Metro w Baku
Metro w Baku (azer. Bakı Metropoliteni) – system metra w Baku, stolicy Azerbejdżanu. Jest to jedyny system kolei podziemnej w tym kraju. Został on uruchomiony w 1967 i składa się z trzech linii o łącznej długości 40,7 km, na których zlokalizowanych jest 27 stacji pasażerskich[4]. Ponadto w systemie pracuje jedna stacja techniczna.
| metro | |
| |
 Pociąg serii 81 na stacji Avtovağzal | |
| Państwo | |
|---|---|
| Lokalizacja | |
| Operator | |
| Liczba linii |
3 |
| Lata funkcjonowania |
od 1967 |
| Dzienna liczba pasażerów |
500–700 tys. (2013)[2] |
| Infrastruktura | |
 Bakijskie metro w kwietniu 2021 r. | |
| Długość sieci |
40,7 km |
| Rozstaw szyn | |
| Napięcie zasilania |
825 V DC |
| Liczba stacji |
27 pasażerskie |
| Liczba zajezdni |
1 |
| Tabor | |
| Liczba pojazdów |
330 |
| Strona internetowa | |
Historia
edytuj
W latach 30. XX w. pojawiły się pierwsze plany budowy metra w Baku, ale decyzję o jej rozpoczęciu podjęto dopiero w latach 40. Pierwsze prace ruszyły w 1951, ale przerwano je dwa lata później ze względów finansowych oraz trudnych warunków hydrogeologicznych[2].
W 1960 budowa została wznowiona, jednak w związku z rozwojem miasta zmienione zostały przebiegi linii oraz kolejność budowy odcinków. Z uwagi na położenie Baku porzucono charakterystyczny dla systemów metra w miastach byłego ZSRR układ trójkątny z trzema przecinającymi się liniami. Obrano wariant z dwoma liniami eliptycznymi krzyżującymi się przy dworcu kolejowym. Ponadto uproszczona została konstrukcja stacji przesiadkowej, dla której przyjęto założenie, że pociągi obydwu linii będą korzystać z jednego peronu[2].
6 listopada 1967, w 50. rocznicę rewolucji październikowej, jako piąty system kolei podziemnej w ZSRR po Moskwie, Leningradzie, Kijowie i Tbilisi, zostało uruchomione metro w Baku. Pierwszy odcinek czerwonej linii 1 liczył 6,5 km i składał się z 5 stacji. Rok później natomiast uruchomiony został 2,2-kilometrowy odcinek będący zaczątkiem zielonej linii 2, który kończył się na planowanej stacji przesiadkowej 28 Aprel będącej wówczas stacją wspólną obydwu nitek[2]. W 1979 otwarto stację techniczną Elektrodepo, a do 1989[5] linie były wydłużane etapami[2].
Po rozpadzie ZSRR sytuacja polityczna Azerbejdżanu stała się niepewna i panował w nim kryzys ekonomiczny, w związku z czym, mimo trwających prac nad kolejnymi odcinkami, przerwano rozbudowę bakijskiego metra i nastąpiła dłuższa przerwa w rozwoju systemu. W 1993 stację przesiadkową[2], której nazwę zmieniono rok wcześniej na 28 May[5], rozbudowano o osobny peron dla linii 2 tworząc stację Cəfər Cabbarlı, co pozwoliło połączyć obydwa fragmenty tej nitki. Rok później miały miejsce dwa zamachy, w których zginęło 27 osób, a 107 zostało rannych. W 1995 natomiast doszło do pożaru pociągu w tunelu. W wypadku śmierć poniosło 289 pasażerów, zaś 265 było rannych. Za jego przyczynę oficjalnie uznano usterkę elektryczną, ale nie wykluczono możliwości sabotażu. Następne powiększenie systemu metra w Baku miało miejsce w 2002, kiedy to rozpoczęto eksploatację stacji Həzi Aslanov wybudowanej przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej. W 2008 ponownie rozbudowano przesiadkową stację linii 2[2], a do 2011 otwierano kolejne stacje tej linii[5]. System miał wówczas długość 34,6 km[2].
19 kwietnia 2016 uruchomiona została fioletowa linia 3 bakijskiego metra. Jej uroczystego otwarcia dokonał prezydent kraju İlham Əliyev[3]. Po tej rozbudowie system osiągnął długość ponad 35 km[6].
W lutym 2018 podpisana została umowę z rosyjskim przedsiębiorstwem Mietrowagonmasz na dostawę 2 sztuk 5-członowych pociągów[7].
31 marca 2020 ze względu na pandemię COVID-19 metro zostało tymczasowo zamknięte[8]. Ponowne zamknięcie nastąpiło od 19 października 2020 do 31 maja 2021[9].
Chronologia
edytuj| Data | Linia | Odcinek lub stacja | |
|---|---|---|---|
| 6 listopada 1967 | 1 | Bakı Soveti – Nəriman Nərimanov | [5] |
| 22 lutego 1968 | 2 | Şaumyan – 28 Aprel | [5] |
| 5 maja 1970 | 1 | Nəriman Nərimanov – Ulduz | [5] |
| 6 listopada 1972 | Ulduz – Neftçilər | [5] | |
| 31 grudnia 1976 | 2 | 28 Aprel – Nizami | [5] |
| 28 marca 1979 | 1 | Elektrodepo (stacja techniczna) | [5] |
| 31 grudnia 1985 | 2 | Nizami – Memar Əcəmi | [5] |
| 28 kwietnia 1989 | 1 | Neftçilər – Əhmədli | [5] |
| 27 grudnia 1993 | 2 | Cəfər Cabbarlı | [5] |
| 10 grudnia 2002 | 1 | Əhmədli – Həzi Aslanov | [5] |
| 9 października 2008 | 2 | Memar Əcəmi – Nəsimi | [5] |
| 30 grudnia 2009 | Nəsimi – Azadlıq prospekti | [5] | |
| 29 sierpnia 2011 | Azadlıq prospekti – Dərnəgül | [5] | |
| 19 kwietnia 2016 | 3 | Memar Əcəmi-2 – Avtovağzal | [3] |
| 29 maja 2021 | Avtovağzal – 8 Noyabr | [10] | |
| 23 grudnia 2022 | Avtovağzal – Xocəsən | [4] |
Zmiany nazw
edytuj| Data zmiany | Stara nazwa | Nowa nazwa | |
|---|---|---|---|
| 11 maja 1990 | Şaumyan | Xətai | [5] |
| 9 kwietnia 1992 | 26 Bakı komissarı | Sahil | [5] |
| 28 Aprel | 28 May | [5] | |
| 27 kwietnia 1992 | Avrora | Qara Qarayev | [5] |
| XI Qızıl Ordu | 20 Yanvar | [5] | |
| 1 stycznia 1993 | Elektrodepo | Bakmil | [5] |
| 25 kwietnia 2008 | Bakı Soveti | İçərişəhər | [5] |
| 30 grudnia 2011 | Məşədi Əzizbəyov | Koroğlu | [5] |
Plany
edytujDo 2030 planowane jest wydłużenie fioletowej linii 3 i zamknięcie w okrąg zielonej linii 2, a ponadto wybudowanie dwóch kolejnych linii – żółtej i niebieskiej[3]. Wówczas system ma składać się łącznie z 76 stacji i 5 linii o długości 119 km[6].
Linie
edytuj| Linia | Trasa | Data otwarcia | Liczba stacji | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | İçərişəhər ↔ Həzi Aslanov | 6 listopada 1967 | 12 | [5] |
| 2 | Xətai ↔ Dərnəgül | 22 lutego 1968 | 10 | [5] |
| 3 | Xocəsən ↔ 8 Noyabr | 19 kwietnia 2016 | 4 | [3] |
Interaktywna mapa
edytuj
Linia 1
Linia 2
Autonomiczna część linii 2
Odcinek wspólny linii 1 i 2
Linia 3
Odcinki w budowie
Przypisy
edytuj- ↑ Bakı Metropoliteni: About „Baku Metropolitan” CJSC. metro.gov.az. [dostęp 2016-04-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-26)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Witold Urbanowicz. Metro na Kaukazie – Baku. „Rynek Kolejowy”. 10/2013, s. 84–86. Warszawa: Zespół Doradców Gospodarczych „Tor”. ISSN 1644-1958. (pol.).
- ↑ a b c d e Baku inaugurates third metro line. railwaygazette.com, 2016-04-19. [dostęp 2016-04-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-26)]. (ang.).
- ↑ a b İlham Əliyev Bakı Metropoliteninin „Xocəsən” stansiyasının açılışında iştirak edib – YENİLƏNİB [online], Report İnformasiya Agentliyi [dostęp 2022-12-30] (azer.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z Bakı Metropoliteni: Tarix. metro.gov.az. [dostęp 2016-04-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-28)]. (azer.).
- ↑ a b Aynur Karimova: Long-awaited subway stations open. azernews.az, 2016-04-19. [dostęp 2016-04-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-26)]. (ang.).
- ↑ Metrowagonmash dostarczy nowe składy metra dla Baku. infotram.pl, 2018-02-23. [dostęp 2018-02-26].
- ↑ Metro w Baku zamknięte do 20 kwietnia [online], TransInfo [dostęp 2022-01-18] (pol.).
- ↑ Baku metro extended [online], Railway Gazette International, 3 czerwca 2021 [dostęp 2022-01-18] (ang.).
- ↑ Baki. urbanrail.net. [dostęp 2022-02-19]. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Oficjalna strona metra w Baku (azer. • ang. • ros.)
- Metro w Baku w serwisie urbanrail.net (ang.)
- Schemat linii metra w Baku z zaznaczonym układem torów (stan na dzień 16 grudnia 2012 roku). mrl.ucsb.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-16)]. (ros.).