Monaster Mileševa
Monaster Mileševa, cyr. Манастир Милешева – prawosławny męski klasztor znajdujący się w odległości 6 km od Prijepolja. Siedziba eparchii mileszewskiej[1].
 nr rej. CK 161
| |
 Główna cerkiew klasztorna | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
|
| Kościół | |
| Rodzaj klasztoru | |
| Eparchia | |
| Typ monasteru |
męski |
| Obiekty sakralne | |
| Cerkiew |
Wniebowstąpienia Pańskiego |
| Styl |
bizantyjsko-serbski |
Położenie na mapie Serbii  | |
 43°22′18″N 19°42′34″E/43,371667 19,709444
| |
Monaster ufundował król serbski Stefan Władysław. W monasterze znalazły się relikwie św. Sawy, pierwszego zwierzchnika Serbskiego Kościoła Prawosławnego, dostarczone po sprowadzeniu jego ciała z Tyrnowa, gdzie zmarł w 1236[2]. W 1459 klasztor został doszczętnie zniszczony przez Turków, jednak jego reputacja ośrodka kulturalnego sprawiła, że został szybko odbudowany. Turcy ponownie napadli monaster pod koniec XVI w., wynieśli z niego relikwie św. Sawy i publicznie spalili je w Belgradzie[2].
Klasztor składa się z kompleksu budynków mieszkalnych oraz z cerkwi Wniebowstąpienia Pańskiego. Pierwotnie był to obiekt trójdzielny, jednak zawalenie się ściany między przedsionkiem a nawą sprawiło, że tworzą ono jedno pomieszczenie[2].
.JPG)
Freski w głównej świątyni klasztornej
edytujFreski w świątyni wykonali trzej serbscy twórcy – Djordje, Teodor i Dimitrije[2]. Najprawdopodobniej były one już gotowe przed pogrzebem św. Sawy w monasterze, tj. w 1237. Dekoracja malarska klasztoru wykazuje szereg cech unikatowych, niespotykanych w innych serbskich zabytkach sakralnych. Postacie świętych i kompozycje nie zostały umieszczone na tradycyjnym błękitnym tle, lecz na tle żółtym podzielonym na nieregularne czworokąty, co miało upodabniać całość do mozaiki na tle złotym[3]
W północnej części przedsionka umieścili oni wizerunki fundatora monasteru, jak również jego ojca Stefana Pierwszego Koronowanego i brata Stefana Radosława, zmierzających ku założycielowi dynastii Nemaniczów Stefanowi Nemanii oraz św. Sawie[3]. Portret tego ostatniego nie ma cech przedstawienia ikonowego, lecz ukazuje arcybiskupa wiernie oddając jego rzeczywisty wygląd[3]. Na ścianie południowej umieszczono natomiast postać Matki Bożej przedstawiającej Chrystusowi króla Władysława trzymającego w rękach model cerkwi monasterskiej sceny Zwiastowania i zdjęcia z krzyża[2]. Obydwie sceny ilustrują syntezę władzy dynastii Nemaniczów oraz Kościoła prawosławnego w średniowiecznej Serbii, sakralny wymiar nadany władzy świeckiej[3].
W innych miejscach cerkwi znalazły się wyobrażenia wjazdu Chrystusa do Jerozolimy, pocałunku Judasza oraz Chrystusa na tronie[3]. Część malowideł naśladuje kompozycje bizantyńskie, część przetwarza je w duchu stylu romańskiego[3].
Najsłynniejszym freskiem z klasztoru Mileševa jest Biały Anioł lub Anioł Zmartwychwstania – wyobrażenie anioła siedzącego przy pustym grobie Chrystusa[2].