Nędza (województwo śląskie)
Nędza (niem. Buchenau w latach 1914–1945[4], 1910–1914 Nensa[4], do 1910 Nendza[4], śl. Nyndza) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie raciborskim, w gminie Nędza nad Suminą. Miejscowość jest siedzibą gminy Nędza od 1973 roku[4]. Liczy 3344 mieszkańców (2008).
| wieś | |
 Centrum Nędzy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
198 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
3114[2] |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
47-440[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SRC |
| SIMC |
0217627 |
Położenie na mapie gminy Nędza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu raciborskiego  | |
 50°09′35″N 18°18′40″E/50,159722 18,311111[1]
| |
| Strona internetowa | |
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0217633 | Piła | część wsi |
| 0217640 | Trawniki | część wsi |
Nazwa
edytujZ nazwą miejscowości związana jest legenda, według której książę raciborski zgubił się w okolicznych lasach podczas polowania. Trafił on do chaty ubogiego rybaka, gdzie został ugoszczony chlebem i wodą. Gdy książę opuszczał domostwo, westchnął: "O nędzo, nędzo". Stąd miała się wziąć nazwa wsi, w której znajdowała się chata[7].
Obecna nazwa wsi została administracyjnie zatwierdzona 12 listopada 1946[8].
20 maja 1954 roku Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu uchwaliło wystąpienie z wnioskiem do Komisji Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych przy Prezesie Rady Ministrów o zmianę nazwy miejscowości Nędza w gminie Markowice na Borowiec Wielki. Wniosek motywowano tym, że dotychczasowa nazwa miała "stanowić smutną pamiątkę okresu kapitalistycznego, nie odpowiadającą socjalistycznej rzeczywistości społecznej". Natomiast nazwę Borowiec Wielki wzięto "od nazwy części lasu, otaczającego dotychczasową gromadę Nędza[9].
Historia
edytujNędza po raz pierwszy występuje w dokumentach z 1620 roku jako Nensa, lecz powstała wcześniej (we wsi znajduje się grodzisko z XIII–XIV wieku). W tym roku baron Hans Freiherr von Mettich otworzył tutaj gorzelnię i założył dwie osady[7].
W 1832 roku działała we wsi szkoła powszechna[7].
Rozwój miejscowości jest związany z budową infrastruktury kolejowej. W 1847 roku przez Nędzę przeprowadzono linię kolejową z Koźla do Bogucina. W 1850 roku utworzono połączenie z Katowicami. Przez wieś przechodzi również linia kolejki wąskotorowej z Trynku do Raciborza, która powstała w 1902 roku[7].
W 1854 roku wybudowano w Nędzy młyn Wiktor, jednak spłonął on w 1880 roku[10].
W 1909 roku powołano ochotniczą straż pożarną, która we wsi istnieje do dziś[7].
Podczas Plebiscytu na Górnym Śląsku w 1921 roku 472 osoby głosowały za przyłączeniem miejscowości do Niemiec, a 193 za przyłączeniem do Polski[11].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Nędza.
Architektura
edytuj
_-_siedziba_firmy_Askol_NaszeOkleiny.jpg)
Jedynym zabytkiem gminy Nędza jest dworzec kolei wąskotorowej z 1902 roku[12] (zob. Nędza Wąskotorowa). Pozostałe historyczne obiekty to:
- neobarokowy kościół z 1908 roku, przebudowany w 1929, należący do parafii Matki Boskiej Różańcowej
- kamienny krzyż Boża Męka z 1910 roku, uszkodzony przez wichurę w 2000 roku, obecnie częściowo metalowy
- murowana kapliczka z początku XX wieku
- kamienny krzyż z 1874 roku
- dawny żeński dom klasztorny z 1910 roku, obecnie przedszkole
- dawny budynek szkoły z 1911 roku, obecnie siedziba firmy produkującej dekoracje okienne
- budynki z przełomu wieków XIX i XX w tym jeden drewniany z 1890 roku
Demografia
edytuj
Osoby związane z miejscowością
edytujW miejscowości urodził się ks. prof. Alojzy Marcol (1931–2017), teolog moralista, który też został pochowany na miejscowym cmentarzu 29 marca 2017[13]. Wychowywał też się tutaj Rafał Brzoska (ur. 1977)[14]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 86252
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 809 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c d Anna Bindacz, Grzegorz Wawoczny, Z biegiem Suminy: atrakcje turystyczno-krajoznawcze gminy Nędza, Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW Grzegorz Wawoczny, 2005, s. 6, ISBN 83-89802-12-0, OCLC 833591999 [dostęp 2023-01-17].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b c d e Nędza - Urząd Gminy Nędza [online], www.nedza.pl [dostęp 2022-10-25].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu, 1954, nr 6, poz. 35
- ↑ Historia – Parafia Matki Bożej Różańcowej w Nędzy [online], 22 września 2022 [dostęp 2022-10-25] (pol.).
- ↑ Landkreis Ratibor. [dostęp 2014-06-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-06-06)].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 98 [dostęp 2018-07-21].
- ↑ Pogrzeb śp. ks. prof. Alojzego Marcola [online], gosc.pl, 29 marca 2017 [dostęp 2017-03-29].
- ↑ Zaczął w Nędzy, dziś jest prywatnym listonoszem milionów Polaków. Oto, jak Rafał Brzoska budował imperium [online], money.pl, 24 sierpnia 2020 [dostęp 2023-11-20].