Monaster Zaśnięcia Matki Bożej w Wojnowie
Monaster Zaśnięcia Matki Bożej – jeden z sześciu żeńskich klasztorów w jurysdykcji Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Znajduje się w Wojnowie, na terenie diecezji białostocko-gdańskiej.
 Cerkiew w Wojnowie, pełniąca równocześnie funkcje świątyni monasterskiej i parafialnej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość |
Wojnowo |
| Kościół | |
| Rodzaj klasztoru | |
| Eparchia | |
| Ihumenia | |
| Klauzura |
nie |
| Typ monasteru |
żeński |
| Liczba mniszek (2022) |
7 |
| Obiekty sakralne | |
| Cerkiew | |
| Cerkiew | |
| Założyciel klasztoru |
Aleksandr Awajew, Sawa (Hrycuniak) – reaktywacja |
| Materiał budowlany | |
| Data budowy |
1935 |
| Data zamknięcia |
1956 |
| Data reaktywacji |
15 kwietnia 1995 |
Położenie na mapie gminy Ruciane-Nida  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu piskiego  | |
 53°40′03″N 21°29′07″E/53,667500 21,485278
| |
| Strona internetowa | |
Pierwsza żeńska wspólnota monastyczna powstała w Wojnowie w 1935 r. z inspiracji ks. Aleksandra Awajewa, proboszcza miejscowej parafii. Ostatnia mniszka z tej grupy, riasoforna siostra Lidia, w 1956 przeniosła się do klasztoru na Świętej Górze Grabarce. Dopiero po blisko 40 latach podjęta została próba reaktywacji monasteru, który ponownie rozpoczął działalność na mocy dekretu arcybiskupa białostockiego i gdańskiego Sawy. W pierwszych latach istnienia odnowiona wspólnota nosiła wezwanie Opieki Matki Bożej, które w 2010 zostało zmienione na Zaśnięcia Matki Bożej[1].
Historia
edytujW 1913 zanotowano w Wojnowie około siedmiuset staroobrzędowców-bezpopowców i ponad dwustu prawosławnych. Staroobrzędowcy przybyli tu (wtedy do Prus Wschodnich) z Rosji w XIX wieku i wybudowali molennę[2]. Od 1848 we wsi funkcjonował staroobrzędowy monaster męski, rozbudowany w latach 1852–1857 przez mnicha Pawła (Ledniewa) zwanego Pawłem Pruskim[3]. W latach 60. XIX w. duchowny ten ostatecznie zerwał z poglądami staroobrzędowców-bezpopowców i stał się propagatorem jednowierstwa[4]. Parafia jednowierska powstała także w Wojnowie w 1885[5].
Działalność ks. Aleksandra Awajewa
edytujW latach 1921–1923 były carski oficer, a następnie mnich riasoforny w Pustelni Optyńskiej, Aleksandr Awajew, reaktywował w Wojnowie parafię prawosławną i zbudował na jej potrzeby cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej[6]. Inspiratorem działalności Awajewa był metropolita zachodnioeuropejski Eulogiusz, w którego jurysdykcji znajdował się obszar Prus Wschodnich. Duchowny ten udzielił mu święceń kapłańskich w Berlinie i skierował do Wojnowa, gdzie przetrwała wspólnota ok. 200 jednowierców[7]. Ks. Awajew pragnął założyć w Wojnowie również żeński monaster. Na ten cel zbudował dom, w którym zamieszkało kilka kobiet, zaś wspólnocie nadał wezwanie Opieki Matki Bożej. Informacje o tym, ile członkiń wspólnoty złożyło ostatecznie wieczyste śluby zakonne, są rozbieżne – podawane są liczby od dwóch[6] do 10 mniszek[8]. Według innej wersji ks. Awajew zgromadził wokół siebie pięć kandydatek do monasteru, jednak tylko jedna z nich, Helena (Koroniowa), złożyła wieczyste śluby[7]. Zakonnice i posłusznice zajmowały się nauczaniem dzieci prawosławnych z Wojnowa oraz wspierały działalność misyjną wśród miejscowych staroobrzędowców, tworzących społeczność znacznie liczniejszą od prawosławnej[9].
Po II wojnie światowej
edytujPo II wojnie światowej w monasterze pozostały dwie mniszki z pięciu, jakie znajdowały się w nim w 1939. Ostatnia zakonnica, riasoforna siostra Lidia, opuściła Wojnowo w 1956, gdy zmarł ks. Awajew, by wstąpić do monasteru Świętych Marty i Marii na Grabarce[6]. W późniejszym okresie otrzymała ona godność ihumeni i została przełożoną tego klasztoru[7].
Ze względu na znaczny spadek liczby prawosławnych w Wojnowie rozważana była likwidacja parafii w tej miejscowości. Przetrwała ona dzięki odnowieniu działalności monasteru[4]. Organizatorem reaktywowanego klasztoru był proboszcz parafii wojnowskiej, ks. Bazyli Omieljańczyk, przy współpracy z riasoforną posłusznicą Niną Sidorenko, pochodzącą z Wojnowa i pamiętającą przedwojenną działalność ks. Awajewa[6]. Oficjalna reaktywacja życia monastycznego miała miejsce 15 kwietnia 1995 na mocy zarządzenia arcybiskupa białostockiego i gdańskiego Sawy. Przełożoną monasteru została ihumenia Ludmiła (Polakowska), która pełniła obowiązki przez rok. Ze względu na stan zdrowia musiała wyjechać z obiektów klasztornych, wymagających remontu[6]. Razem z ihumenią do Wojnowa przybyło kilka mniszek żyjących do tej pory w klasztorze na górze Grabarce[10]. Monaster otrzymał wezwanie Opieki Matki Bożej[1].
Kolejnymi przełożonymi wspólnoty były mniszka Elżbieta (Niczyporuk), a od grudnia 1996 do dnia dzisiejszego – mniszka Agnia (Cicha)[6], podniesiona następnie do godności ihumeni[11]. 1 września 1996 arcybiskup Sawa dokonał rekonsekracji odnowionej cerkwi Zaśnięcia Matki Bożej. W klasztorze doszło do pierwszych ślubów małej schimy po jego odnowieniu[6]. Od 1997 w wyremontowanym monasterze działa również cerkiew św. Ambrożego i Soboru Świętych Starców Optyńskich – świętych mnichów z monasteru, w którym nowicjat odbywał ks. Awajew[6]. Dwa lata później zakonnicy Pustelni Optyńskiej przekazali mniszkom z Wojnowa cząsteczki relikwii wyżej wymienionych świętych[6]. W 2022 r. wspólnotę tworzyło pięć mniszek i dwie riasoforne posłusznice[12].
Po reaktywacji żeńskiego klasztoru Wojnowo stało się prawosławnym ośrodkiem pielgrzymkowym[13]. W związku z tym podjęta została rozbudowa monasteru, którego obecne zabudowania nie pozwalają na pełną obsługę ruchu pielgrzymkowego, ani nawet na przyjmowanie nowych kandydatek do życia klasztornego[11][4]. W latach 2008–2012 wzniesiono nowy budynek mieszkalny w monasterze, poświęcony 14 października 2012, w którym znalazły się pracownie i cele mniszek[14]. Budowa została sfinansowana z ofiar wiernych. Monaster zmienił również wezwanie na Zaśnięcia Matki Bożej[1].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Agnia (Cicha), Monaster Uspienija w Wojnowie, Przegląd Prawosławny, nr 10 (304), ISSN 1230-1078, s. 22
- ↑ E. Iwaniec: Z dziejów staroobrzędowców na ziemiach polskich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977, s. 110–112 i 139.
- ↑ E. Iwaniec: Z dziejów staroobrzędowców na ziemiach polskich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977, s. 122–123.
- ↑ a b c A. Radziukiewicz. Ojczyzna Wojnowo. „Przegląd Prawosławny”. 10 (292), s. 13, październik 2009. ISSN 1230-1078.
- ↑ E. Iwaniec: Z dziejów staroobrzędowców na ziemiach polskich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977, s. 138.
- ↑ a b c d e f g h i Historia domu zakonnego w Wojnowie. www.orthodox.pl. [dostęp 2010-07-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-30)]. (pol.).
- ↑ a b c Anna Radziukiewicz: Wojnowo wrośnięte w serca. www.przegladprawoslawny.pl. [dostęp 2010-07-05].
- ↑ D. Wysocka. Dzwony na Mazurach. „Przegląd Prawosławny”. 2(164). s. 4.
- ↑ Wojnowo – cerkiew prawosławna. Mazurski Portal Turystyczny. [dostęp 2015-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-04)]. (pol.).
- ↑ ks. A. Kuryłowicz, Prawosławne ośrodki zakonne na ziemiach polskich w okresie powojennym [w:] red. A. Mironowicz, U. Pawluczuk, P. Chomik, Życie monastyczne w Rzeczypospolitej, Zakład Historii Kultur Pogranicza Instytutu Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2001, ISBN 83-902928-8-2, s. 261
- ↑ a b Wspólne dzieło – monaster w Wojnowie. www.przegladprawoslawny.pl. [dostęp 2010-07-05].
- ↑ KLASZTORY → Klasztor Zaśnięcia NMP w Wojnowie. orthodox.pl. [dostęp 2022-02-28].
- ↑ A. Mironowicz: Życie monastyczne w latach 1945–2005. kamunikat.fontel.net. [dostęp 2010-07-05].
- ↑ W monasterze nad Krutynią. Przegląd Prawosławny, listopad 2012. [dostęp 2012-11-11]. (pol.).