Nagłówek podprogramu

Nagłówek podprogramu – fragment kodu źródłowego stanowiący deklaratywny opis podprogramu, poprzedzający definicję bloku podprogramu zawierającego tworzony algorytm. Zawiera on identyfikator podprogramu, ewentualną listę parametrów i jeżeli jest to w danym języku programowania wymagane deklarację ich typów oraz sposobu przekazania skojarzonego z danym parametrem argumentu do podprogramu w jego wywołaniu (np. ByVal, ByRef w Visual Basic; var w Pascalu). Może także obejmować frazy opcjonalne lub wymagane zawierające odpowiednie deklaratory i modyfikatory, w tym między innymi deklarację typu danej zwracanej przez podprogram dla podprogramów funkcyjnych. Jeżeli składnia danego języka przewiduje, to poprzedzony jest także odpowiednim słowem kluczowym (np. procedure: m.in. Icon, Pascal, PL/I; proc: m.in. Comal, PL/I (opcjonalny skrót); function: m.in. Pascal, Visual Basic, Fortran; subroutine: m.in. Fortran; sub: m.in. późniejsze implementacje języka Basic, Visual Basic, Perl; entry: m.in. dodatkowe ingresje do podprogramu w języku PL/I; property: m.in. Visual Basic; perform: m.in. Cobol; def: m.in. Ruby, Python; lub innym przewidzianym w składni konkretnego języka programowania), choć w wielu językach takiego słowa kluczowego nie ma: m.in. C, C++ i pokrewne.

Nagłówek podprogramu występować może w kodzie źródłowym:

• w deklaracji podprogramu – prototyp

Przykłady deklaracji zapowiadających podprogramów w językach programowania

język programowania	deklaracja podprogramu
C, C++	int plus(int a, b);
Pascal	function Plus(a, b : Integer):Integer; forward;

• w definicji podprogramu przed jego blokiem.

Przykłady definicji podprogramów,
nagłówek podprogramu bezpośrednio poprzedzający jego definicję

język programowania	definicja podprogramu
C, C++	int plus(int a, b); { /* treść podprogramu */ }
Pascal	function Plus(a, b : Integer):Integer; begin { treść podprogramu } end;
PL/I	PLUS: PROC(FIXED(5,0) A, B) RETURNS(FIXED(5,0) /* treść podprogramu */ END;

• w definicji typu proceduralnego, np. Turbo Pascal:

type idf_type_p=procedure({parametry});
type idf_type_f=function({parametry}):result_type;

Nagłówek podprogramu, jeżeli występuje wcześniejsza, odrębna jego deklaracja (za pomocą prototypu), może w definicji:

• mieć postać identyczną z prototypem zawartym w deklaracji (przy czym identyczność ta może nie dotyczyć nazw identyfikatorów poszczególnych parametrów podprogramu),
• mieć postać inną – uproszczoną, a pominięte szczegóły nagłówka pobierane są przez translator z deklaracji.

Przykład w Turbo Pascalu:

unit m01;
interface
  { Pełna postać nagłówka podprogramu - deklaracja w interfejsie modułu }
  procedure pr_1(var a : integer; b : char);
implementation
  { Uproszczona postać nagłówka podprogramu w jego definicji }
  procedure pr_1;
    { deklaracja obiektów lokalnych }
  begin
    { treść podprogramu }
  end;
end.

Specjalne pliki deklaracji stosowane w takich językach programowania jak C, C++ i pochodnych, noszą w nomenklaturze informatycznej i w literaturze przedmiotu nazwę plików nagłówkowych, gdyż są stosowane do definiowania między innymi bibliotek podprogramów. Plik taki składa się właśnie z deklaracji podprogramów w postaci nagłówków podprogramów (prototypów).

Również w niektórych językach, w których istnieje możliwość programowania obiektowego, nagłówek (prototyp) metody, stosuje się do definicji określonej klasy, podczas gdy sama definicja danej metody znajduje się zupełnie w innym miejscu kodu źródłowego (poza definicją klasy rozumianą jako określony fragment – wyodrębniony za pomocą zdefiniowanych ograniczników bloku – tekstu kodu źródłowego). W tych językach nagłówek metody w jej definicji umieszczonej poza definicją klasy, jest zmodyfikowany zgodnie z konwencją stosowaną w danym języku programowania, o stosowny zapis selekcji klasy, tak aby definicja metody została przypisana do właściwej klasy (różne metody w różnych klasach mogą posiadać ten sam identyfikator).

Borland/Turbo Pascal:

type TOb=object
        procedure m1(a : integer);
        function f1(a:integer): integer;
     end;
procedure TOb.m1;
begin
  { treść metody m1 klasy TOb }
end;
function TOb.f1;
begin
  { treść metody f1 klasy TOb }
end;

W innych językach cała definicja metody, obejmująca nagłówek i blok kodu, zawarta jest w definicji klasy.

Python:

class TOb:
  u"defincja klasy zawiera także definicję metod"
  def m1(a):
    u"treść metody m1 klasy TOb"
  def f1(a):
    u"treść metody f1 klasy TOb"

Jak wyżej zaznaczono nagłówek podprogramu w pewnych sytuacjach może zawierać pewne opcjonalne frazy zawierające wybrane deklaratory bądź modyfikatory definicji.

Przykłady rozszerzeń nagłówka podprogramu o opcjonalne frazy w Turbo Pascalu

opis	przykład
definicja podprogramu, nagłówek bez fraz dodatkowych	procedure pr({parametry}); begin { treść podprogramu } end;
deklaracja wyprzedzająca	procedure pr({parametry}); forward;
podprogram zewnętrzny	{$L nazwa_pliku} procedure pr({parametry}); external;
podprogram zewnętrzny z biblioteki DLL	procedure pr({parametry}); far; external biblioteka_dll; procedure new_name({parametry}); far; external biblioteka_dll; name pr; procedure new_name({parametry}); far; external biblioteka_dll; index n;