Minas (cesarz Etiopii)
Minas (gyyz. ሜናስ, imię tronowe Uenag Seged II i Admas Seged I, gyyz. አድማስ ሰገድ, co znaczy ten któremu kłania się nieboskłon, ur. ? – zm. 1 lutego 1563) – cesarz Etiopii w latach 1559–1563.
 Mural przedstawiający Minasa | |
| Cesarz Etiopii | |
| Okres |
od 1559 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data i miejsce śmierci |
1 lutego 1563 |
| Przyczyna śmierci |
żółta febra |
| Ojciec |
Lybne Dyngyl |
| Rodzeństwo |
Klaudiusz |
| Małżeństwo |
Syllus Hajla, oraz córka imama Grania na czas, gdy Minas przebywał w niewoli |
| Dzieci |
Sertse Dyngyl |
Wczesne lata
edytujMinas pochodził z dynastii salomońskiej. Był synem cesarza Lybne Dyngyla i bratem następnego cesarza Klaudiusza. Według informacji pozyskanych przez Jamesa Bruce'a, szkockiego podróżnika przebywającego w Etiopii w drugiej połowie XVIII wieku, Minas został ożeniony przez ojca z Syllus Hajlą, córką zarządcy Bora i Selaue, Robela[1]. Para miała dwoje dzieci – Wiktora i Teodora. Z kolei w czasie inwazji na Etiopię Ahmada ibn Ibrihima al-Ghaziego, zwanego również imamem Graniem, Minas został pojmany. Muzułmanie traktowali go jako cennego więźnia. Pomimo iż wielu jeńców w tamtych czasach było kastrowanych, za sprawą interwencji żony Grania, Bati de Uambary, Minas szczęśliwie uniknął kastracji i został ponownie ożeniony, tym razem z córką Grania. Syn cesarza znalazł się ponownie w niełasce przetrzymujących go muzułmanów w 1542, gdy zdesperowany w poszukiwaniu sojuszników imam Grań, chciał podarować swojego drogiego więźnia jako prezent sułtanowi Jemenu, w zamian za pomoc militarną. Syn imama został schwytany w 1543 w bitwie pod Wayna Daga, więc Klaudiusz wykorzystał okazję i wykupił brata, wymieniwszy go na syna Grania.
Początek panowania
edytujMinas objął władzę po śmierci Klaudiusza, poległego w bitwie z muzułmanami w 1559 roku. Nowy cesarz nie cieszył się zbyt dużą popularnością wśród części duchowieństwa i możnowładztwa etiopskiego. Na samym początku panowania odebrał tytuł ytiegie swojej matce – Seble Uengiel[2]. Na miejsce matki, Minas koronował na ytiegie swoją żonę i nadał jej przydomek Admas Mogesa. Reprezentanci etiopskiego duchowieństwa, abba Paweł i abba Zykyrie protestowali przeciwko tej decyzji. Niedługo potem przygotowano zamach na życie cesarza, który jednak się nie powiódł.
Wyprawy wojenne
edytujW tym samym czasie przeciwko Minasowi podnieśli bunt Felaszowie z prowincji Semien, oraz możnowładca bahyr negasz Izaak, zarządca północnych prowincji Tigraj i Hamasien. Celem Izaaka było zdetronizowanie Minasa i dlatego stworzył on koalicję z członkami cesarskiej rodziny z prowincji Szeua. W 1559 cesarz walczył w Semien z wodzem Felaszów, Redietem. Rok później zmagał się z oddziałami Izaaka. Bahyr negesz miał już w tym czasie swojego pretendenta do tronu, Tezkare Kala, wnuka Lybne Dyngyla. Po klęsce i śmierci poniesionej przez dowódcę cesarskiej armii, Zerę Johannysa, Minas osobiście udał się na wojnę z Izaakiem i Tezkare w 1561 roku. W lipcu tego roku w Uegera cesarz wygrał bitwę, a Tezkaro kazał zrzucić w przepaść ze szczytu góry Lemalemo w prowincji Begiemdyr[3]. Bahyr negesz Izaak zawarł kolejną koalicję z tureckim paszą Massauy Zemurem, oraz z portugalskimi jezuitami. Ci ostatni byli w konflikcie z Minasem, ponieważ on zabronił im działalności misyjnej i zesłał ich do miejscowości Fremona. Nowym pretendentem bahyra negasza Izaaka do tronu stał się Fasil, bratanek cesarza. Bahyr negasz w zamian za pomoc, obiecał Turkom oddanie terytorium rozciągającego się na wybrzeżu Morza Czerwonego od Debaroa, po Massauę, a jezuitom przejście na katolicyzm. W dniu dwudziestego kwietnia 1562 Minas odniósł tryumf nad koalicją, jednak sam Izaak nie został schwytany, ponieważ był zbyt silny militarnie.
Śmierć
edytujPod koniec swego życia cesarz walczył z plemionami Doba, oraz Galla. Zmarł w mieście Kolo w 1563 po ataku gorączki, spowodowanej żółtą febrą, choć według europejskich badaczy, Joba Ludolfa, oraz Baltazara Télleza, Minas został zabity podczas ucieczki z pola bitwy[4]. Następcą na tronie Etiopii po śmierci cesarza został jego syn, trzynastoletni Sertse Dyngyl.
Linki zewnętrzne
edytuj- https://up.wiki.x.io/wikipedia/am/5/56/%E1%88%9A%E1%8A%93%E1%88%B5-%E1%8A%A1%E1%88%AB%E1%8A%AA%E1%8B%B3%E1%8A%90_%E1%88%9D%E1%88%85%E1%88%A8%E1%89%B5.jpg – wizerunek władcy
- http://www.angelfire.com/ny/ethiocrown/minas.html – dodatkowe informacje na temat cesarza
Przypisy
edytuj- ↑ James Bruce: Travels to Discover the Source of the Nile. 1805, s. 97.
- ↑ Andrzej Bartnicki, Joanna Mantel Niećko: Historia Etiopii. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1971, s. 146.
- ↑ Andrzej Bartnicki, Joanna Mantel Niećko: Historia Etiopii. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1971, s. 147.
- ↑ Baltazar Téllez: The Travels of the Jesuits in Ethiopia, 1710. LaVergue: Kessinger, 2010, s. 142.
Bibliografia
edytuj- Andrzej Bartnicki, Joanna Mantel Niećko: Historia Etiopii. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydaw., 1971, s. 146 – 147.
- James Bruce, Travels to Discover the Source of the Nile (1805 edition), vol. 4 s. 97.
- R.S. Whiteway, The Portuguese Expedition to Abyssinia in 1541-1543, 1902 (Nendeln, Liechtenstein: Kraus Reprint Limited, 1967).
- Baltazar Téllez, The Travels of the Jesuits in Ethiopia, 1710 (LaVergue: Kessinger, 2010), s. 142.