Najwyższa Rada Islamska w Iraku
Najwyższa Rada Islamska w Iraku, (skr. NRI, pot. pol. Szyici[1], arab. المجلس الأعلى الإسلامي العراقي / Al-Majlis Al-A'ala Al-Islami Al-'Iraqi, 1982–2006: Najwyższa Rada Rewolucji Islamskiej w Iraku[2][3] a. Najwyższa Rada Rewolucji Muzułmańskiej w Iraku[4], Najwyższe Zgromadzenie Rewolucji Islamskiej w Iraku[5], arab. المجلس الأعلى الإسلامي العراقي) – iracka partia polityczna o ideologii islamsko–szyickiej i –demokratycznej ze swoistym programem gospodarczym zw. sistanizmem, opartym na decentralizacji i solidaryzmie społecznym. Powstała w 80. XX w. w Iranie w środowisku irackiej emigracji politycznej skupionej wokół Muhammada Bakir al-Hakima. Pierwotnie była organizacją fundamentalistyczną[6]; pod wpływem II wojny w Zatoce Perskiej zmieniła kurs na bardziej umiarkowany konserwatyzm.
| Państwo | |
|---|---|
| Skrót |
NRI |
| Lider | |
| Data założenia | |
| Partie członkowskie |
Związek Wyzwolenia (koalicja) |
| Ideologia polityczna | |
| Poglądy gospodarcze | |
| Członkostwo międzynarodowe |
|
| Barwy |
zieleń |
| Obecni posłowie |
5/329
|
| Obecni radni wojewódzcy |
54/440
|
Historia
edytujZa rządów Saddama Husajna
edytujOrganizacja została utworzona w 1982 w Teheranie przez szyickich duchownych z An-Nadżafu, którzy opuścili Irak w obawie przed represjami ze strony rządu Saddama Husajna. Na jej czele stał od momentu powstania Muhammad Bakir al-Hakim[7]. Organizacja została utworzona pod auspicjami irańskiego rządu i miała być koalicją mniejszych formacji, w praktyce jednak szybko zaczęła działać jak zwykła partia polityczna. Pod wpływem irańskim al-Hakim zaczął skłaniać się ku systemowi władzy nadzorowanej przez autorytet religijny (welajat-e faghih). Spowodowało to izolację organizacji od pozostałych emigracyjnych opozycyjnych irackich formacji szyickich, w tym najsilniejszej, Zewu Islamu; były one niechętne zarówno takiej formie sprawowania władzy, jak i zbytniemu uzależnianiu się od Iranu[4].
W 1991 Rada skierowała podległą sobie formację zbrojną, brygadę Badr, na pomoc powstaniu szyitów irackich. Wystąpienie to zakończyło się jednak klęską[8]. Na początku XXI w. organizacja wycofała się z głoszonego wcześniej poparcia dla systemu władzy wzorowanego na irańskim. Lider organizacji Muhammad Bakir al-Hakim zadeklarował, że Irak powinien być krajem demokratycznym i wielowyznaniowym[9].
Po 2003
edytuj
Muhammad Bakir al-Hakim wrócił do Iraku w maju 2003, po obaleniu rządów Saddama Husajna wskutek amerykańskiej interwencji[10], którą partia popierała[11]. Al-Hakim udzielił warunkowego poparcia ustanowionej przez Amerykanów Tymczasowej Radzie Zarządzającej Iraku[10]; organizacja wprowadziła do niej swoich przedstawicieli i była jedną z sześciu dominujących formacji (wszystkie wywodziły się z irackiej emigracji)[11]. W sierpniu 2003 zginął w zamachu bombowym w An-Nadżafie. Kierownictwo w organizacji przejął po nim brat, Abd al-Aziz al-Hakim[10]. Abd al-Aziz al-Hakim w imieniu partii brał udział w opracowywaniu projektu nowej konstytucji Iraku[12].
W wyborach parlamentarnych w Iraku w styczniu 2005 partia startowała jako część szyickiej koalicji - Zjednoczonego Sojuszu Irackiego, który odniósł sukces, uzyskując 48,2% głosów (140 mandatów w 328-osobowej Izbie Reprezentantów). Podobnie w wyborach parlamentarnych w grudniu 2005 Zjednoczony Sojusz Iracki, z udziałem Rady, zwyciężył z wynikiem 41,2% (128 mandatów)[13][14]. W nowo utworzonym rządzie Nuriego al-Malikiego ministrem spraw wewnętrznych został działacz Rady Bakir Dżabr az-Zubajdi. Za jego przyzwoleniem szyickie organizacje militarne dokonały szeregu zabójstw byłych działaczy partii Baas oraz niezwiązanych z nią sunnitów bagdadzkich[15].
Cztery lata później, w wyborach samorządowych w 2009, Najwyższa Rada Islamska wystawiła odrębną listę i wystartowała pod hasłami religijnymi. Uzyskała jednak znacznie niższe poparcie niż do tej pory[14]. W 2009 zmarł Abd al-Aziz al-Hakim. Nowym liderem partii został jego syn Ammar.
W wyborach parlamentarnych w Iraku w 2010 ponownie startowała w ramach koalicji Zjednoczony Sojusz Iracki, który zajął trzecią pozycję z wynikiem 18,2% głosów (70 mandatów)[13]. Po wyborach Zjednoczony Sojusz Iracki podjął bliską współpracę ze zwycięską koalicją Państwo Prawa kierowaną przez Nuriego al-Malikiego. Współdziałanie dwóch szyickich formacji pozwoliło na zmarginalizowanie sunnickiej koalicji - Irackiego Ruchu Narodowego[16], która uzyskała w wyborach największe procentowo poparcie[13]. W wyborach parlamentarnych w Iraku w 2014 Rada brała udział jako główna siła koalicji Al-Muwatin (ar. Obywatele), złożonej zarówno z szyickich partii religijnych, jak i świeckich. Z list koalicji startowały m.in. kobiety występujące publicznie bez zasłon, co było w Iraku wydarzeniem precedensowym; Obywatele byli pierwszą koalicją tak bliską koalicją organizacji religijnych i świeckich w historii Iraku po 2003[17]. Ostatecznie zajęła w wyborach drugie miejsce i zdobyła 29 miejsc w parlamencie[18].
Organizacja Badr
edytujRamieniem zbrojnym organizacji była organizacja (początkowo: brygada) Badr[10]. Jej członkowie częściowo byli rekrutowani spośród jeńców irackich w niewoli irańskiej podczas wojny iracko-irańskiej. Brygada Badr odegrała pewną rolę w walkach, zwłaszcza w Kurdystanie[4]. W 2003 organizacja Badr liczyła 10 tys. osób[10]. W 2012 formacja zerwała z Najwyższą Radą Islamską i działa dalej samodzielnie, będąc blisko związaną z siłami Ghods, częścią irańskiego Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej[17].
Przypisy
edytuj- ↑ Miłada Jędrysik, Kim są szyici – największa siła polityczna Iraku [online], Wyborcza.pl, 16 maja 2003 [dostęp 2015-12-25] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-25].
- ↑ Irak: Ugrupowania rebelianckie odrzucają plan pojednania [online], Money.pl, 3 lipca 2006 [dostęp 2015-12-25] (pol.).
- ↑ Odbudowa Iraku - pierwsze przybliżenie [online], www.pism.pl [dostęp 2015-12-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-01-06].
- ↑ a b c Tripp 2009 ↓, s. 287.
- ↑ Jamsheer H. A.: Współczesna historia Iraku. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2007, s. 140. ISBN 978-83-89899-82-8.
- ↑ Tripp 2009 ↓, s. 338.
- ↑ Farouk-Sluglett i Sluglett 2003 ↓, s. 300.
- ↑ Tripp 2009 ↓, s. 297.
- ↑ Lawrence Joffe, Obituary: Ayatollah Mohammad Baqir al-Hakim [online], the Guardian [dostęp 2015-12-27].
- ↑ a b c d e Who's who in post-Saddam Iraq [online], news.bbc.co.uk [dostęp 2015-12-25].
- ↑ a b Dodge 2012 ↓, s. 42-43.
- ↑ Dodge 2012 ↓, s. 46.
- ↑ a b c Dodge 2012 ↓, s. 215-216.
- ↑ a b Dodge 2012 ↓, s. 150.
- ↑ Dodge 2012 ↓, s. 63-64.
- ↑ Dodge 2012 ↓, s. 169.
- ↑ a b Ali Mamouri, Hakim-led Citizen Coalition could shake up Iraqi elections [online], Al-Monitor, 23 kwietnia 2013 [dostęp 2015-12-27] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-29] (ang.).
- ↑ Iraq elections: Maliki's State of Law 'wins most seats' [online], BBC News [dostęp 2015-12-27] (ang.).
Bibliografia
edytuj- A. Dawisha: Iraq. A Political History. Princeton: Princeton University Press, 2013. ISBN 978-0-691-15793-1. OCLC 858726588. (ang.).
- T. Dodge: Iraq: from war to a new authoritarianism. London & New York: The International Institute for Strategic Studies, 2012. ISBN 978-0-415-83485-8. OCLC 824827947. (ang.).
- M. Farouk-Sluglett, P. Sluglett: Iraq Since 1958. From Revolution to Dictatorship. London & New York: I. B. Tauris, 2003. ISBN 1-86064-622-0.
- Ch. Tripp: Historia Iraku. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009. ISBN 978-83-05-13567-2.