Nacjonalitaryzm
Nacjonalitaryzm (franc. nationalitarisme od nationalitaire – narodowościowy) – neologizm utworzony przez René Johanneta, który za jego pomocą określał koncepcję odróżnienia ideologii egalitarnych, głoszących „suwerenność narodu” oraz etniczno-językową i/albo rasową „zasadę narodowościową” (principe des nationalités), od poglądów nacjonalizmu o charakterze tradycjonalistycznym[1]. Według tradycjonalistycznego nacjonalizmu koncepcje narodowe eksponujące naród jako wspólnotę językowo-kulturową odrzucić należy na rzecz koncepcji państwa jako suwerena i formy bytu „narodu historycznego”. Tak rozumiany naród niekoniecznie jest homogeniczny rasowo, etnicznie i językowo. Sam Johannet (1884–1972) był francuskim pisarzem politycznym, związanym z nacjonalistyczno-rojalistyczną Action Française; swoją koncepcję ogłosił w wydanej w 1918 książce Le principe des nationalités (Zasada narodowościowa)[2].
W nauce polskiej do pojęcia tego odwołuje się Jacek Bartyzel oraz Joanna Sondel-Cedarmas[3].
Odmiany
edytujMożna wyróżnić dwa główne nurty nacjonalitaryzmu[4][5]:
- demokratyczny (demoliberalny) – oparty na teorii suwerenności ludu, narodu;
- plemienno-rasowy – występujący w powiązaniu z socjalizmem w postaci faszyzmu i nazizmu.
Przypisy
edytuj- ↑ A. Meller, Czy nacjonalizm jest ideologią?, „Dialogi Polityczne“, 10, 2008, s. 171.
- ↑ J. Bartyzel, Na antypodach idei narodowej: nacjonalizm a nacjonalitaryzm, [w:] Ideologie, doktryny i ruchy narodowe. Wybrane problemy, red. S. Stępień, Lublin 2006, s. 15.
- ↑ M. Zmierczak, [rec.] Joanna Sondel-Cedarmas, Nacjonalizm włoski. Geneza i ewolucja doktryny politycznej (1896-1923), Księgarnia Akademicka, Kraków 2013 (Seria Societas pod red. B. Szlachty, t. 55, ss. 481, Summary, Riassunto, „Czasopismo Prawno-Historyczne“, 65, 2013, 2, s. 480.
- ↑ J. Bartyzel, Fatalne nieporozumienie: nacjonalizm czy nacjonalitaryzm?, „Historia i Polityka”, 1, 2005, s. 12 i n.
- ↑ J. Bartyzel, Nacjonalitaryzm, [w:] „Encyklopedia Polityczna”, t. 1, red. J. Bartyzel, B. Szlachta, A. Wielomski, Radom 2007, s. 242-243.