Monaster Leszczyński
Monaster Leszczyński, monaster Zaśnięcia Matki Bożej w Pińsku – prawosławny, a następnie unicki klasztor męski w uroczysku Leszcz (Leszcze) k. Pińska.
_(2).jpg) Cerkiew klasztorna na rysunku Napoleona Ordy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
okolice Pińska |
| Kościół | |
| Rodzaj klasztoru | |
| Typ zakonu |
męski |
| Obiekty sakralne | |
| Cerkiew |
Zaśnięcia Matki Bożej |
| Data budowy |
XI w. |
| Data zamknięcia |
1839 |
| Data zburzenia |
1905 |
Położenie na mapie Pińska  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
Położenie na mapie obwodu brzeskiego  | |
 52°07′14″N 26°07′21″E/52,120556 26,122500
| |
Według danych podawanych w 1799 przez unickiego biskupa Gedeona Horbackiego, monaster został ufundowany w XI w. Inne źródła informują o powstaniu klasztoru jeszcze za panowania Włodzimierza Wielkiego. Celem utworzenia monasteru było wspieranie miejscowej władzy książęcej, zaś mnisi brali udział w akcji misyjnej wśród miejscowej ludności. Pierwsza pisemna wzmianka o monasterze pochodzi z 1263[1]. W 1263 w Monasterze Leszczyńskim schronił się Wojsiełk, syn Mendoga, już jako mnich Roman[1].
W 1340 Jerzy Narymuntowicz zapisał klasztorowi wyspę między rzekami Oreczyca i Strumień. Protektorami monasteru byli również Olelkowicze-Słuccy. Kolejna pisemna wzmianka o klasztorze pochodzi z 1398, gdy archimandryta Misael zwrócił się do namiestnika nowogródzkiego z prośbą o powstrzymanie ludzi książęcych, którzy przemieszczając się przez ziemie monasterskie wyrządzali wspólnocie straty[1]. W XIV i XV w. w Monasterze Leszczyńskim rezydowali prawosławni biskupi turowsko-pińscy[1]. Mnisi klasztoru zajmowali się przekładaniem na język cerkiewnosłowiański tekstów literatury bizantyńskiej, kopiowaniem ksiąg, kronikarstwem. W monasterze powstał m.in. latopis mnicha Mitrofana[2]. Rozwój monasteru został zatrzymany przez najazdy tatarskie w XVI w., przede wszystkim w 1540, gdy Tatarzy dotarli na obrzeża Pińska i zniszczyli doszczętnie klasztor[2].
W XVI w. majątek monasteru znacznie się powiększył dzięki nadaniom prywatnym prawosławnej szlachty[1]. W 1584 z inicjatywy przełożonego wspólnoty, archimandryty Atanazego Terleckiego, w klasztorze zbudowana została nowa cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej[2]. Opis inwentarzowy monasteru z lat 1585 i 1595 wskazuje, że w skład kompleksu zabudowań monasterskich wchodziły dwie cerkwie (Zaśnięcia Matki Bożej i Św. Ducha), dzwonnica nadbramna, budynki mieszkalny i gospodarczy, refektarz[2]. Całość wzniesiona była z drewna w tradycyjnym stylu ruskim[2].
W 1595 przełożonym Monasteru Leszczyńskiego został archimandryta Elizeusz Pleteniecki. Nie dopuścił on do przejęcia klasztoru przez unitów, do czego dążył pierwszy unicki metropolita Hipacy Pociej; mimo faktu, że w 1603 hierarcha ten uzyskał królewski przywilej na archimandrię leszczyńską, prawosławni administrowali klasztorem, dopóki żył archimandryta Elizeusz. Także po jego śmierci w 1624 mnisi wybrali na jego następcę dyzunitę Hermana Tyszkiewicza[2]. Unici przejęli klasztor w połowie XVII w. W 1746 wznieśli na terenie monasteru nową cerkiew. Po synodzie połockim, który zlikwidował struktury Kościoła unickiego na ziemiach litewskich i białoruskich, świątynia ta stała się siedzibą parafii prawosławnej. Do wznowienia działalności klasztoru tego wyznania jednak nie doszło[3]. Cerkiew istniała do 1905, gdy najprawdopodobniej spłonęła wskutek uderzenia pioruna[3].
Współcześnie (2012) na terenie zajmowanym pierwotnie przez monaster znajduje się park miejski[3].