Mojry
Mojry (gr. Μοῖραι Moirai) – w mitologii greckiej boginie losu, w wierzeniach Rzymian utożsamiane z Parkami[1].
W różnych literackich przekazach wywodzono odmienne ich pochodzenie. U Homera jest jedna Mojra[1], natomiast według Theogonii Hezjoda były one trzema córkami Zeusa i Temidy[2], noszącymi imiona: Kloto („Prządka” nici żywota), Lachesis („Udzielająca”, która tej nici strzeże) i Atropos („Nieodwracalna”, która ją przecina)[1]. Według innych źródeł były one córkami Nocy[1] i Erebu lub Kronosa, albo Gai i Okeanosa[1]. Symbolizowały starogreckie pojęcia filozoficzno-mitologiczne dotyczące losu ludzkiego i porządku świata. Ich siostrami były Hory i Charyty. Były boginiami życia i śmierci oraz znały przyszłość ludzi i bogów[1]. Jako jedyne nie podlegały też władzy bogów olimpijskich[2].
Pierwotnie mojra było raczej pojęciem filozoficznym i oznaczało przeznaczenie i los człowieka oraz ogólne, nieubłagane prawa świata. Każda istota ludzka od narodzin miała swoją mojrę, określającą długość życia oraz szczęście i nieszczęścia jakie ją spotkają. Ta „indywidualna” mojra stanowiła część losu całego świata i w tym znaczeniu bezosobowa mojra była nieubłagana jak przeznaczenie[2]. Mojra oznaczała prawa, których nawet bogowie nie mogli pomijać, nie narażając porządku świata na niebezpieczeństwo. Z czasem wyobrażenie Mojry przyjęło postać pojedynczego bóstwa, które było personifikacją przeznaczenia człowieka, a później trzech sióstr – prządek ludzkiego losu, zamieszkujących pałac w sąsiedztwie Olimpu i czuwających nad życiem każdego człowieka. Mojry pojawiły się w kulcie greckim bardzo wcześnie, ale nigdy nie miały własnego mitu w ścisłym znaczeniu tego słowa[2]. Otaczano je jednak powszechną czcią jako obecne przy narodzinach dziecka oraz bóstwa przynoszące pomyślne zbiory[3]
W kilku miejscach Grecji (Sykionie, Koryncie, Sparcie, Olimpii) znajdowały się ich miejsca kultu[1]. W ofierze składano im owoce, wodę zmieszaną z miodem, kwiaty[4]; w Atenach oblubienice składały im w ofierze swe obcięte włosy. Na ogół jednak ich postacie miały większe znaczenie literackie (w poezji) niż kultowe (w obrzędowości)[3].
W sztuce przedstawiano je jako poważne niewiasty[4]: Kloto z wrzecionem, Lachesis ze zwojem lub globusem, Atropos z wagą lub nożycami[1]. Czasem ze zwojem papirusu, na którym piszą słowa przeznaczenia[4].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h Mała encyklopedia kultury antycznej A–Z (red. Zdzisław Piszczek). Warszawa: PWN, 1988, ISBN 83-01-03529-3.
- ↑ a b c d Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław: Ossolineum, 1990, ISBN 83-04-01069-0.
- ↑ a b David Sacks: Encyklopedia świata starożytnych Greków. Warszawa: Książka i Wiedza, 2001, s. 143, ISBN 83-05-13169-6.
- ↑ a b c Jan Parandowski, Mitologia: Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Londyn: Wydawnictwo Puls, 1992, ISBN 0 907587 85 2.