Mrowla
Mrowla – wieś w Polsce, położona w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, w gminie Świlcza[5][4]. Leży nad rzeką Mrowlą.
| wieś | |
 Grodzisko w Mrowli | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2023) |
1463[2] |
| Strefa numeracyjna |
17 |
| Kod pocztowy |
36-054[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RZE i REF |
| SIMC |
0663864[4] |
Położenie na mapie gminy Świlcza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu rzeszowskiego  | |
 50°05′43″N 21°55′01″E/50,095278 21,916944[1]
| |
W latach 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Mrowla. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.
Miejscowość jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Łukasza Ewangelisty. We wsi znajduje się szkoła podstawowa im. Marii Konopnickiej, a także ośrodek szkolno-wychowawczy. Mrowla posiada jednostkę Ochotniczej Straży Pożarnej oraz pocztę. We wsi działa klub sportowy „Mrowlanka Mrowla”, który obecnie gra w Klasie B.
Sąsiednie miejscowości to: Bratkowice, Głogów Małopolski, Lipie, Rudna Mała, Rudna Wielka, Świlcza.
Integralne części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0663870 | Bajor | część wsi |
| 0663887 | Cierpisz | część wsi |
| 0663893 | Gęsiówka | część wsi |
| 0663918 | Otoka | przysiółek |
| 0663901 | Rajchy | część wsi |
Historia
edytujWieś została założona w 2. połowie XIV wieku. Po dwóch nieudanych próbach lokacji (z 1347 i 1352), ostatnia, dokonana w 1367, okazała się udaną. Założycielem wsi był król Kazimierz III Wielki. Mrowla stanowiła własność królewską i zarządzana była przez różnych dzierżawców. Była wsią królewską tenuty bratkowickiej w województwie sandomierskim w 1629 roku[6]. Po rozbiorach Polski dostała się w ręce prywatne. Na początku XIX wieku nabyli ją od austriackiego rządu Stadniccy, a w 2 poł. XIX w. – Franciszek i Józefa Dolińscy. Po zakończeniu II wojny światowej majątek upaństwowiono i rozparcelowano. Dawny dwór Dolińskich gruntownie przebudowano w latach 70. XX wieku i przekształcono w ośrodek szkolno-wychowawczy.
W XIX w. istniała w Mrowli duża szkoła parafialna, w której mogło pobierać naukę nawet 60 uczniów. Działała aż do powołania szkół ludowych w 1875. W 2 połowie XIX w. istniała również gminna kasa pożyczkowa. W 1902 powstała kasa oszczędności i pożyczek – późniejsza Kasa Stefczyka. Współorganizatorem przedsięwzięcia był ks. H. Siarkowski wraz z kierownikiem miejscowej szkoły W. Fleszarem.
Na północ od wsi znajduje się charakterystyczne wzniesienie pokryte drzewami tzw. grodzisko. Jedna z hipotez zakłada, że mogła to być średniowieczna strażnica, strzegąca przebiegającej w pobliżu granicy między Polską a Rusią.
Demografia
edytuj| rok | liczba domów | liczba mieszkańców |
|---|---|---|
| 1786 | 101 | 618 |
| 1921 | 232 | 1084 |
| 2004 | 312 | 1354[7] |
Parafia
edytujW dawnych wiekach wieś Mrowla leżała na terenie Archidiecezji Krakowskiej, obecnie znajduje się na terenie diecezji rzeszowskiej w dekanacie Rzeszów Zachód. Dokumenty pierwszej donacji parafii zaginęły, choć jej erygowanie dokonano pomiędzy rokiem 1367 a 1373. W 1496 w Sandomierzu w święto św. Scholastyki Dziewicy, biskup przemyski Jan Albert fundację tę odnowił i pomnożył. Obecny kościół pw. św Łukasza Ewangelisty został wybudowany w latach 1896–1900 według projektu architekta krakowskiego Sławomira Odrzywolskiego. Proboszczem wówczas był ks. Józef Siarkowski. Konsekracja odbyła się w 1905. Roboty murarskie wykonał majster Mindowicz z Sieniawy. Kościół ten posiada 100-letnią kopię cudownego obrazu Matki Bożej Kochawińskiej z napisem pod spodem: „O Mater Dei electa/Esto nobis via recta”. W kościele są ponadto zabytkowe organy z 1897 wykonane przez firmę Rieger-Kloss z Krnov. Według danych kościelnych liczba mieszkańców żyjących na terenie parafii w Mrowli (Mrowla i Lipie) liczy 1700 osób – z tego 1697 katolików oraz 3 innowierców[8].
Nad rzeką Mrowlą (pot.Mrówką), w pobliżu parku dworskiego, znajduje się kapliczka z drewnianą figurą św. Jana Nepomucena z XIX wieku.
Znane osoby związane z Mrowlą
edytuj- Jan Bielak – poseł PSL „Piast”, nauczyciel, w czasie II wojny światowej sprowadzony do szkoły w Mrowli, gdzie spędził kilka ostatnich lat życia, pochowany w tej wsi[9].
- major Albin Fleszar ps. „Satyr” – żołnierz Legionów, geolog
- por. Władysław Pałka ps. „Zdzisław”, „Karaś”, „Rygor” – Oficer rzeszowskiego wywiadu rozpracowującego Wunderwaffe Blizna Poland[10][11][12]
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 83958
- ↑ Strona gminy, demografia. Stan ludności 31.12.2023 [dostęp 2024-09-28]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 798 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Zbigniew Anusik, Struktura własności ziemskiej w powiecie pilzneńskim w roku 1629, w: Przegląd Nauk Historycznych 2011, r. X, nr 2, s. 77.
- ↑ Portal Gminy Świlcza. swilcza.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-28)]..
- ↑ Portal Diecezji Rzeszowskiej, Mrowla.
- ↑ Halina Dudzińska. Tryptyk legionowy. III. Biogramy. „Rocznik Kolbuszowski”. 3, s. 94-109, 1994. Regionalne Towarzystwo Kultury im. J.M. Goslara w Kolbuszowej. (pol.).
- ↑ Agnieszka Walter-Drop: Pamięci Władysława Pałki. parafia.brynow.katowice.pl, 2013-01-12. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-02)]. (pol.).
- ↑ Adwokatura.pl. adwokatura.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-25)]..
- ↑ Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych – wspomnienie adw. Pałki. adwokatura.pl, 2018-03-01. [dostęp 2019-08-15]. (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Mrówla, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 768.
- Kościół parafialny w Mrowli