Minóg południowy

Minóg południowy
	Geotria australis
	Gray, 1851
	; Minóg południowy, Northland Nowa Zelandia
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	bezżuchwowce
Gromada	Petromyzontida
Rząd	minogokształtne
Rodzina	Geotriidae
Rodzaj	Geotria
Gatunek	minóg południowy
Synonimy
	Velasia chilensis Gray, 1851; Thysanochilus valdivianus Philippi, 1857; Ammocoetes caeruleus Philippi, 1858; Petromyzon Fonki Philippi, 1865; Petromyzon macrostomus Burmeister, 1868; Geotria allporti Günther, 1872; Yarra Singularis de Castelnau, 1872; Neomordacia howittii de Castelnau, 1872; Velasia stenostomus Ogilby, 1896; Macrophthalmia chilensis Plate, 1897; Geotria saccifera Regan, 1911;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; brak danych
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Minóg południowy^[3] (Geotria australis) – jedyny gatunek minoga z rodziny Geotriidae i rodzaju Geotria, dla których jest typem nomenklatorycznym^[4].

Zasięg występowania

Samiec w trakcie tarła

Występuje na półkuli południowej – w południowym Pacyfiku oraz południowo-zachodnim Atlantyku. Na tarło wchodzi do rzek w południowej części Australii i Nowej Zelandii, oraz Ameryki Południowej - w Chile (rzeki Andalién, Biobío, Carampangue, Malleco, Picoiquén, Huequén, Purén, Claro, Mehuín, Calle-Calle, Valdivia, Santo Domingo, Maullín, Curilelfu i Donguil oraz Jezioro Risopatron), południowej Argentynie (rzeka Limay) oraz na Falklandach i Georgii Południowej^[5].

Cechy morfologiczne

Całkowita długość ciała dorosłych osobników wynosi od 7,6 cm do 57 cm^[5](zwykle 45–50 cm), maksymalnie 62 cm^[6], a larw – maksymalnie 11 cm^[5]. Proporcje ciała: odcinek przedskrzelowy 8,3 20,2% długości całkowitej, odcinek skrzelowy 7,9-11,8%, tułów 47,6-61,5%, ogon 16,1-31,1%. Wzdłuż tułowia 70-78 miomerów Brodawka urogenitalna u dorosłych osobników niewidoczna. Płetwa ogonowa zaokrąglona.

Przed tarłem dorosłe osobniki mają ciemne ubarwienie grzbietu z parą niebiesko zielonych pasów biegnących wzdłuż grzbietowej części boków oraz srebrzysty brzuch. Tarlaki mają ciemnoniebieski grzbiet i jasnoniebieski brzuch. Linia boczna ciemni pigmentowana.

Biologia i ekologia

Biotop i odżywianie

Minóg południowy jest gatunkiem anadromicznym. Ślepice przez pierwsze cztery lata żyją w norach wygrzebanych w mule w spokojniejszych partiach górnego biegu rzek, następnie po metamorfozie spływają do morza. Dorosłe osobniki żyją w przypowierzchniowych wodach morskich, gdzie przez kilka lat pasożytują na rybach. Przytwierdzają się do ciała nosiciela i żywią jego płynami ustrojowymi i tkankami. Pasożytniczy tryb życia wiodą do czasu uzyskania rozmiarów wystarczających do podjęcia długiej wędrówki rozrodczej. W czasie pobytu w morzach stanowią pokarm albatrosów^[5]^[7].

Rozmnażanie

Migracje rozrodcze tego gatunku trwają prawdopodobnie 12–16 miesięcy i w tym czasie minogi nie pobierają pokarmu^[5]^[7]. Nie są znane trasy tych wędrówek, ale szacuje się, że minogi południowe pokonują w tym celu do 1900 km. Wędrówki te odbywają się najczęściej w pochmurne dni lub przy ciemnej fasie Księżyca, przy podniesionym stanie wody i temperaturze około 12-14.5 °C. Wędrujące osobniki często gromadzą się przy wodospadach i innych przeszkodach wodnych. W celu ich pokonania potrafią wypełznąć z wody i pokonać je lądem; potrafią również przemieszczać kamienie o wielkości piłki tenisowej. Do rozrodu przystępują w szybko płynących strumieniach, w rzekach i jeziorach. Osobniki rozpoczynające wędrówkę nie są jeszcze gotowe do podjęcia tarła. Dojrzałość osiągają w trakcie wędrówki przez wody słodkie. Jaja są składane w żwirze. Jedna samica składa od 48 tys. do 68 tys. jaj^[5]. Dorosłe minogi południowe giną wkrótce po tarle^[3].

Znaczenie i ochrona

Maorysi łowią wpływające do rzek minogi południowe w celach konsumpcyjnych oraz obrzędowych. Połowy odbywają się przy pomocy specjalnych tam lub ręcznie podczas pokonywania przez minogi progów wodnych i płycizn. Minogi przeznaczone do celów spożywczych są suszone^[5], częściowo na słońcu, a później przy ogniu^[7].

Pogłowie minoga południowego spadło w wyniku zabudowy hydrotechnicznej rzek uniemożliwiającej wędrówkę tarłową.

Przypisy

↑ Geotria australis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Geotria australis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Ryby : encyklopedia zwierząt. Henryk Garbarczyk, Małgorzata Garbarczyk i Leszek Myszkowski (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska, 2007, s. 67. ISBN 978-83-01-15140-9.
↑ RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., Richard van derR. Laan Richard van derR. (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer’s Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 6 grudnia 2012 [dostęp 2013-01-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g C.B. Renaud: Lampreys of the world. An annotated and illustrated catalogue of lamprey species known to date. Rzym: FAO, 2011, seria: FAO Species Catalogue for Fishery Purposes. No. 5. ISBN 978-92-5-106928-8.
↑ Geotria australis. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 6 sierpnia 2015]
↑ ^a ^b ^c Alex James: Ecology of the New Zealand Lamprey (Geotria australis). New Zealand Department of Conservation, 2008. ISBN 978-0-478-14542-7. (pdf)

[itis-1] Geotria australis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Geotria australis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Szatanska-3] Ryby : encyklopedia zwierząt. Henryk Garbarczyk, Małgorzata Garbarczyk i Leszek Myszkowski (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska, 2007, s. 67. ISBN 978-83-01-15140-9.

[Eschmeyer-4] RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., Richard van derR. Laan Richard van derR. (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer’s Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 6 grudnia 2012 [dostęp 2013-01-01] (ang.).

[Renaud-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g C.B. Renaud: Lampreys of the world. An annotated and illustrated catalogue of lamprey species known to date. Rzym: FAO, 2011, seria: FAO Species Catalogue for Fishery Purposes. No. 5. ISBN 978-92-5-106928-8.

[FB-6] Geotria australis. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 6 sierpnia 2015]

[James-7] Alex James: Ecology of the New Zealand Lamprey (Geotria australis). New Zealand Department of Conservation, 2008. ISBN 978-0-478-14542-7. (pdf)

[3]

[4]

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]