Moritzburg (Halle)
Moritzburg – zbudowany na przełomie XV i XVI w. zamek znajdujący się w Niemczech w mieście Halle (kraj związkowy Saksonia-Anhalt). Zbudowany został jako rezydencja arcybiskupów Magdeburga, zniszczony podczas wojny trzydziestoletniej; od końca XIX w. siedziba muzeum.
 Moritzburg, widok od wschodu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Miejscowość | |
Położenie na mapie Niemiec  | |
Położenie na mapie Saksonii-Anhaltu  | |
 51°29′10″N 11°57′48″E/51,486111 11,963333
| |
| Strona internetowa | |
Historia
edytujBudowę zamku rozpoczął arcybiskup Magdeburga Ernest Wettin w 1484 r., gdy wmurowano kamień węgielny[1][2]. Nadano mu nazwę Moritzburg (w języku polskim dosłownie zamek Maurycego), która pochodziła od imienia św. Maurycego, patrona arcybiskupstwa[3][4]. Budowa zamku była efektem odniesionego zwycięstwa arcybiskupa nad mieszczanami z Halle, którzy we wcześniejszych stuleciach w znacznym stopniu uniezależnili się od kontroli arcybiskupów, suwerenów tej ziemi (podobnie jak mieszczanie Magdeburga)[5][6]. Swoje przedsięwzięcie Ernest Wettin sfinansował w dużej części z dochodów z salin należących do mieszczan Halle, które zapewnił sobie po swym zwycięstwie[7]. W 1503 r. przeniósł się tutaj na dobre z pobliskiego zamku Giebichenstein[8].
Zamek łączył ze sobą odchodzący już styl gotycki oraz pierwsze pojawiające się trendy renesansu. Łączył także różne funkcje: był rezydencją arcybiskupa, siedzibą urzędów oraz fortecą zapewniającą kontrolę nad miastem[9][2]. Zamek zbudowano na planie nieco nieregularnego czworokąta o wymiarach ok. 72 x 85 m, z okrągłymi wieżami w narożnikach[10][2][4]. Komnaty reprezentacyjne i mieszkalne arcybiskupa mieściło zachodnie skrzydło zamku, przylegające do rzeki Soławy[11]. W północno-wschodniej części zamku znalazła się kaplica zamkowa pod wezwaniem św. Marii Magdaleny, poświęcona w 1509 r.[12] Bramy znajdowały się w pierzejach północnej (zewnętrzna) i wschodniej (prowadząca bezpośrednio do miasta)[13][2].
Zamek stanowił także rezydencję następcy fundatora zamku, kolejnego arcybiskupa Magdeburga Albrechta Hohenzollerna[14]. Postępy reformacji zmusiły go do porzucenia Moritzburga w 1541 r.[15] Stanowił on jednak nadal rezydencję arcybiskupów, a następnie protestanckich administratorów arcybiskupstwa[15]. W okresie wojny trzydziestoletniej zamek przechodził z rąk do rąk: stacjonował tu Albrecht von Wallenstein, Johan von Tilly, a także wojska szwedzkie[15]. Podczas oblężenia przez Szwedów, 6 stycznia 1637 r. wybuchł pożar, który zniszczył zachodnie i północne skrzydło zamku; kolejne zniszczenia przyniosło oblężenie z 1639 r., wskutek którego to Szwedzi poddali zamek wojskom saskim[16].
Po śmierci ostatniego administratora arcybiskupstwa magdeburskiego w 1680 r. Halle, zgodnie z postanowieniami pokoju westfalskiego, włączono do państwa brandenburskiego[15]. Pozostałości zamku służyły celom wojskowym[15]. W 1777 r. wzniesiono barokowy budynek szpitala wojskowego[16][12]. Potem zamek służył różnym celom gospodarczym[17].
W pierwszej połowie XIX w. powstała koncepcja przebudowy go na siedzibę miejscowego uniwersytetu, którą jednak porzucono[16]. Mimo to w połowie tego stulecia rząd pruski odzyskał zamek[18]. W 1897 r. sprzedał go miastu Halle[18], które zrekonstruowało częściowo zabudowania i uruchomiło w nich muzeum[19][20][15]. Mimo to części zamku służyły innym celom – w części północnej urządzono salę gimnastyczną dla studentów uniwersytetu, w latach 60. XX w. powstał tu teatr i restauracja, a w latach 70. klub studencki z dyskoteką[19]. Na początku XXI w. przeprowadzono dalsze prace rekonstrukcyjne, dzięki którym muzeum zyskało nowe powierzchnie wystawiennicze – istniejące ruiny zamku połączono z nowoczesną architekturą[21][22][15].
Przypisy
edytuj- ↑ Mock 2007 ↓, s. 30.
- ↑ a b c d Pelliccioni, Elsner i Kiefel 2013 ↓, s. 34.
- ↑ Mock 2007 ↓, s. 80–81.
- ↑ a b Görne 2014 ↓, s. 284.
- ↑ Mock 2007 ↓, s. 22–27.
- ↑ Pelliccioni, Elsner i Kiefel 2013 ↓, s. 33.
- ↑ Mock 2007 ↓, s. 84.
- ↑ Mock 2007 ↓, s. 31–32, 81.
- ↑ Mock 2007 ↓, s. 78–79.
- ↑ Mock 2007 ↓, s. 36.
- ↑ Mock 2007 ↓, s. 56–59.
- ↑ a b Görne 2014 ↓, s. 286.
- ↑ Mock 2007 ↓, s. 40.
- ↑ Görne 2014 ↓, s. 284–285.
- ↑ a b c d e f g Görne 2014 ↓, s. 285.
- ↑ a b c Mock 2007 ↓, s. 32.
- ↑ Mock 2007 ↓, s. 32–33.
- ↑ a b Mock 2007 ↓, s. 34.
- ↑ a b Mock 2007 ↓, s. 34–35.
- ↑ Bauer-Friedrich i Greiner 2016 ↓, s. 160.
- ↑ Mock 2007 ↓, s. 35.
- ↑ Bauer-Friedrich i Greiner 2016 ↓, s. 161.
Bibliografia
edytuj- Markus Leo Mock: Kunst unter Erzbischof Ernst von Magdeburg. Berlin: Lukas Verlag, 2007. ISBN 978-3-936872-87-3. [dostęp 2016-12-11].
- Dorothea Pelliccioni, Stefanie Elsner, Kerstin Kiefel: Halle an der Saale: Rundgänge durch die Geschichte. Erfurt: Sutton Verlag, 2013. ISBN 978-3-95400-149-1. [dostęp 2016-12-11].
- Bernd Görne: Baedeker Reiseführer Leipzig, Halle. Baedeker, 2014. ISBN 978-3-8297-1413-6. [dostęp 2016-12-11].
- Thomas Bauer-Friedrich, Katrin Greiner. Kunstmuseum Moritzburg Halle (Saale): Die Burg der Moderne. „Magazin Museum.de”. Nr. 25, s. 160–165, czerwiec 2016. [dostęp 2016-12-11].
Linki zewnętrzne
edytuj- Kunstmuseum Moritzburg Halle (Saale). [dostęp 2016-12-11].