Nadbrzeżyca
Nadbrzeżyca (Corrigiola L.) – rodzaj roślin z rodziny goździkowatych Caryophyllaceae, dawniej o niejednoznacznej pozycji systematycznej w obrębie rzędu goździkowców (Caryophyllales) – zaliczany w różnych systemach do rodzin goździkowatych, trętwianowatych (Tetragoniaceae) lub ugłastowatych (Molluginaceae) lub wyodrębniany w osobną rodzinę Corrigiolaceae. Obejmuje ok. 10[4], 11[5] lub 12[6] gatunków. Zasięg rodzaju obejmuje wschodnią, południową i północno-zachodnią część Afryki, zachodnią, środkową i południową część Europy, Bliski Wschód, środkowy i północny Meksyk oraz zachodnią część Ameryki Południowej. Jako rośliny introdukowane występują we wschodniej Azji i w zachodniej części Ameryki Północnej[6]. W Polsce rośnie jeden gatunek – nadbrzeżyca nadrzeczna C. litoralis[7], zresztą jest to gatunek najbardziej rozprzestrzeniony w obrębie rodzaju[2]. Ta roślina ma także pewne znaczenie użytkowe – jej korzenie wykorzystywane są w przemyśle perfumeryjnym i w medycynie[5].
 Nadbrzeżyca nadrzeczna | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
nadbrzeżyca |
| Nazwa systematyczna | |
| Corrigiola L. Sp. Pl. 271. 1 Mai 1753 | |
| Typ nomenklatoryczny | |
Morfologia
edytuj
- Pokrój
- Rośliny zielne, zwykle jednoroczne lub dwuletnie, rzadko byliny. Pędy obłe na przekroju, płożące lub podnoszące się. Korzeń palowy, cienki[4].
- Liście
- Liście pojedyncze i skrętoległe lub zbliżone tak, że pozornie ułożone są naprzeciwlegle, często też skupione w rozecie przyziemnej. Przylistki białawe, jajowate, całobrzegie i zaostrzone na szczycie. Liście są niemal siedzące lub krótkoogonkowe. Blaszka z pojedynczą żyłką przewodzącą ma kształt wąskolancetowaty do łopatkowatego i wierzchołek tępy[4].
- Kwiaty
- Zebrane w gęste kwiatostany wierzchotkowe wyrastające na końcach pędów lub w kątach liści. Przysadki drobne, łuskowate, wyrastają parami. Kwiaty 5-krotne osadzone są na prosto wzniesionych szypułkach[4]. Dno kwiatowe kieliszkowato rozszerzone, stąd zalążnia półdolna[8]. Działki kielicha zielone lub czerwonobrązowe[4], wolne. Płatki korony białe, krótsze od działek[8]. Pręcików jest 5. Słupek zbudowany jest z trzech owocolistków i zwieńczony jest trzema szyjkami z główkowatymi znamionami[4].
- Owoce
- Niełupki jednonasienne[8], nieco trójkanciaste, przynajmniej częściowo zamknięte trwałym kielichem i hypancjum. Nasiona kulistawe lub nerkowate[4].
Systematyka
edytujRodzaj z plemienia Corrigioleae Dumortier, zajmującego pozycję bazalną w obrębie rodziny goździkowatych Caryophyllaceae[2].
- Wykaz gatunków[6]
- Corrigiola andina Planch. & Triana
- Corrigiola capensis Willd.
- Corrigiola crassifolia Chaudhri
- Corrigiola drymarioides Baker f.
- Corrigiola litoralis L. – nadbrzeżyca nadrzeczna
- Corrigiola madagascariensi s (Baker) H.Perrier
- Corrigiola palaestina Chaudhri
- Corrigiola paniculata Peter
- Corrigiola propinqua Gay
- Corrigiola squamosa Hook. & Arn.
- Corrigiola telephiifolia Pourr.
- Corrigiola vulcanica Ikonn.
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b c Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
- ↑ Corrigiola. ING Database. [dostęp 2010-05-07]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g John W. Thieret, Richard K. Rabeler: Corrigiola Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-01-25].
- ↑ a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 237, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c Corrigiola L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-01-25].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 63, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b c Adam Jasiewicz (red.): Flora Polski. Rośliny naczyniowe. T. III. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, PAN, 1992, s. 312. ISBN 83-85444-06-8.