Michael Klahr (starszy)

Michael Klahr starszy (ur. 1693 w Bielicach, zm. 9 marca 1742 w Lądku-Zdroju) – niemiecki rzeźbiarz, przedstawiciel baroku; ojciec Michaela Ignatiusa Klahra zwanego Młodszym.

Michael Klahr

Data i miejsce urodzenia	1693 Bielice
Data i miejsce śmierci	9 marca 1742 Lądek-Zdrój
Dziedzina sztuki	rzeźbiarstwo
Epoka	barok

Kamienica „Zur Kornecke”

Dom Klahra, ob. Galeria Muzealna im. Michała Klahra Starszego

Główne wejście

Płaskorzeźba Madonny z Dzieciątkiem

Tablica pamiątkowa

Życiorys

Tablica pamiątkowa w Bielicach

Urodził się we wsi Bielice, a właściwie w jej nieistniejącym dziś przysiółku Nowa Biela (dawniej Neu Bielendorf), w chłopskiej rodzinie Michaela Klahra z Bieli i Marii. Jego talent odkryli jezuici. Istnieje niepotwierdzona dokumentami opowieść o tym, jak rektor kłodzkiego konwiktu jezuitów Paul Stralano spotkał chłopca rzeźbiącego figurki do bożonarodzeniowej szopki. Rozpoznał w nim nietuzinkowy talent i po rozmowie z rodzicami zabrał go do szkoły prowadzonej przez zakon w Kłodzku (budynek pełni dziś funkcję Muzeum Ziemi Kłodzkiej). Tu Klahr pobierał nauki ogólne i uczył się teorii rzeźby. Sprowadzony przez jezuitów kilka lat później z Wiednia architekt o nazwisku Karl Sebastian Flacker został mistrzem młodego rzeźbiarza. Przypuszczalnie pod jego kierunkiem dalej studiował.

W kościele w Nowym Gierałtowie 26 stycznia 1723 r. rzeźbiarz wziął ślub z Katarzyną, córką Hansa Mühlana i rok później osiedlił się w Lądku-Zdroju (wówczas Bad Landeck), gdzie nabył narożną kamienicę w rynku Zur Kornecke (obecnie Rynek 1). Tu założył swój warsztat i szybko zyskał wysoką pozycję społeczną. W 1737 r. został wybrany radnym miasta. O jego działalności w radzie miejskiej świadczy zachowany podpis na podaniu z 1739 r., sporządzonym po pożarze miasta. Miał pięcioro dzieci:

• Anna Maria Klara (ur. 12 maja 1724, zm. 1 sierpnia 1725)
• Anna Katarzyna (ur. 15 listopada 1725, zm. ?)
• Michał Ignacy (ur. 23 listopada 1727, zm. 27 czerwca 1807)
• Joanna Rozalia (ur. 16 grudnia 1729, zm. 28 kwietnia 1730)
• Barbara (ur. 19 października 1732, zm. 14 stycznia 1736)

Rzeźbił głównie w drewnie. Dopiero pod koniec życia wykonał dla Lądka kilka rzeźb z kamienia. Jego ostatnim dużym dziełem jest kamienna figura wotywna – pomnik Trójcy Świętej, stojąca na lądeckim rynku. Michał Klahr umarł w Lądku w wieku 49 lat i tam też został pochowany.

Dzieła

Ambona z 1717 r. w kościele w Kłodzku

Grupa Ukrzyżowania kościele w Lądku-Zdroju

Pomnik Trójcy Świętej w Lądku-Zdroju

• Bolesławów
  • kościół parafialny św. Józefa Oblata
    1. zespół figur: św. Józef, św. Barbara, św. Katarzyna, św. Jan Nepomucen, 1727
• Bystrzyca Kłodzka
  • kaplica św. Floriana
    1. ołtarz główny, 1727
    2. figura św. Jana Chrzciciela, ok. 1727
    3. figura św. Jana Nepomucena, ok. 1727
    4. ołtarz Matki Boskiej Różańcowej, przez 1733
• Domaszków
  • plebania
    1. figura Chrystusa Króla, 1735–1740
• Kąty Bystrzyckie
  • kościół filialny św. Katarzyny Aleksandryjskiej
    1. zespół figur czterech ewangelistów, 1721 (pierwotnie ambona w kościele w Krosnowicach
• Kłodzko
  • kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
    1. ambona, 1717
    2. zespół konfesjonałów, 1717–1720
    3. prospekt organowy, 1722–1724 (sygnowany: MK 1723)
    4. figury dwóch aniołów z rogami obfitości przy Madonnie z czyżykiem, ok. 1725
    5. ołtarz Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, ok. 1725
    6. figura Archanioła Michała, 1725
  • Muzeum Ziemi Kłodzkiej
    1. dwa putta z kotarą, 1722–1724 (pierwotnie na prospekcie organowym w kościele Wniebowzięcia NMP w Kłodzku)
    2. frunące putto, 1722–1724 (pierwotnie na prospekcie organowym w kościele Wniebowzięcia NMP w Kłodzku)
• Konradów
  • kościół filialny Podwyższenia Krzyża Świętego
    1. zespół figur św. Apolonii i św. Barbary, 1728 (sygnowane: MK:ER)
• Lądek-Zdrój
  • plebania
    1. figura Chrystusa Zmartwychwstałego, 1735–1740
  • cmentarz parafialny (obecnie w Galerii Muzealnej im. M. Klahra St. w rynku)
    1. figura Mater Dolorosa, ok. 1740
  • rynek
    1. pomnik Świętej Trójcy, 1739–1742
    2. płaskorzeźba Marii z Dzieciątkiem na fasadzie kamienicy nr 1, 1741–1742
  • kościół parafialny Narodzenia Najświętszej Marii Panny
    1. grupa Ukrzyżowanie, 1741
• Nowa Wieś
  • kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
    1. dwa konfesjonały, lata 30. XVIII w. (pierwotnie w kościele w Roztokach)
• Niemojów
  • kościół filialny Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny
    1. ołtarz główny
• Roztoki
  • kościół parafialny św. Marcina
    1. ołtarz św. Jana Nepomucena, 1729
    2. ołtarz Marii Immatriculaty, ok. 1730
    3. ambona, ok. 1730
• Siedlce
  • Muzeum Dziecezjalne w Siedlcach
    1. figura św. Agnieszki, ok. 1717 (pierwotnie w kaplicy w Niemczy, figura przekazana z Muzeum Narodowego we Wrocławiu w zastaw za dwie figury aniołów ze stalli anielskich z klasztoru cysterskiego w Lubiążu, aktualnie w kościółku parafialnym w Stężycy)
• Szczytna
  • kościół parafialny św. Jana Chrzciciela
    1. ołtarz Archanioła Michała, 1729 (sygnowany: MK 1729)
    2. ołtarz św. Józefa, 1729
• Wilkanów
  • kościół parafialny św. Jerzego
    1. ołtarz główny z figurami św. Grzegorza i Melchizedeka, 1736
    2. ambona, 1736
• Wrocław
  • Muzeum Narodowe we Wrocławiu
    1. Święta Rodzina, po 1715 (pierwotnie w kościele parafialnym w Niemczy)
    2. figura św. Agaty, ok. 1730

Znaczenie

Rzeźbiarz ten jest autorem wielu dzieł rozsianych po ziemi kłodzkiej podziwianych za mistrzostwo warsztatowe oraz charakterystyczną teatralność i dynamikę przedstawianych postaci. W jego rzeźbach sztuka barokowa przejawia się w swojej najbardziej typowej postaci. Uważany jest za najwybitniejszego przedstawiciela swojej epoki na Śląsku.

Memoria

• W Lądku-Zdroju w dawnym domu rzeźbiarza (Rynek 1) powstała galeria muzealna poświęcona jego postaci.
• Imię Michaela Klahra noszą następujące szkoły:
  • Szkoła Podstawowa w Bolesławowie,
  • Prywatne Liceum Ogólnokształcące w Kłodzku przy ul. Połabskiej 5, działające w latach 1992–2007.
• 15 maja 1993 r. Bielicach obchodzono uroczyście trzechsetną rocznicę urodzin rzeźbiarza. Po mszy z udziałem biskupa Henryka Gulbinowicza oraz polskich i niemieckich mieszkańców wsi, odsłonięto tablicę pamiątkową na ścianie kościoła.

Zobacz też

• Michael Ignatius Klahr (młodszy)
• Galeria Muzealna im. Michała Klahra Starszego
• Pomnik Trójcy Świętej w Lądku-Zdroju

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 17: Góry Złote. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 1993, ISBN 83-85773-01-0.
• Michał Klahr starszy i jego theatrum sacrum, katalog wystawy pod red. Wojciecha Gluzińskiego, Muzeum Ziemi Kłodzkiej, Kłodzko 1992.
• JacekJ. Gernat JacekJ., Od Klahrów do Thammów – modele funkcjonowania rodzinnych przedsiębiorstw rzeźbiarskich w Kotlinie Kłodzkiej i na Śląsku w XVIII-XX w. [online], Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2022 .

Linki zewnętrzne

• Kultur und Geschichte der Grafschaft Glatz
• Galeria Muzealna im. Michała Klahra Starszego w Lądku-Zdroju