Mort pour la France
Mort pour la France (pol. poległy za Francję) – termin używany we francuskim systemie prawnym na określenie osób, które zginęły w służbie kraju. W wielu aktach prawnych z tego tytułu przysługują im bądź ich potomnym specjalne względy. Status poległego za Francję odnotowywany jest w dokumentach stanu cywilnego. Jego nadawanie reguluje prawo o rentach wojskowych i dla ofiar wojny (fr. Code des pensions militaires d’invalidité et des victimes de la guerre).
Zgodnie z intencją prawodawcy przywileje wynikające ze statusu poległego za ojczyznę mają stanowić moralne zadośćuczynienie, nagrodę i wyróżnienie dla „poległych na polu chwały”. Instytucję wprowadzono podczas I wojny światowej ustawą z 2 lipca 1915 roku, a następnie zmodyfikowano osobną ustawą z dnia 22 września 1922 roku[1].
Z tytułu przyznania statusu poległego za Francję przysługuje mu oraz jego rodzinie szereg przywilejów i praw, w tym także wydłużenie ochrony prawnoautorskiej do dzieł opublikowanych za życia o 30 lat względem ustawy obowiązującej pozostałych twórców. Wśród utworów objętych taką wydłużoną ochroną są prace m.in. takich artystów, jak Antoine de Saint-Exupéry, Irène Némirovsky czy Guillaume Apollinaire.
Definicja
edytuj
Termin ten jest zdefiniowany w artykułach L.488 i L.492 (bis) Kodeksu emerytur i rent wojskowych (Code des pensions militaires d’invalidité et des victimes de guerre)[2][3]. Status przysługuje jedynie osobom, co do których dowiedziono, że ich śmierć była bezpośrednią konsekwencją służby dla Francji w czasie konfliktu zbrojnego[3]. Obejmuje członków francuskich sił zbrojnych, którzy zginęli w walce, zmarli od ran lub chorób podczas służby wojskowej w czasie pierwszej i II wojny światowej, w wojnie koreańskiej, w Indochinach, Algierii, a także podczas walk w czasie odzyskiwania niepodległości przez Tunezję i Maroko[4]. Obejmuje także ofiary cywilne tych konfliktów zbrojnych oraz ofiary walk w innych konfliktach po 1905 roku[4][3].
Z inicjatywą nadania statusu poległego za Francję może wystąpić zarówno instytucja bądź jednostka wojskowa, jak i rodzina poległego lub nawet dowolna osoba chcąca z pobudek moralnych występować w jego imieniu[3].
Prawa wynikające z przyznania statusu Mort pour la France
edytuj
Ustawa daje poległym za Francję m.in. prawo do indywidualnego pochówku na cmentarzu wojennym na koszt państwa (prawo nadane ustawą z dnia 29 grudnia 1915), wiecznego utrzymywania grobu, wpisania nazwiska poległego na pomnik poległych w jego rodzinnej miejscowości oraz tworzy związki wdów i sierot wojennych, którym przysługują specjalne renty[3]. Sieroty po poległych uzyskują status Podopiecznych narodu (fr. pupille de la nation) i z tego tytułu także przysługują im świadczenia[3]. Rodzinom zmarłych przysługuje także prawo do repatriacji ciała poległego i pochowania go z honorami wojskowymi na dowolnie wybranym cmentarzu na terenie Francji[3]. Rodzinie (wstępnym, zstępnym 1. i 2. stopnia oraz wdowie) raz w roku przysługuje także prawo do refundacji kosztów związanych z wizytą na grobie poległego, oficjalnie w dokumentach nazywanych pielgrzymką (fr. pèlerinage)[3].
Status Mort pour la France rozszerza także ochronę prawnoautorską dzieł poległych o dodatkowe 30 lat w stosunku do ochrony wynikającej z prawa obowiązującego w chwili ich śmierci.
Okres ochrony praw autorskich
edytuj
We Francji, okres ochrony dzieł autorów, którzy zginęli za ojczyznę zwiększono o 30 lat w stosunku do ochrony prawnej wynikającej ze standardowego prawa autorskiego obowiązującego w chwili śmierci[5][6][7][8][3]. Dodatkowo bieg ochrony prawnej dla utworów zaczyna się 1 stycznia następującego po dacie śmierci autora. Dla pisarzy i kompozytorów, którym przyznano status poległych za Francję okres ochrony prawnoautorskiej wynosi więc:
- 94 lata i 272 dni dla dzieł opublikowanych przed 1 stycznia 1921;
- 88 lat i 120 dni w przypadku utworów opublikowanych między 1 stycznia 1921 a 31 grudnia 1947, włącznie;
- 80 lat w przypadku dzieł opublikowanych po 31 grudnia 1947.
Stąd dzieła pierwszych autorów uznanych za poległych za ojczyznę w roku 1914 trafiły do domeny publicznej 1 października 2009. Przykładowo dzieła zmarłego w 1918 roku Guillaume Apollinaire’a weszły do domeny publicznej 29 września 2013, to jest 94 lata i 272 dni po 1 stycznia 1919[9]. Z kolei dzieła Antoine de Saint-Exupéry’ego, którego uznano za zmarłego 31 lipca 1944, korzystać będą z ochrony prawnej jeszcze do 30 kwietnia 2033, to jest 88 lat i 120 dni od 1 stycznia 1945[10].
Twórcy
edytujLista twórców, którym pośmiertnie przyznano status poległych za Francję:
- Pisarze
- Alain-Fournier (1914)
- Jacques Arthuys (1943)
- Guillaume Apollinaire (1918)
- Victor Basch (1944)
- Pierre Brossolette (1944)
- Benjamin Crémieux (1944)
- Louis Codet (1914)
- Jacques Decour (1942)
- Jean Desbordes (1944)
- Robert Desnos (1945)
- Luc Dietrich (1944)
- Benjamin Fondane (1944)
- Maurice Halbwachs (1945)
- Max Jacob (1944)
- Régis Messac (1945)
- Léon de Montesquiou (1915)
- Irène Némirovsky (1942)
- Georges Politzer (1942)
- Charles Péguy (1914)
- Louis Pergaud (1915)
- André Ruplinger (1914)
- Antoine de Saint-Exupéry (1944)
- Louis de la Salle (1915)
- Victor Segalen (1919)
- Albert Thierry (1915)
- Georges Valois (1945)
- François Vernet (1945)
- Jean de la Ville de Mirmont (1914)
- Jean Zay (1944)
- Kompozytorzy
- Jehan Alain (1940)
- Joseph Boulnois (1918)
- Émile Goué (1946)
- Fernand Halphen (1917)
- Maurice Jaubert (1940)
- René Vierne (1918)
...
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Senat Francji (autor korporatywny), Projet de loi fixant au 11 novembre la commémoration de tous les morts pour la France [online], www.senat.fr [dostęp 2016-05-04].
- ↑ „Code des pensions militaires d’invalidité et des victimes de la guerre – Chapitre Ier: Mention «Mort pour la France»”..
- ↑ a b c d e f g h i ONACVG (autor korporatywny), Mention «Mort pour la France», [w:] Office national des anciens combattants et victimes de guerre [online], 2015 [dostęp 2016-05-04] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-24] (fr.).
- ↑ a b Ministère de la Défense (autor korporatywny), Conflits et opérations, [w:] Mémoire des hommes [online], www.memoiredeshommes.sga.defense.gouv.fr [dostęp 2016-05-04].
- ↑ Christina Angelopoulos, The Myth of European Term Harmonisation: 27 Public Domains for the 27 Member States, Rochester, NY: Social Science Research Network, 13 września 2012 [dostęp 2016-05-04].
- ↑ Code de la Propriété Intellectuelle (Livre I – Titre II), [w:] CELOG [online], www.celog.fr [dostęp 2016-05-04] [zarchiwizowane z adresu 2011-08-29] (ang.).
- ↑ Paul Keller, The Little Prince and the Public Domain, [w:] International Communia Association [online], communia-association.org, 27 grudnia 2012 [dostęp 2016-05-04].
- ↑ Katarzyna Strycharz, The Little Prince: almost in the Public Domain, [w:] International Communia Association [online], communia-association.org, 23 stycznia 2015 [dostęp 2016-05-04].
- ↑ Véronique Boukali, Alexis Kauffmann, Lionel Maurel, Guillaume Apollinaire enfin dans le domaine public, „Libération”, Libération.fr, 30 września 2013, s. 18 [dostęp 2016-05-04] (fr.).
- ↑ Jean-Marie Pottier, Dessine-moi un domaine public (mais pas avant 18 ans), „Slate.fr”, 7 lutego 2015 [dostęp 2016-05-04] (fr.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Mémoire des hommes [online], oficjalna strona internetowa prowadzona przez francuskie Ministerstwo Obrony i Weteranów [dostęp 2016-05-04] (fr.).
- Éric Blanchais (red.), MémorialGenWeb Portail [online], strona poświęcona francuskim poległym i cmentarzom wojennym; licencja CC by-nc-sa 3.0 [dostęp 2016-05-04] (fr.).