Mokrsko Dolne
wieś w województwie świętokrzyskim
Mokrsko Dolne – wieś sołecka[5] w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie jędrzejowskim, w gminie Sobków[6][4].
| wieś | |
 Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
229[2] |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
28-305[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TJE |
| SIMC |
0270449[4] |
Położenie na mapie gminy Sobków  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu jędrzejowskiego  | |
 50°40′52″N 20°26′24″E/50,681111 20,440000[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0270490 | Bugaj | przysiółek |
| 0270455 | Kolonie | część wsi |
| 0270461 | Łazek | część wsi |
| 0270478 | Pod Kościołem | część wsi |
| 0270484 | Stok | część wsi |
Historia
edytujOkoło roku 1280 urodził się Piotr Mokrski herbu Jelita – pierwszy znany ze źródeł dziedzic Mokrska.
Miejscowy kościół istniał jako kaplica już w 1363 r. Do 1836 r. był kościołem filialnym parafii w Mnichowie. W XV w. dziedzicem Mokrska był Dziewisz herbu Koźlerogi, proboszcz skalbmierski i kanonik krakowski. W 1428 r. uposażył on ołtarz Matki Boskiej w kaplicy św. Tomasza w wawelskiej katedrze.
W 1827 Mokrsko Dolne miało 29 domów i 359 mieszkańców.
W 1936 w Mokrsku Dolnym urodził się Kazimierz Braun – polski aktor i reżyser teatralny, teatrolog, krytyk teatralny, pisarz i tłumacz. Ojciec Grzegorza Brauna.
Zabytki
edytuj- Kościół pw. Wniebowzięcia NMP z 1. ćwierci XIII w. z zachowanym kamiennym romańskim prezbiterium i fragmentami średniowiecznych fresków, oraz trzema monoforiami. Pierwsze wzmianki o parafii i kościele pochodzą z 1326 r., wiadomo jednak, że parafia powstała wcześniej. Pierwszy kościół wzniesiono w 1. połowie XIII w., dzisiaj jest częścią obecnej świątyni – stanowi obecne prezbiterium i „schowek” za głównym ołtarzem. Kościół rozbudowywano i przebudowywano w XVII (nawa barokowa). Wtedy wyburzono romańską ścianę zachodnią i dobudowano obecną nawę i zakrystię. Pierwotna nawa pełni od tego czasu rolę prezbiterium. Z fazy romańskiej zachował się portal północny i uszkodzony tympanon wmurowany nad późniejszym portalem do zakrystii. Kolejna przebudowa w XVIII i pierwszej połowie XIX wieku. Główny ołtarz w stylu późnobarokowym, z pierwszej połowy XVIII wieku. Ołtarze boczne w stylu rokokowym, a w kaplicy krucyfiks gotycki z początku XV w.
- Obok kościoła znajduje się drewniana dzwonnica z XIX w. Kościół otoczony jest ogrodzeniem z kapliczką, wybudowanym w XIX w. Kościół jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.154 z 11.02.1967)[7].
- Zespół dworski – dwór z przełomu XIX i XX w. otoczony parkiem z II połowy XIX w. (nr rej.: A.156 z 18.06.1977)[7].
- Dworska Górka, średniowieczne grodzisko z XIV w. Usytuowane na skraju parowu, 150 m na wschód od kościoła. W źródle z 1428 r. wspomniano o superiori castro in silva iacente dicto wulgariter[8], zapis ten być może odnosił się do rodowej siedziby biskupa krakowskiego Floriana z Mokrska. Zamek ten poprzedzał zamek w Mokrsku Górnym wybudowany przez ród Kmitów w początku XVI wieku.
- Cmentarz parafialny z pocz. XIX w. (nr rej.: A.155 z 27.05.1993)[7].
- Kaplica grobowa Chelińskich z 1865 r. (nr rej.: A.155 z 27.05.1993)[7]. Jest użytkowana obecnie jako kaplica cmentarna.
Galeria
edytuj-
Romańskie prezbiterium kościoła -
Drewniana dzwonnica
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 82811
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 6-7 [dostęp 2022-03-02]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 793 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Jednostki organizacyjne gminy Sobków. Urząd Gminy Sobków. [dostęp 2015-03-26].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
- ↑ a b c d Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 11 [dostęp 2015-10-20].
- ↑ W akcie erekcji z 11 maja 1428 r. przez Zbigniewa Oleśnickiego ołtarza Najświętszej Marii Panny w katedrze na Wawelu, fundacji Dziwisza z Pacanowa, prepozyta skalbmierskiego. Por. Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej, cz. II, Lata 1416–1450, wyd. S. Kuraś, Lublin 1973 (Materiały do dziejów Kościoła w Polsce, t. 4), ss. 134 i 135
Bibliografia
edytuj- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880, Tom VI, s. 634