Skrzydliniakowate

rodzina motyli
(Przekierowano z Micropterigidae)

Skrzydliniakowate[2] (Micropterigidae) – rodzina małych prymitywnych motyli z nadrodziny Micropterigoidea(inne języki) i podrzędu Zeugloptera(inne języki).

Skrzydliniakowate
Micropterigidae[1]
Herrich-Schäffer, 1855
Okres istnienia: trias–dziś
251.902/0
251.902/0
Ilustracja
Sabatinca doroxena
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Podtyp

sześcionogi

Gromada

owady

Podgromada

owady uskrzydlone

Rząd

motyle

Podrząd

Zeugloptera(inne języki)

Nadrodzina

Micropterigoidea(inne języki)

Rodzina

skrzydliniakowate

Morfologia

edytuj

Najprymitywniejsza rodzina motyli[3]: larwy, poczwarki i osobniki dorosłe mają żuwaczki[4]. Rozpiętość skrzydeł waha się od 6 do 11 mm[2]. Skrzydła zazwyczaj o jaskrawym ubarwieniu, nieraz występuje iryzacja[2]. Przyoczka obecne u wszystkich przedstawicieli poza rodzajem Aureopterix[5].

Cechy charakterystyczne rodziny to:

  • czułki wyposażone w specyficzne „askoidalne” narządy czuciowe (sensilla)[5],
  • odnóża mają ostrogi ujęte w schemacie 0/0/4[5],
  • żyłka Sc rozwidlona na przednich skrzydłach[5],
  • ostatnie żeńskie segmenty odwłoka pozbawione apofizy[5].

Występowanie

edytuj

Skrzydliniakowate pojawiły się najpewniej podczas późnego triasu bądź przed nim[5]. Występują głównie endemicznie w Australii[5] i Nowej Zelandii, ale także na półkuli północnej[4], np. w archipelagu Wysp Japońskich[5].

Tryb życia

edytuj

Larwy żerują na mchach i wątrobowcach[4], niekiedy na rozkładającej się materii roślinnej[5]. Osobniki dorosłe żywią się pyłkiem[4], a także zarodnikami paproci[5]. Motyle z rodzaju Sabatinca zapylają kwiaty, do których przylatują zwabione ich zapachem[6]

Systematyka

edytuj

Przedstawiciele rodziny znacząco wyróżniają się pod względem genomu od reszty motyli i stanowią w stosunku do reszty rodzin motyli grupę siostrzaną[7] w podrzędzie Zeugloptera(inne języki)[5].

Rodzina została opisana naukowo przez Gottlieba Augusta Wilhelma Herricha-Schäffera w 1855 roku[8]. Opisano około 120 gatunków[4] (w Polsce występuje 8 gatunków[2]), znaleziono około 100 gatunków, które pozostają nieopisane (stan na 2024 rok); opisane gatunki ujęto w 21 rodzajów[5]. Wykazano 21 gatunków kopalnych ujętych w 13 rodzajach z okresu od późnej jury do miocenu, z czego najwięcej gatunków stwierdzono z okresu kredy[5].

Galeria

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Micropterigidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c d skrzydliniakowate, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-11-07].
  3. Micropterigidae - Catalogue of the Lepidoptera of Belgium [online], projects.biodiversity.be [dostęp 2024-11-07] (ang.).
  4. a b c d e Lepidopteran - Butterflies, Moths, Orders. Britannica [online], www.britannica.com, 30 września 2024 [dostęp 2024-11-07] (ang.).
  5. a b c d e f g h i j k l m Ning Han i inni, Geometric morphometric analyses of Micropterigidae lineages (Lepidoptera) with two new species from mid-Cretaceous amber of northern Myanmar, „Cretaceous Research”, 160, 2024, Introduction, DOI10.1016/j.cretres.2024.105897, ISSN 0195-6671 [dostęp 2024-11-07] (ang.).
  6. Leonard B. Thien i inni, The Pollination of Zygogynum (Winteraceae) by a Moth, Sabatinca (Micropterigidae): An Ancient Association?, „Science”, 227 (4686), 1985, Abstract, DOI10.1126/science.227.4686.540, ISSN 0036-8075 [dostęp 2024-11-07] (ang.).
  7. Cheng-Qing Liao i inni, Higher-level phylogeny and evolutionary history of nonditrysians (Lepidoptera) inferred from mitochondrial genome sequences: Zoological Journal of the Linnean Society, „Zoological Journal of the Linnean Society”, 198 (2), 2023, s. 476–493, DOI10.1093/zoolinnean/zlac096 [dostęp 2024-11-07] (ang.).
  8. PESI portal - Micropterigidae Herrich-Schäffer, 1855 [online], www.eu-nomen.eu [dostęp 2024-11-07] (ang.).