Michał Mateusz Kosmowski
Michał Mateusz Kosmowski herbu Kościesza (ur. 29 września 1725 roku w Słowikowie, zm. 11 października 1804 roku w Trzemesznie) – polski duchowny rzymskokatolicki, działacz społeczny, propagator nauki i oświaty, biskup pomocniczy gnieźnieński w latach 1791-1804.
| Biskup tytularny Martyropolis | ||
 Epitafium w Bazylice Wniebowzięcia NMP w Trzemesznie | ||
| ||
| Data i miejsce urodzenia | ||
|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | ||
| Miejsce pochówku |
Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Michała Archanioła w Trzemesznie | |
| Biskup pomocniczy gnieźnieński | ||
| Okres sprawowania |
1791–1804 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Prezbiterat |
1752 | |
| Nominacja biskupia |
26 września 1791 | |
| Sakra biskupia |
6 listopada 1791 | |
| Odznaczenia | ||
 
| ||
Życiorys
edytujBył drugim synem Adama i Kunegundy z Zawadzkich. W latach gimnazjalnych kształcił się w Kolegium jezuitów w Toruniu. Potem wstąpił do klasztoru kanoników regularnych (laterańskich) św. Augusta w Trzemesznie. Tu ukończył studia filozoficzno-teologiczne. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1752.
Został sekretarzem opata Franciszka Łodzi-Ponińskiego, a po jego śmierci w 1761 został administratorem dóbr klasztornych i 25 sierpnia 1762 generalnym opatem.
26 września 1791 papież Pius VI mianował go biskupem pomocniczym archidiecezji gnieźnieńskiej i biskupem tytularnym Martyropolis.
Dbał o rozwój intelektualny i duchowy zakonników. 4 maja 1776 ufundował szkołę średnią w Trzemesznie, nazwaną później Akademią Trzemeszeńską. Przy szkole uruchomiono alumnat dla biedniejszej młodzieży szlacheckiej. Opracował program gospodarczy miasta. W 1765 założył folusz. Z jego fundacji powstały dwa szpitale, przebudowany został klasztor trzemeszeński i rozbudowano klasztor w Szydłowie, w okolicy Trzemeszna. W 1793 roku Kosmowski uruchomił browar klasztorny[1]. Umocnił brzeg jeziora, założył osady: Huta Trzemeszeńska, Wymysłowo, Pasieka, rozbudowując okoliczne dobra, wznosił wiatraki i młyny[1].
W 1790 na Wydziale Teologicznym Szkoły Głównej Koronnej w Krakowie, dawniej Akademii Krakowskiej, a obecnie Uniwersytecie Jagiellońskim opat uzyskał doktorat[1]. W 1791 został odznaczony Orderem Świętego Stanisława[2], a w 1795 pruskim Orderem Orła Czerwonego.
Opat dr Michał Mateusz Kosmowski zmarł 11 października 1804 roku[1]. Pochowany został w podziemiach prezbiterium, w wybudowanej przez siebie części kościoła[1]. Staraniem następcy, opata Franciszka Tańskiego na prawym filarze umieszczono tablicę dzieła miejscowego rzeźbiarza Michała Cieleckiego[1]. Obecne epitafium wykonane z czarnego marmuru w stiukowej ramie z owalną płaskorzeźbą zmarłego jest dziełem rekonstruktorów[1].
Jego imię od 1938 nosi liceum ogólnokształcące w Trzemesznie[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g Trol Intermedia / 2ClickPortal, Opat Michał Kosmowski [online], Urząd Miejski Trzemeszna [dostęp 2023-10-03] (pol.).
- ↑ Ciąg dalszy Kalendarzyka narodowego i obcego na rok... 1792 czyli II część, z konstytycyami od roku 1788 dnia 6 października do roku 1791 dnia 23 grudnia przez daty oznaczonemi, s. 426.
- ↑ Organizacja szkół. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 7, s. 262, 23 lipca 1938.
Bibliografia
edytuj- Życiorys na stronie internetowej Zespołu Szkół Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. Michała Kosmowskiego w Trzemesznie.
- Michał Kościesza-Kosmowski. Z kart historii, „Gazeta Pomorska”, rok XL, nr 221, 22 września 1987.
- Michał Mateusz Kosmowski [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2012-01-09] (ang.).
- Handbuch über den Königlich Preußischen Hof und Staat. Berlin: 1796, s. 28.