Most Brookliński

zabytkowy most w Nowym Jorku, USA

Most Brookliński[1] (ang. Brooklyn Bridge) – jeden z najstarszych mostów wiszących na świecie o długości 1834 m (przęsło główne znajdujące się nad wodą ma długość 486 m), szerokości 26 m i wysokości 84 m. Łączy nowojorskie dzielnice Brooklyn i Manhattan, które oddziela od siebie East River. W chwili zakończenia budowy w 1883 r. był jednym z największych stalowych mostów wiszących na świecie.

Most Brookliński
Brooklyn Bridge
{{{alt zdjęcia}}}
Państwo

 Stany Zjednoczone

Miejscowość

Nowy Jork

Podstawowe dane
Przeszkoda

East River

Długość

1834 m

Szerokość:
• całkowita


26 m

Data budowy

od 3 stycznia 1870
do 24 maja 1883

Projektant

John Augustus Roebling

Położenie na mapie Nowego Jorku
Mapa konturowa Nowego Jorku, w centrum znajduje się punkt z opisem „Most Brookliński”
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych
Mapa konturowa Stanów Zjednoczonych, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Most Brookliński”
Położenie na mapie stanu Nowy Jork
Mapa konturowa stanu Nowy Jork, blisko dolnej krawiędzi po prawej znajduje się punkt z opisem „Most Brookliński”
Ziemia40°42′21″N 73°59′48″W/40,705833 -73,996667

Most Brookliński jest zaliczany do najsłynniejszych obiektów Nowego Jorku; jest znany m.in. z wielu filmów Hollywood.

Historia

edytuj

Most zaczęto wznosić 3 stycznia 1870 roku, a ukończono i otwarto dla ruchu 13 lat później, 24 maja 1883 roku. Budowa kosztowała około 15 milionów dolarów. Przy jego wznoszeniu zginęło 27 osób. Został wybudowany w stylu neogotyckim z charakterystycznymi, wysokimi łukami. Most został zaprojektowany przez firmę inżyniera budownictwa Johna Augustusa Roeblinga z Trenton, który miał na swym koncie kilka podobnych konstrukcji, jednak na dużo mniejszą skalę. Zmarł on wkrótce po rozpoczęciu budowy w wyniku infekcji stopy, a prace musiał kontynuować jego syn – Washington. On z kolei budowę mostu przypłacił zdrowiem zapadając na chorobę kesonową (w wyniku pracy w sprężonym powietrzu).

Most na początku obsługiwał jedynie ruch konny i tramwajowy; obecnie ma sześć pasów ruchu (po trzy w każdym kierunku) dla samochodów i pośrodku (powyżej pasów ruchu dla samochodów) chodnik dla pieszych (zabroniony jest ruch ciężarówek i autobusów, powyżej 2,7 t). W 1977 r. most został umieszczony w rejestrze zabytków architektonicznych. Budowla nie została przetestowana w tunelu aerodynamicznym (pod względem odporności na wiatr), ale dzięki mocnej konstrukcji udało się jej przetrwać, podczas gdy wiele podobnych mostów padło ofiarą sił natury.

Wraz z oddaniem mostu do użytku został na nim zamontowany system tramwaju linowego „bez końca”, czyli z liną poruszającą się ruchem okrężnym[2]. Maszynownia liny znajdowała się na wschodnim brzegu East River. Możliwy był jednoczesny transport dwóch dwuczłonowych wagonów na moście[2]. Wagony dojeżdżały do przyczółków mostu podczepione do lokomotywy, tam były od niej odłączane i zaczepiane do liny. Po przejechaniu przez most odczepiano się od liny i ponownie przyczepiano do lokomotywy z drugiej strony[2]. W 1908 roku – po zbudowaniu tunelu pod East River – zrezygnowano z tego systemu[2].

1 marca 1994 roku na moście doszło do tragicznego wydarzenia, gdy Libańczyk Rashid Baz ostrzelał furgonetkę przewożącą członków ortodoksyjnej grupy żydowskiej Chabad-Lubawicz, w której znajdował się 16-letni Ari Halberstam i kilka innych osób; Halberstam zmarł 5 dni później w wyniku odniesionych ran. Baz prawdopodobnie działał w akcie zemsty za masakrę 29 muzułmanów dokonaną przez Barucha Goldsteina.

Most Brookliński w kulturze, sztuce i poezji

edytuj
  • artykuł El Puente de Brooklyn opublikowany w 1883 roku przez José Martí[3];

Galeria

edytuj

W kulturze

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Protokół 48. posiedzenia Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej. ksng.gugik.gov.pl, 2010-02-24. [dostęp 2020-01-09]. (pol.).
  2. a b c d Tomasz Magiera, Kaja Wójcik, Paweł Kułaga. Naziemne systemy transportu linowego wspomagające miejskie środki transportu – rozwiązania historyczne. „Transport Miejski i Regionalny”. 01/2017, s. 19, styczeń 2017. redaktor naczelny Wiesław Starowicz. Kraków: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczpospolitej Polskiej. ISSN 1732-5153. (pol.). 
  3. Obras de José Martí
  4. Allposter,com. [dostęp 2012-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-26)].
  5. Tom Shippey. "Hard Reading: The Challenges of Science Fiction." Esej w zbiorze: "A Companion to Science Fiction". Edytor: David Seed, May 2008 Wiley-Blackwell 640 Pages. Pierwotne wydanie Blackweel Publishing Ltd. 2005.ISBN(wydanie książkowe): 978-1-405-18437-3, ISBN(e-book): 978-1-405-14458-2. str. 19.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj