Narzępikowate
Narzępikowate, wpleszczowate[2] (Hippoboscidae) – rodzina muchówek z podrzędu krótkoczułkich. Obejmuje blisko 800 gatunków, od w pełni uskrzydlonych do całkiem bezskrzydłych. Są hematofagicznymi ektopasożytami ssaków i ptaków. Charakteryzuje je larworodność. Większość rozwoju larwalnego ma miejsce w organizmie matki. Larwa po jego opuszczeniu natychmiast zmienia się w poczwarkę.
| Hippoboscidae[1] | |
| Samouelle, 1819 | |
 Przedstawiciel rodziny: kurcinka | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Parvordo | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina |
narzępikowate |
Taksonomia
edytujTakson ten wprowadził w 1819 roku George Samouelle. W węższym ujęciu rodzina ta obejmuje 213 gatunków, zgrupowanych w 21 rodzajach i 3 podrodzinach: Ornithomyinae, Hippoboscinae i Lipopteninae[3]. W pracy sumaryzującej systematykę muchówek Thomasa Pape i współpracowników z 2011 roku[4] oraz w bazie ITIS zastosowano szersze ujęcie rodziny, jako obejmującej trzy następujące podrodziny: Hippoboscinae, Nycteribiinae i Streblinae[1]. W takim przypadku do narzepikowatych należą 782 gatunki, zgrupowane w 68 rodzajach[4]. Tak definiowana rodzina odpowiada dawnemu taksonowi muchówek poczwarkorodnych (Pupipara)[5].
Opis
edytujCiało od przypominającego muchę po silnie zmodyfikowane celem przemieszczania się wśród futra lub piór żywiciela[5]. Skrzydła w pełni rozwinięte, różnie zredukowane do całkiem nieobecnych. Przezmianki występują lub nie. Aparat gębowy kłujący. Wewnątrz kłujki leży połączone z gruczołami ślinowymi podgębie[2].
Biologia
edytujWszystkie gatunki są obligatoryjnymi, krwiopijnymi ektopasożytami zwierząt stałocieplnych. Żywicielami Nycteribiinae i Streblinae są nietoperze, natomiast Hippoboscinae pasożytują na ptakach i ssakach, głównie parzystokopytnych[5].
Rozród zachodzi na ciele gospodarza. Niekiedy samiec jest uczepiony samicy przez dłużej niż jeden dzień. Niektóre samice mogą przechowywać spermę i używać jej do kilku zapłodnień. Wszystkie gatunki są larworodne i rodzą po jednej larwie naraz. Larwa rozwija się w macicy, gdzie jest karmiona wydzieliną gruczołów mlecznych. Początkowo jest ona połączona z samicą układem tchawkowym, z czasem wykształca własny układ. Po urodzeniu larwa natychmiast się przepoczwarcza[5]. Poczwarka ma postać bobówki, która bądź opada na glebę, bądź do gniazda żywiciela, bądź pozostaje przyklejona do jego ciała, bądź jest przez pewien czas noszona przez samicę[2]. Stadium to może zimować, w przeciwnym wypadku trwa co najmniej 20 dni[5].
Rozprzestrzenienie
edytujHippoboscinae i Nycteribiinae są kosmopolityczne, natomiast Streblinae głównie tropikalne[5].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Hippoboscidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Lech Borowiec: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki - Diptera z. 77 Wpleszczowate - Hippoboscidae. Warszawa, Wrocław: PWN, PTEnt., 1984.
- ↑ Carl W. Dick: Checklist of World Hippoboscidae (Diptera: Hippoboscoidea). Chicago: Department of Zoology, Field Museum of Natural History, 20 grudnia 2006. [dostęp 2016-03-23].
- ↑ a b Thomas Pape, Vladimir Blagoderov, Mikhail B. Mostovski, Order Diptera Linnaeus, 1758, „Zootaxa”, 3148, 2011 (Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness), s. 222–229 [dostęp 2016-03-23].
- ↑ a b c d e f A. M. Hutson: Handbooks for the identification of British Insects. Vol. 10. part 7. Keds, Flat-Flies and Bat-Flies. Diptera, Hippoboscidae and Nycteribiidae. Londyn: Royal Entomological Society of London, 1984.