Muzeum Kolejnictwa na Śląsku

Muzeum Kolejnictwa na Śląsku – prywatne muzeum w Jaworzynie Śląskiej w województwie dolnośląskim. Głównym celem statutowym placówki jest ochrona i promocja dziedzictwa kultury technicznej na terenie Śląska oraz działalność dydaktyczna i naukowa. Cele realizowane są przede wszystkim przez ochronę posiadanego zbioru, opracowywanie ekspertyz i dokumentacji, a także konserwację oraz rewitalizację historycznych obiektów przemysłowych.

Muzeum Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej

Wachlarz parowozowni w Muzeum Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Jaworzyna Śląska
Adres	ul. Towarowa 4 58-140 Jaworzyna Śląska
Data założenia	2004
Zakres zbiorów	kolejnictwo
Położenie na mapie Jaworzyny Śląskiej Muzeum Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej
Położenie na mapie Polski Muzeum Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Muzeum Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej
Położenie na mapie powiatu świdnickiego Muzeum Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej
Położenie na mapie gminy Jaworzyna Śląska Muzeum Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej
50°54′56,304″N 16°26′12,494″E
Strona internetowa

Muzeum mieści się na terenie zespołu historycznej parowozowni w Jaworzynie Śląskiej. Budynek parowozowni wachlarzowej pochodzi z 1907 roku, rozbudowywany w latach 1914, 1933 oraz 1960.

Historia

Kolekcja eksponatów znajdujących się w Muzeum tworzona była od 1992 roku początkowo przez PKP przy współpracy z Klubem Sympatyków Kolei z Wrocławia.

Brak środków na ich utrzymanie spowodował, że od 2002 roku obiekt zaczął popadać w ruinę, a zabytki kolejnictwa były systematycznie rozkradane.

Muzeum Kolejnictwa na Śląsku rozpoczęło swoją działalność w 2004. Po ponad rocznych staraniach zmierzających do ratowania kolekcji parowozów i lokomotyw zgromadzonych w Jaworzynie Śląskiej, Muzeum wydzierżawiło teren wraz z eksponatami od Gminy Jaworzyna Śląska. Od 2005 roku Muzeum prowadzi swoją działalność pod nadzorem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W 2016 r. Muzeum stało się Oddziałem Fundacji Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska. Zbiór eksponatów przejęty od PKP składał się z 34 lokomotyw, 41 wagonów i 8 maszyn warsztatowych.

Muzeum dysponuje największą kolekcją taboru kolejowego w Polsce, jej podstawę stanowi zbiór 40 lokomotyw parowych produkcji niemieckiej, polskiej, amerykańskiej oraz angielskiej oraz przeszło 60 wagonów kolejowych różnego typu i przeznaczenia a także szynowe pojazdy specjalistyczne.

Ekspozycje

Podstawę kolekcji Muzeum stanowi zabytkowy tabor kolejowy normalnotorowy z lat 1890 do 1972. Zbiór tworzy 50 lokomotyw trakcji parowej, spalinowej i elektrycznej, a także 100 wagonów oraz kolejowych pojazdów specjalistycznych np. drezyn WM-10. Zabytkowy tabor kolejowy prezentowany jest na terenie bocznicy kolejowej Muzeum, w tym na wachlarzu parowozowni. W kolekcji znajdują się również sprawne pojazdy szynowe – polski parowóz TKt48-18 z 1951 roku, czechosłowacki autobus szynowy serii 830 z 1955 roku, najstarsza czynna lokomotywa spalinowa w Polsce, Deutz OMZ 122 R z 1940 roku, lokomotywa spalinowa Ls40 4606, a także lokomotywa manewrowa SM30-531 z 1961 roku.

Ekspozycje stałe Muzeum Kolejnictwa na Śląsku prezentują historię kolei i techniki kolejowej od XIX wieku do okresu PRL. W częściowo chronologicznym układzie wyodrębniono 7 tematycznych przestrzeni ekspozycyjnych:

• Naczelnik 1930 (historia kolei w Jaworzynie Śląskiej 1843–1945),
• Naczelnik 1977 (historia kolei w Jaworzynie 1945–1990),
• pracownia ODRA (prezentująca jedyną na Dolnym Śląsku elektroniczną maszynę cyfrową, czyli komputer mainframe ODRA 1305),
• Kolejowa Kasa,
• Kolejowa Medycyna Pracy,
• Kolejowa Drukarnia oraz
• zabytkowa makieta kolejowa H0.

Intencją Muzeum było opowiedzenie historii kolei, jednego z najważniejszych wynalazków w dziejach naszej cywilizacji, w oparciu o lokalny, dobrze udokumentowany kontekst w zrekonstruowanych wnętrzach stanowiących autentyczne i atrakcyjne tło dla głównej narracji.

Zawartość ekspozycji stanowią w dużej mierze nieprezentowane wcześniej artefakty ze zbiorów Muzeum Kolejnictwa na Śląsku i pozostałych oddziałów Fundacji Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska. Dużej liczbie różnorodnych rodzajowo zabytków towarzyszy bogaty materiał ilustracyjny — tekstowy, mapowy oraz ikonograficzny.

Galeria

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
  Motorak 830 189-7 mija Bolesławice Świdnickie

Wybrane eksponaty

• parowóz TKh2-12 firmy Union Giesserei z 1890
• parowóz TKi3-23 firmy Hohenzollern z 1903
• parowóz Ok1-325 firmy Henschel und Sohn Kassel z 1921
• parowóz TKt48-18 1951 r. Jedyny sprawny parowóz w kolekcji Muzeum Kolejnictwa na Śląsku

Ważniejsze wydarzenia

Od 2011 roku na terenie Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku organizowana jest Gala Parowozów, Międzynarodowe Zloty Zabytkowych Parowozów. Rokrocznie Jaworzynę Śląską odwiedzają parowozy z Niemiec, Czech i Polski. W 2014 odbyła się 4. edycja, w której udział wzięły parowozy z Polski i Czech.

Wiosną 2014 roku, po przeprowadzeniu remontów i modernizacji zabytkowej infrastruktury kolejowej, w ramach projektu współfinansowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego uruchomiono na terenie bocznicy kolejowej Muzeum tzw. Trasę Parowozową. Dzięki temu zwiedzający uzyskali możliwość przejazdu zabytkowym taborem kolejowym (prowadzonym przez parowóz TKt48-18 bądź przez wagon motorowy konstrukcji czeskiej), połączonego z prezentacją najważniejszych obiektów technicznych, kluczowych dla funkcjonowania dawnej parowozowni. Na trasie zwiedzania znajdują się m.in. żuraw wodny, dźwig węglowy Thiele & Maiwald z 1920 r. z zasiekiem, kanał oczystkowy z elektrowyciągiem, obrotnica oraz zapadnia kolejowa Henschla z 1930 r. Obejrzeć można również pomieszczenia dawnego warsztatu pneumatycznego, odlewni i warsztatu mechanicznego, a także olejarnię i piaskownię, a także autentyczny schron z 1943 r.

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa muzeum
• Kolekcja zdjęć jaworzyńskich parowozów