Wikipedia

Mokoma

Mokoma – fiński zespół muzyczny, wykonujący muzykę metalową, założony w 1996 roku w Lappeenrancie. W początkowym okresie działalności grupy jej muzyka posiadała cechy rocka i grunge'u, natomiast w późniejszych czasach zaczęła nawiązywać do trashmetalowych i deathmetalowych tradycji późnych lat 80. i wczesnych lat 90. XX wieku. Znajdują się w niej ponadto odniesienia do tradycyjnej fińskiej melancholii[1]. Teksty utworów są tworzone w języku fińskim, a ich autorem jest wokalista i założyciel zespołu Marko Annala, obecnie uważany za jednego z najlepszych fińskich twórców liryki[1][3].

Mokoma
Ilustracja
Zespół podczas koncertu na festiwalu Myötätuulirock w 2011 roku
Rok założenia

1996

Pochodzenie

 Finlandia, Lappeenranta

Gatunek

rock[1], grunge[1], thrash metal[2], death metal[2], grindcore[2]

Wydawnictwo

EMI, Sakara Records

Skład
Marko Annala - wokal
Kuisma Aalto - gitara, wokal
Tuomo Saikkonen - gitara, wokal
Janne Hyrkäs - perkusja
Santtu Hämäläinen - gitara basowa
Byli członkowie
Roope Laasonen - keyboard
Heikki Kärkkäinen - gitara basowa
Janne Hynynen - perkusja
Raikko Törönen - perkusja
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Logotyp zespołu

Historia

edytuj
 
Zespół podczas koncertu na festiwalu Kuopio Rockcock w 2008 roku
 
Santtu Hämäläinen i Marko Annala podczas koncertu na festiwalu Myötätuulirock w 2011 roku
 
Kuisma Aalto i Tuomo Saikkonen podczas koncertu na festiwalu Myötätuulirock w 2011 roku
 
Janne Hyrkäs podczas koncertu na festiwalu Myötätuulirock w 2011 roku

Zespół Mokoma został założony w 1996 roku w Lappeenrancie z inicjatywy wokalisty Marko Annali[3][4]. Nazwa zespołu pochodzi od użytego niegdyś przez pochodzącą z Karelii babcię byłej dziewczyny Annali stwierdzenia Voi siuta mokomaa, oznaczającego w swobodnym tłumaczeniu: „O Boże, ty i twoje sztuczki”. Samo słowo Mokoma jest przy tym łagodniejszym odpowiednikiem polskich słów „przeklęty” lub „feralny”[4]. Powstanie grupy przypadło na okres rozkwitu fińskiej sceny metalowej, przejawiającego się w popularności zespołów śpiewających w języku fińskim (dotychczas jedynym językiem używanym w muzyce metalowej był język angielski)[1].

W 1997 roku Annala rozpoczął kompletowanie składu grupy, w której wtedy oprócz niego znaleźli się: basista Heikki Kärkkäinen, klawiszowiec Roope Laasonen i gitarzysta Kuisma Aalto. Rok później zespół zasilili perkusista Janne Hynynen oraz drugi gitarzysta Tuomo Saikkonen[5]. W 1999 roku zespół już bez Roope Laasonena i z Raikko Törönenenem jako perkusistą wydał nakładem wytwórni EMI swój debiutancki album studyjny, zatytułowany Valu[6][5]. Dwa lata później doszło do kolejnej roszady w składzie grupy, kiedy to Raikko Törönena zastąpił Janne Hyrkäs[5]. Z tym perkusistą Mokoma 27 sierpnia 2001 roku również nakładem EMI wydała drugi album studyjny, noszący tytuł Mokoman 120 päivää[7]. Zarówno ten album, jak i poprzedni cechowało brzmienie bliskie grunge'owi z wpływami rocka z rzadko pojawiającymi się metalowymi elementami. Sprzedawały się one słabo, a kiedy członkowie grupy przedstawili EMI pomysł wydania albumu z utworami utrzymanymi w stylistyce thrashmetalowej i śpiewanymi w języku fińskim, to wytwórnia ta zerwała z nimi współpracę[1].

W związku z niemożnością znalezienia przez zespół innej wytwórni, gotowej zrealizować jego wizję muzyczną, członkowie Mokomy postanowili założyć własną, Sakara Records i wydać nowy album samodzielnie[1]. Ten, zatytułowany Kurimus ukazał się 28 kwietnia 2003 roku i sprzedał się w wielu tysiącach egzemplarzy[8][1]. Został również okrzyknięty przez słuchaczy i media branżowe przejawem świeżego powietrza na fińskiej scenie metalowej. W okresie od kwietnia do listopada 2003 roku trwała promująca album trasa koncertowa Mokomy, ciesząca się dużym zainteresowaniem wśród fanów[1]. Nieco wcześniej, 10 października grupa wydała pierwszy minialbum, zatytułowany Punainen kukko[9]. W następnym roku skład zespołu poprzez przyjście basisty Santtu Hämäläinenena na miejsce Heikkiego Kärkkäinena uległ trwającemu do dziś ustabilizowaniu[5]. 12 marca 2004 roku ukazał się natomiast czwarty album studyjny grupy, noszący tytuł Tämän maailman ruhtinaan hovi[10]. Szybko trafił on na 2. miejsce fińskiej listy przebojów i sprzedał się w blisko 10 tysiącach egzemplarzy. Pochodzący z niego utwór „Uni saa tulla” stał się hitem stacji radiowych, co spowodowało poszerzenie spektrum odbiorców Mokomy[1]. Zespół za album otrzymał ponadto nominację do nagrody Emma-gaala w kategorii „Best Hard Rock/Metal album”[11].

8 grudnia 2004 roku ukazał się także album wideo zespołu, zatytułowany Mokoma DVD - wydawnictwo to niemalże natychmiast po trafieniu do sprzedaży osiągnęło 1. miejsce na fińskiej liście przebojów[12][1]. Ostatecznie album sprzedał się w ponad 5 tysiącach egzemplarzy i zdobył status złotej płyty. Zdobycie przez album wideo tego statusu jest rzadkością w Finlandii, w latach 2005-2006 było udziałem tylko sześciu artystów, w tym zespołów HIM i Nightwish[1].

W 2005 roku Mokoma nie wydała żadnego nowego albumu, a mimo to jej ówczesna trasa koncertowa po klubach muzycznych i prawie wszystkich letnich festiwalach w Finlandii cieszyła się ogromnym zainteresowaniem. 8 lutego następnego roku został wydany kolejny album studyjny zespołu, zatytułowany Kuoleman laulukunnaat[13][1]. Album ten szybko osiągnął 1. miejsce na fińskiej liście przebojów, a podczas pierwszego tygodnia po wydaniu był co piątym albumem sprzedawanym w Finlandii. Przyniósł również zespołowi pierwszy w karierze status złotej płyty dla albumu studyjnego[1]. Był on najcięższym brzmieniowo dokonaniem w dotychczasowej działalności zespołu, zawierał w sobie wpływy death metalu i grindcore'u, a także przywodził na myśl w warstwie muzycznej twórczość takich zespołów, jak Meshuggah, Cannibal Corpse, Sepultura i Deicide[1]. 18 października 2006 roku grupa wydała z kolei minialbum o tytule Viides vuodenaika, zawierający utwory usunięte z Kuoleman laulukunnaat[14][3]. Niedługo później trafił on na 1. miejsce fińskiej listy przebojów[4].

2007 rok to czas wielu koncertów zespołu; miało wtedy również miejsce ukazanie się 28 lutego serii siedmiu, wydanych na CD splitów Sakara Tour 2006, na których Mokoma zagrała z zespołami Rytmihäiriö i Stam1na, a także drugiego albumu wideo grupy, zatytułowanego Sakara Tour 06 i również będącego splitem z tymi zespołami[15][3][16]. Pod koniec roku, 28 listopada ukazał się szósty album studyjny Mokomy, noszący tytuł Luihin ja ytimiin[17]. Od poprzednich albumów Mokomy odróżniała go obecność gitary akustycznej, na której grał Santtu Hämäläinen pod koniec utworu „Ammu, hautaa ja vaikene”[3]. Dodatkowo na albumie gościnnie wystąpił Jouni Hynynen z zespołu Kotiteollisuus, grając partie gitarowe w utworze „Marras”[3]. 26 lipca 2008 roku Mokoma wystąpiła na Kuopio Rockcock w Kuopio, jednym z największych fińskich festiwali rockowych[18][19].

Pod koniec 2009 roku, obfitującego w koncerty w klubach oraz na letnich festiwalach zespół rozpoczął nagrywanie swego siódmego albumu studyjnego[3]. Ten, zatytułowany Sydänjuuret ukazał się 24 marca 2010 roku[20]. Tematyka tekstów utworów na nim zawartych koncentruje się na Finlandii, istocie fińskości oraz znaczeniu korzeni dla ich autora[3]. 1 września tego roku ukazał się z kolei minialbum, zatytułowany Juurta jaksain, na którym grupa umieściła utwory niepasujące jej zdaniem do albumu Sydänjuuret[21][3]. Wydawnictwo w niedługim czasie osiągnęło szczyt fińskiej listy przebojów[3].

Skład

edytuj

Na podstawie[5].

Obecny skład zespołu
Byli członkowie zespołu
Muzycy koncertowi
Oś czasu

Dyskografia

edytuj
Albumy studyjne
Rok Tytuł Pozycja na liście Sprzedaż Certyfikat
FIN
[22]
1999 Valu —
2001 Mokoman 120 päivää
  • Data: 27 sierpnia 2001
  • Wydawca: EMI[23]
 —
2003 Kurimus 31
2004 Tämän maailman ruhtinaan hovi
  • Data: 12 marca 2004
  • Wydawca: Sakara Records[25]
 2
2006 Kuoleman laulukunnaat
  • Data: 8 lutego 2006
  • Wydawca: Sakara Records[13]
 1
2007 Luihin ja ytimiin
  • Data: 28 listopada 2007
  • Wydawca: Sakara Records[17]
 1
2010 Sydänjuuret
  • Data: 24 marca 2010
  • Wydawca: Sakara Records[20]
 1
2011 Varjopuoli
  • Data: 2 listopada 2011[27]
  • Wydawca: Sakara Records[27]
 5
2012 180 astetta
  • Data: 19 października 2012[28]
  • Wydawca: Sakara Records[28]
 1
2015 Elävien kirjoihin
  • Data: 6 lutego 2015[29]
  • Wydawca: Sakara Records[29]
 1
2016 Laulurovio
  • Data: 18 listopada 2016[30]
  • Wydawca: Sakara Records[30]
 7
2018 Hengen pitimet
  • Data: 25 maja 2018[31]
  • Wydawca: Sakara Records[31]
 1
„—” oznacza, że album nie był notowany.
Minialbumy
Rok Tytuł Pozycja na liście Sprzedaż Certyfikat
FIN
[32]
2003 Punainen kukko
  • Data: 10 października 2003
  • Wydawca: Sakara Records[9]
 11
2006 Viides vuodenaika
  • Data: 18 października 2006
  • Wydawca: Sakara Records[14]
 1
2010 Juurta jaksain
  • Data: 1 września 2010
  • Wydawca: Sakara Records[33]
 1
2013 Yksi
  • Data: 8 listopada 2013[34]
  • Wydawca: Sakara Records[34]
 —
„—” oznacza, że album nie był notowany.
Albumy wideo
Rok Tytuł Pozycja na liście Sprzedaż Certyfikat
FIN
[35]
2004 Mokoma DVD
  • Data: 8 grudnia 2004
  • Wydawca: Sakara Records[12]
 1
2007 Sakara Tour 06
  • Data: 2007
  • Wydawca: Sakara Records[16]
 —
„—” oznacza, że album nie był notowany.
Single
Rok Tytuł Pozycja na liście Album
FIN
[32]
1998 „Kasvan”[36] — Valu[6]
1999 „Perspektiivi”[37] —
2001 „Rajapyykki”[38] — Mokoman 120 päivää[23]
„Seitsemän sinetin takana”[39] —
2003 „Takatalvi”[40] — Kurimus[24]
2007 „Nujerra ihminen”[41] 8 Luihin ja ytimiin[17]
2010 „Sarvet esiin” (duet z Petrim Nygårdem)[42] 3 —
2011 „Sydän paikallaan”[43] — Varjopuoli[27]
2012 „Punamultaa”[44] — 180 astetta[28]
„Valkoista kohinaa”[45] —
2013 „Yksi”[46] — Yksi[34]
2014 „Uusi Aatami, uusi Eeva”[47] — —
2015 „Sinne missä aamu sarastaa”[48] — Elävien kirjoihin[29]
2016 „Marras/Kuollut, kuolleempi, kuollein”[49] — Laulurovio[50]
„—” oznacza, że singel nie był notowany lub że nie pochodzi z żadnego albumu.
Splity
Tytuł Dane dot. albumu Pozycja na liście
FIN
[32]
Sakara Tour 2006 Tivoli[51] 11
Sakara Tour 2006 Teatria[52] 12
Sakara Tour 2006 Lutakko[53] 14
Sakara Tour 2006 Rytmikorjaamo[54] 9
Sakara Tour 2006 Nosturi[55] 7
Sakara Tour 2006 Sibeliustalo[56] 16
Sakara Tour 2006 Työnkulma[57] 8
Teledyski
Rok Tytuł Reżyseria/Realizacja Album Źródło
1998 „Kasvan” Tomi Jarva Valu [5]
2001 „Rajapyykki” Tuukka Temonen Mokoman 120 päivää
2003 „Takatalvi” Vesa Vainio Kurimus
2004 „Haudan takaa” Tämän maailman ruhtinaan hovi
2006 „Pahaa verta” Kuoleman laulukunnaat
2007 „Nujerra ihminen” Luihin ja ytimiin
„Marras”
2010 „Hei hei heinäkuu” Sydänjuuret
„Ei kahta sanaa (ilman kolmatta)”
2012 „Valkoista kohinaa” 180 astetta
„Punamultaa”
„Kuollut, kuolleempi, kuollein” Vesa Vainio/Vasara Films [58]

Utwory zespołu na kompilacjach

edytuj
Tytuł utworu[59] Tytuł kompilacji[59] Rok wydania[59] Wytwórnia[59]
„Pois se minusta” Tulikaste 2001 YAD
„Punainen kukko” Sue CD 5 - Tales from the Land of the 1000 Icecold Lakes 2004 Sue
„Hiljaisuuden julistaja” Rautakanki 2005 Low Frequency Records
„Vade retro, Satanas!” Soundcheck #79 Close-Up Magazine
„Uusi Aatami, uusi Eeva” Suomi Metallia Edel Records
„Lujaa tekoa” Ilosaarirock 35 - Juhlakokoelma 2006 Capitol Records
„En elä talven yli” Soundi 2007 Soundi
„Ärräpää” Rautakanki (Metallikokoelma Vol.2) Low Frequency Records
„Nujerra ihminen ” Soundi 2008 2007 Soundi
„Valapatto” European Metal Assault No.1 Golden Core
„Marras” Suomimetallia II 2008 Edel
Suomirokkia 13 Poko Rekords
„Hei hei heinäkuu” Radio Rock Sahatuimmat Kakkonen 2010 Hype Records
„Pahaa verta” Promised Land of Heavy Metal 2011 Cyclone Empire
„Valapatto” Kaikkien Aikojen Suomimetallit Capitol Records
„Huomenhaamu” Soundi Cd 2011 Soundi
„Punamultaa” Pop - Rock 2013 Gramex
Leijonat 2013 Sony Music
Suomirockin Järkäleet 2014 Capitol Records, Sony Music, Universal, Warner Music Finland
„Kuollut, kuolleempi, kuollein” Come Hear. Finland 2014 Music Finland
„Kaikki häipyy, on vain nyt” Eput Rautaa Ratas Music Group

Nagrody i wyróżnienia

edytuj
Rok Kategoria Tytułem Nagroda Nota Źródło
2005 Best Hard Rock/Metal album Tämän maailman ruhtinaan hovi Emma-gaala Nominacja [11]
2016 Vuoden yhtye Elävien kirjoihin Nominacja [60]
Vuoden metallialbumi Nominacja

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Mokoma - Biography. metalstorm.net. [dostęp 2018-01-28]. (ang.).
  2. ↑ a b c Chris True: Mokoma Biography. www.allmusic.com. [dostęp 2014-04-19]. (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j Biography. [w:] Mokoma [on-line]. last.fm. [dostęp 2018-01-28]. (ang.).
  4. ↑ a b c Mokoma Biography. [w:] Mokoma [on-line]. metalfromfinland.com. [dostęp 2018-01-28]. (ang.).
  5. ↑ a b c d e f Mokoma. www.metalstorm.net. [dostęp 2014-04-19]. (ang.).
  6. ↑ a b c Valu. [w:] Mokoma [on-line]. spirit-of-metal.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  7. ↑ Mokoma – Mokoman 120 Päivää. discogs.com. [dostęp 2018-10-02]. (ang.).
  8. ↑ Mokoma - Takatalvi. fr-vision.com. [dostęp 2018-10-02]. (fr.).
  9. ↑ a b Mokoma - Punainen Kukko. discogs.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  10. ↑ Mokoma - Tämän Maailman Ruhtinaan Hovi. metalstorm.net. [dostęp 2018-01-26]. (ang.).
  11. ↑ a b Sonata Arctica Nominated For Finnish Grammy Award. [w:] News [on-line]. bravewords.com, 2005-01-18. [dostęp 2018-01-28]. (ang.).
  12. ↑ a b Mokoma - Mokoma DVD. discogs.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  13. ↑ a b Kuoleman Laulukunnaat. [w:] Mokoma [on-line]. spirit-of-metal.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  14. ↑ a b Mokoma - Viides Vuodenaika. discogs.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  15. ↑ Sakara Tour 2006. discogs.com. [dostęp 2018-10-12]. (ang.).
  16. ↑ a b Mokoma / Rytmihäiriö / Stam1na – Sakara Tour 06. discogs.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  17. ↑ a b c Luihin ja Ytimiin. [w:] Mokoma [on-line]. spirit-of-metal.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  18. ↑ Kuopio Rockcock: Cradle Of Filth (GBR), Katatonia (SWE), Mokoma, Klamydia, Viikate, Uniklubi ym la 26.07.2008. meteli.net. [dostęp 2018-10-08]. (fiń.).
  19. ↑ Aleksandra Majak: 6 Best music festivals in Finland 2018. [w:] Articles [on-line]. theeyeofmusic.com, 2018-06-05. [dostęp 2018-10-08]. (ang.).
  20. ↑ a b Sydänjuuret. [w:] Mokoma [on-line]. spirit-of-metal.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  21. ↑ Juurta jaksain. rateyourmusic.com. [dostęp 2018-01-28]. (ang.).
  22. ↑ Mokoma Finnish Albums Chart. finnishcharts.com. [dostęp 2016-03-18]. (ang.).
  23. ↑ a b Mokoman 120 Paivaa. [w:] Mokoma [on-line]. spirit-of-metal.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  24. ↑ a b Kurimus. [w:] Mokoma [on-line]. spirit-of-metal.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  25. ↑ Taman Maailman Ruhtinaan Hovi. [w:] Mokoma [on-line]. spirit-of-metal.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  26. ↑ a b c d e f g h IFPI FI: Mokoma. www.ifpi.fi. [dostęp 2016-03-18]. (fiń.).
  27. ↑ a b c Varjopuoli. [w:] Mokoma [on-line]. spirit-of-metal.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  28. ↑ a b c 180 Astetta. [w:] Mokoma [on-line]. spirit-of-metal.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  29. ↑ a b c Elävien Kirjoihin. [w:] Mokoma [on-line]. spirit-of-metal.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  30. ↑ a b Mokoma - Laulurovio. discogs.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  31. ↑ a b Mokoma – Hengen Pitimet. discogs.com. [dostęp 2018-09-29]. (ang.).
  32. ↑ a b c Mokoma. [w:] Translation [on-line]. finnishcharts.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  33. ↑ Mokoma - Juurta Jaksain. discogs.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  34. ↑ a b c Mokoma - Yksi. discogs.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  35. ↑ Mokoma: Mäntit tien päällä. [w:] Suomen virallinen lista - Artistit [on-line]. ifpi.fi. [dostęp 2018-10-12]. (fiń.).
  36. ↑ Mokoma - Kasvan. discogs.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  37. ↑ Mokoma - Perspektiivi. discogs.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  38. ↑ Mokoma - Rajapyykki. discogs.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  39. ↑ Mokoma - Seitsemän Sinetin Takana. discogs.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  40. ↑ Takatalvi. metalkingdom.net. [dostęp 2018-10-02]. (ang.).
  41. ↑ Nujerra Ihminen. metalkingdom.net. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  42. ↑ Petri Nygård Feat. Mokoma - Sarvet Esiin. discogs.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  43. ↑ Mokoma – Sydän Paikallaan. discogs.com. [dostęp 2018-10-02]. (ang.).
  44. ↑ Punamultaa. rateyourmusic.com. [dostęp 2018-01-28]. (ang.).
  45. ↑ Mokoma – Valkoista Kohinaa. discogs.com. [dostęp 2018-10-02]. (ang.).
  46. ↑ Mokoma - Yksi. discogs.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  47. ↑ Uusi Aatami, uusi Eeva. rateyourmusic.com. [dostęp 2018-01-28]. (ang.).
  48. ↑ Mokoma - Sinne Missä Aamu Sarastaa. discogs.com. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
  49. ↑ Marras / Kuollut, kuolleempi, kuollein. rateyourmusic.com. [dostęp 2018-01-28]. (ang.).
  50. ↑ Laulurovio. rateyourmusic.com. [dostęp 2018-01-28]. (ang.).
  51. ↑ Stam1na / Rytmihäiriö / Mokoma – Sakara Tour 2006 Tivoli. discogs.com. [dostęp 2018-10-12]. (ang.).
  52. ↑ Stam1na / Rytmihäiriö / Mokoma – Sakara Tour 2006 Teatria. discogs.com. [dostęp 2018-10-12]. (ang.).
  53. ↑ Stam1na / Rytmihäiriö / Mokoma – Sakara Tour 2006 Lutakko. discogs.com. [dostęp 2018-10-12]. (ang.).
  54. ↑ Mokoma / Rytmihäiriö / Stam1na – Sakara Tour 2006 Rytmikorjaamo. discogs.com. [dostęp 2018-10-12]. (ang.).
  55. ↑ Mokoma / Rytmihäiriö / Stam1na – Sakara Tour 2006 Nosturi. discogs.com. [dostęp 2018-10-12]. (ang.).
  56. ↑ Stam1na / Rytmihäiriö / Mokoma – Sakara Tour 2006 Sibeliustalo. discogs.com. [dostęp 2018-10-12]. (ang.).
  57. ↑ Mokoma / Rytmihäiriö / Stam1na – Sakara Tour 2006 Työnkulma. discogs.com. [dostęp 2018-10-12]. (ang.).
  58. ↑ Mokoma - Kuollut, kuolleempi, kuollein. music-videos.bid, 2012-12-16. [dostęp 2018-10-08]. (ang.).
  59. ↑ a b c d Mokoma Discography. discogs.com. [dostęp 2018-10-08]. (ang.).
  60. ↑ Emma Gaala 2016 -ehdokkaat julkistettiin. dome.fi. [dostęp 2016-03-18]. (fiń.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Mokoma&oldid=75005632”