↑ Nataliza Aszkenazy to be Presented by Literary Council Wed. Afternoon”, newspaperarchive.com, 8 stycznia 1944 [dostęp 2019-03-06] (ang.).
- ↑ a b Natalia Askenazy Served For Two Years at Moscow, www.thecrimson.com, 21 stycznia 1944 [dostęp 2019-03-06] (ang.).
- ↑ Poles Want Soviet Pact; Woman Diplomat Says They Should Be ‘on Speaking Terms’, „The New York Times”, 18 grudnia 1943, ISSN 0362-4331 [dostęp 2019-03-06] (ang.).
- ↑ Robert Playfair, Polish Beauty Visitor Hailed as Best-Dressed, „Daily Boston Globe”, 16 stycznia 1944 [dostęp 2019-03-06].
- ↑ Deweys Honor Envoy Leaving For Russia, „The Washington Post”, 1 listopada 1941 [dostęp 2019-03-06].
- ↑ The Valparaiso Torch, January 16, 1941 :: The Torch [online], collections.valpo.edu [dostęp 2019-03-06].
- ↑ England and Wales Marriage Registration Index, 1837-2005 [online], Family Search [dostęp 2019-04-06].
- ↑ Natalia Aszkenazy [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2019-03-06].
- ↑ Poles Observe Anniversary of Constitution, „Los Angeles Times”, 8 maja 1944 [dostęp 2019-03-06].
- ↑ Connections to China: A Family Story. NYU Shanghai [online], shanghai.nyu.edu [dostęp 2019-03-06].
- ↑ Pueblo de San Sebastian Chimalpa [online], pueblodesansebastianchimalpa.blogspot.com [dostęp 2019-03-06].
- ↑ Drohojowska, Natalia [online], BND: Territorial: Comunal [dostęp 2019-03-06].
- ↑ EyN: Nurieldín Hermosilla: “Le propongo a la Biblioteca Nacional completar su colección de Neruda” [online], web.archive.org, 1 maja 2017 [dostęp 2019-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-01].
- ↑ Andrés Henestrosa, Viajeras en México: 19 August 1951, [w:] México: Cámara de Diputados, 1 maja 2017, s. 33, ISBN 978-970-701-967-6 [dostęp 2019-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-01].