Narcyz wielokwiatowy

Narcyz wielokwiatowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	amarylkowate
Rodzaj	narcyz
Gatunek	narcyz wielokwiatowy
	Nazwa systematyczna
	Narcissus tazetta L.; Sp. Pl.: 290 (1753)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Narcyz wielokwiatowy (Narcissus tazetta L.) – gatunek roślin z rodziny amarylkowatych.

Zasięg geograficzny

Zasięg jego rodzimego występowania ciągnie się od Maroka i Hiszpanii po Chiny i Syberię. Występuje w Afryce Północnej (Maroko, Libia, Algieria, Egipt), Europie Południowej (Portugalia, Hiszpania, Francja, Włochy, Grecja, Jugosławia, Albania, południowo-zachodnia Rosja), Azji Zachodniej (Cypr, Turcja, Izrael, Liban, Syria, Jordania, Iran, Irak), na Zakaukaziu, Zachodniej Syberii i dwóch prowincjach Chin (Fujian, Zhejiang). Ponadto rozprzestrzenia się gdzieniegdzie poza obszarem swojego rodzimego występowania, nie wszędzie jego zasięg został dokładnie zbadany. Jest uprawiany w wielu krajach świata^[4], również w Polsce^[5].

Morfologia

Pokrój: Geofit cebulkowy o wysokości 30–60 cm.
Liście: Równowąskie, ostro zakończone. Wszystkie wyrastają tylko z cebuli, tworząc różyczkę liściową.
Łodyga: Bezlistna z kwiatostanem złożonym z 3–15 kwiatów.
Kwiaty: Pachnące, pojedynczy ma długość 3–5 cm, białe, szerokojajowate płatki okwiatu i żółty przykoronek o szerokości dwukrotnie większej od wysokości^[6].

Biologia i ekologia

Rośnie na miejscach wilgotnych, w wilgotnych szczelinach skał i w zbiorowiskach roślinnych typu batha i frygana^[6]. W Izraelu kwitnie od listopada do grudnia^[7].

Zawiera niemal niewykrywalny dla węchu człowieka fenolopochodny związek organiczny zwany orcinolem, który jednak bardzo dobrze jest wykrywany przez pszczoły^[8].

Udział w kulturze

Zdaniem znawców roślin biblijnych narcyz ten jest dwukrotnie wymieniony w Biblii: w Księdze Izajasza (35,1-2) jako lilia polna, ozdoba Karmelu i Saronu oraz w Pieśni nad Pieśniami (2,1), w wersecie „Jam narcyz Saronu, lilia dolin”. W niektórych tłumaczeniach Biblii w wersetach tych nie występuje narcyz lecz róża Szaronu; jest to tłumaczenie błędne, występujące w oryginale hebrajskie słowo havatzelet wskazuje wyraźnie na roślinę wyrastającą z cebuli. Narcyz wielokwiatowy licznie występuje w niektórych regionach Izraela, również w wymienionych w powyższych cytatach Biblii Karmelu i na równinie Szaron^[7]^[6].
Dwie cebule narcyza wielokwiatowego znajdowały się w jednym z grobowców egipskich: jedna była owinięta w lniane płótno, druga pozłacana^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-12] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2014-12-20].
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-12-26].
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c Flowers in Israel. [dostęp 2014-12-26].
↑ ^a ^b ^c Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
↑ Natalia Dudareva. Floral Scent. [dostęp 2014-12-26].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-12] (ang.).

[TPL-3] The Plant List. [dostęp 2014-12-20].

[4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-12-26].

[checklist2002-5] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[israel-6] Flowers in Israel. [dostęp 2014-12-26].

[rb-7] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[8] Natalia Dudareva. Floral Scent. [dostęp 2014-12-26].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]