Mistrzostwa Azerbejdżanu w piłce nożnej mężczyzn
Mistrzostwa Azerbejdżanu w piłce nożnej (azer. Azərbaycan Milli Futbol Çempionatı) – rozgrywki piłkarskie, prowadzone cyklicznie – corocznie lub co sezonowo (na przełomie dwóch lat kalendarzowych) – mające na celu wyłonienie najlepszej męskiej drużyny w Azerbejdżanie.
Historia
edytujMistrzostwa Azerbejdżanu w piłce nożnej oficjalne rozgrywane są od 1992 roku. Obecnie rozgrywki odbywają się w wielopoziomowych ligach: Premyer Liqası, Birinci Divizionu, Həvəskarlar Liqası oraz niższych klasach regionalnych.
W 1905 roku powstał pierwszy azerski klub piłkarski, potem następne. Zespoły te reprezentowały przeważnie główne firmy naftowe w Baku. Wśród tych zespołów były: "Circle of Football Players of Surakhany", "Stela", "Friends of Sport", "Sportsman", "Congress", "Unitas", "Belaya", "Senturion", "Progress" itp. W 1911 roku po raz pierwszy rozegrane mecze o tytuł mistrza Baku na terenie Azerbejdżanu. Początkowo mistrzostwa miasta odbywały się w spontanicznym porozumieniu między kapitanami drużyn. W pierwszej edycji najsilniejszym został zespół British Club, a mistrzostwa trwały do rozpoczęcia rewolucji październikowej w 1917. W kwietniu 1920 Azerbejdżan został zajęty przez Armię Czerwoną. 28 kwietnia 1920 została utworzona Azerbejdżańska SRR, która była częścią państwa radzieckiego przed powstaniem ZSRR 30 grudnia 1922, w latach 1922–1936 razem z Gruzją i Armenią wchodziła w skład ZSRR jako część Zakaukaskiej Federacyjnej SRR, a 5 grudnia 1936 weszła w skład ZSRR bezpośrednio. Pierwszym klubem na terenie Azerbejdżańskiej SRR został İnşaatçısı Baku założony w 1931.
Pierwsza edycja mistrzostw Zakaukaskiej FSRR startowała w sezonie 1924, w której 3 drużyny z republik zakaukaskich walczyły o tytuł mistrza. Jednak w pierwszej edycji mistrz nie został wyłoniony. W kolejnych dwóch edycja 1926 i 1927 właśnie reprezentacja Azerbejdżańskiej SRR zdobyła mistrzostwo Zakaukaskiej FSRR. Następnie rozgrywki z przerwami organizowane były do 1935 roku. W 1934 po raz pierwszy startowały mistrzostwa wśród klubów. Potem od 1936 mistrzostwa Azerbejdżańskiej SRR rozgrywane spośród drużyn towarzystw sportowych pomiędzy azerskimi zespołami, które nie uczestniczyli w rozgrywkach Mistrzostw ZSRR. W sezonie 1941 mistrzostwa Azerbejdżańskiej SRR zostały zawieszone tak jak w końcu czerwca nastąpiła okupacja niemiecka. W 1944 ponownie startują mistrzostwa Azerbejdżańskiej SRR. W latach 1990–1991 mistrzem Azerbejdżańskiej SRR zostawał klub, który zwyciężał w Drugiej Ligie, strefie azerskiej Mistrzostw ZSRR. To nie były pełnowartościowe mistrzostwa tak jak najlepsze kluby kraju uczestniczyły w mistrzostwach ZSRR.
30 sierpnia 1991 – po puczu Janajewa Azerbejdżan ogłosił niepodległość, która została formalnie uznana dopiero 18 października 1991.
Po założeniu azerskiej federacji piłkarskiej – AFFA w 1992 roku, rozpoczął się proces zorganizowania pierwszych rozgrywek o mistrzostwo Azerbejdżanu. W sezonie 1992 startowała pierwsza edycja rozgrywek o mistrzostwo kraju. W Yüksək Liqa (Wyższa Liga) 26 drużyn walczyło systemem ligowym w dwóch grupach o tytuł mistrza kraju. W sezonie 2001/02 z powodu konfliktu między AFFA a klubami mistrzostwo zostało zawieszone, a wyniki nie zostały uwzględnione. UEFA nałożyła dwuletni zakaz w odpowiedzi na długotrwały konflikt między Federacją Azerbejdżanu a większością najlepszych klubów w kraju. Następny sezon 2002/03 również nie rozgrywano, a najlepsze kluby uniemożliwiły ich graczom grę dla reprezentacji narodowej. Dopiero w sezonie 2003/04 rozgrywki o mistrzostwo kraju zostały wznowione.
W 2007 utworzono zawodową ligę piłkarską w Azerbejdżanie (AFL - Azərbaycan Premyer Liqası). Rozgrywki zawodowej Premyer Liqası zainaugurowano w sezonie 2007/08[1].
Mistrzowie i pozostali medaliści
edytuj- Nieoficjalne
Mistrzostwa Baku
edytuj| 1911–1917 | Imperium Rosyjskiego |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Mistrzostwa Zakaukaskiej FSRR oraz Azerbejdżańskiej SRR
edytuj| 1922–1991 | Mistrzostwa ZSRR |
- Oficjalne
Mistrzostwa Azerbejdżanu
edytuj
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Statystyka
edytujKlasyfikacja według klubów
edytujW dotychczasowej historii Mistrzostw Azerbejdżanu na podium oficjalnie stawało w sumie 19 drużyn. Liderem klasyfikacji jest Neftçi Baku i Qarabağ Ağdam, które zdobyły po 9 tytułów mistrzowskich.
Stan na po sezonie 2023/2024.
10 i więcej mistrzostw Azerbejdżanu| Lp. | Klub | Miejsca na podium | Zwycięskie sezony | ||
|---|---|---|---|---|---|
|
|
| |||
| 1. | Qarabağ Ağdam | 11 | 4 | 3 | 1993, 2013/14, 2014/15, 2015/16, 2016/17, 2017/18, 2018/19, 2019/20, 2021/22, 2022/23, 2023/24 |
| 2. | Neftçi Baku | 9 | 5 | 7 | 1992, 1995/96, 1996/97, 2003/04, 2004/05, 2010/11, 2011/12, 2012/13, 2020/21 |
| 3. | Kapaz Gəncə | 3 | 1 | 2 | 1994/95, 1997/98, 1998/99 |
| 4. | Keşlə Baku | 2 | 3 | 4 | 2007/08, 2009/10 |
| 5. | FK Baku | 2 | 2 | 1 | 2005/06, 2008/09 |
| FK Şəmkir | 2 | 2 | 1 | 1999/00, 2000/01, | |
| 7. | Xəzər Lenkoran | 1 | 3 | 0 | 2006/07 |
| 8. | Turan Tovuz | 1 | 1 | 2 | 1993/94 |
| 9. | FK Qəbələ | 0 | 2 | 3 | |
| 10. | Xəzər Sumgait | 0 | 2 | 0 | |
| 11. | Karvan Yevlax | 0 | 1 | 1 | |
| Xəzri Buzovna Baku | 0 | 1 | 1 | ||
| Zirə Baku | 0 | 2 | 1 | ||
| 13. | Olimpik Baku | 0 | 1 | 0 | |
| Sabah Baku | 0 | 1 | 2 | ||
| 15. | Səbail Baku | 0 | 0 | 1 | |
| Simurq Zaqatala | 0 | 0 | 1 | ||
| Sumqayıt FK | 0 | 0 | 1 | ||
| Viləş Masallı | 0 | 0 | 1 | ||
Klasyfikacja według miast
edytujStan na po sezonie 2022/2023.
| Miasto | Liczba tytułów | Kluby |
|---|---|---|
| Baku | 13 | Neftçi Baku (9), İnter Baku (2), FK Baku (2) |
| Ağdam | 11 | Qarabağ Ağdam (11) |
| Gandża | 3 | Kapaz Gəncə (3) |
| Şəmkir | 2 | FK Şəmkir (2) |
| Lenkoran | 1 | Xəzər Lenkoran (1) |
| Tovuz | Turan Tovuz (1) |
Uczestnicy
edytujSą 59 zespołów, które wzięli udział w 33 sezonach Mistrzostw Azerbejdżanu, które były prowadzone od 1992 aż do sezonu 2024/25 łącznie[2]. Tylko Neftçi Baku i Qarabağ Ağdam były zawsze obecne w każdej edycji.
Pogrubione zespoły biorące udział w sezonie 2024/25.
- 33 razy: Neftçi Baku, Qarabağ Ağdam
- 24 razy: Şamaxı Baku, Turan Tovuz
- 23 razy: Kəpəz Gəncə
- 18 razy: FK Baku, FK Qəbələ
- 16 razy: Xəzər Lenkoran
- 14 razy: Sumqayıt FK
- 12 razy: AZAL Baku,
- 11 razy: MOİK Bakı, Viləş Masallı
- 10 razy: Zirə Baku
- 9 razy: Şahdağ Qusar, FK Şəmkir, Simurq Zaqatala, Xəzər Sumgait
- 8 razy: ANS Pivani Baku, Səbail Baku
- 7 razy: Energetik Mingeczaur, Sabah Baku
- 6 razy: Karvan Yevlax, Qarabağ Bərdə, Şəfa Baku
- 5 razy: Bakılı Baku
- 4 razy: Araz Nachiczewan, Gənclərbirliyi Sumgait, İnşaatçı Baku, Rəvan Baku, Xəzri Buzovna Baku
- 3 razy: Azəri Baku, Göyəzən Qazax, Kürmük Qax, MKT-Araz İmişli, Mughan Salyan, Pambıqçı Neftçala, Standard Sumgait
- 2 razy: Avey Ağstafa, Avtomobilçi Yevlax, Ədliyyə Baku, Azneftyağ Baku, Daşqın Zaqatala, İnşaatçı Sabirabad, Ümid Cəlilabad
- 1 raz: ABN Bərdə, Boz Qurd Samux, Çıraqqala Siyəzən, Energetik Əli-Bayramlı, Fərid Baku, Karat Baku, Lokomotiv İmişli, Neftegaz Baku, Plastik Salyan,
Azerbejdżan U-18, Şahdağ Quba, Şirvan Kürdəmir, Şirvan Şamaxı, Təfəkkür Universiteti Baku.
Uwagi:
- klub Gənclik Navahı w sezonie 1992 startował w grupie A Yüksək Liqa, ale po 8.kolejkach zrezygnował z dalszych rozgrywek i został zdyskwalifikowany, wszystkie dotychczasowe wyniki zostały anulowane, a przyznane wszystkim przeciwnikom walkowery (+:-).
- klub Xəzri Buzovna Baku w sezonie 1997/1998 startował w Yüksək Liqa, ale po 8.kolejkach zrezygnował z dalszych rozgrywek i został zamieniony na reprezentację Azerbejdżanu U-18 (az. U-18 Milli komandasi), która kontynuowała rozgrywki.
- 6 kwietnia 2022 Keşlə Baku przyjąła nazwę Şamaxı Baku[3]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Azerbaijan – List of Champions – RSSSF.
- ↑ Azerbaijan1 - Clas Glenning Football. [dostęp 2020-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-01)].
- ↑ Peşəkar Futbol Liqasının məlumatı.. pfl.az, 2022-04-06. (azer.).
Bibliografia
edytuj- Oficjalna strona Azərbaycan Premyer Liqası (azer.)
- Liga Supreme, [w:] baza Soccerway (liga) [dostęp 2021-01-02].
- Oficjalna strona AFFA (azer. • ang.)
- Archiwum wyników meczów i tabel w bazie RSSSF (ang.)