Sonik tarczokolec
Sonik tarczokolec[1] (Metatropis rufescens) – gatunek pluskwiaków z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny smukleńcowatych. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję od Półwyspu Iberyjskiego i Irlandii po Japonię. Żeruje na wiesiołkowatych i zimoziole północnym.
| Metatropis rufescens | |||
| (Herrich-Schaeffer, 1835) | |||
.jpg) Imago | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
sonik tarczokolec | ||
| Synonimy | |||
| |||
Taksonomia
edytujGatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1835 roku przez Gottlieba A.W. Herricha-Schäffera pod nazwą Berytus rufescens[2][3]. W 1859 roku Franz Xavier Fieber umieścił go w nowym rodzaju Metatropis jako gatunek typowy[4]. W 1950 roku Eduard Wagner wprowadził podział tego gatunku na dwa podgatunki – nominatywny i Metotropis rufescens linnaeae[5], jednak już w 1976 roku Jean Péricart zsynonizował takson wprowadzony przez Wagnera z podgatunkiem nominatywnym[6].
Morfologia
edytuj
Pluskwiak o silnie wydłużonym ciele długości od 7,5 do 9,5 mm[7].
Głowa jest matowa wskutek pokrycia drobnymi bruzdkami, z wierzchu jest żółtobrązowa do czerwonobrązowej, od spodu zaś ciemnobrązowa. Czoło jest uwypuklone. Bardzo długie i delikatne czułki mają pierwszy człon żółtobrązowy z czarnym punktowaniem mogącym się układać w obrączki oraz ciemnobrązowym do czarnego zgrubieniem w części wierzchołkowej, drugi człon żółtobrązowy z czarnymi kropkami, trzeci człon jednobarwnie żółtobrązowy, a czwarty człon żółtobrązowy z rozjaśnionym wierzchołkiem[7].
Tułów jest z wierzchu żółtobrązowy do czerwonobrązowego, od spodu zaś ciemnobrązowy[7]. Grzbietowa strona tułowia jest garbata[1]. Przedplecze ma dobrze zaznaczone żeberka podłużne, łączące się w tyle z małymi wypukłościami. Poza guzkami powierzchnię przedplecza pokrywają grube punkty. Niedużą, punktowaną tarczkę wieńczy kolec skierowany ku dołowi. Półpokrywy mają zesklerotyzowane w niewielkim stopniu i wskutek tego niemal przejrzyste przykrywki oraz duże zakrywki. Na użyłkowanie przykrywki składają się trzy dobrze widoczne żyłki główne, zaś na użyłkowanie zakrywki pięć podłużnych żyłek[7]. Odnóża są bardzo długie i delikatne, ubarwione żółtobrązowo z czarnym punktowaniem oraz ciemnobrązowymi do czarnych kolanami[7][1].
Odwłok ma gładkie, niepunktowane, ubarwione żółtobrązowo lub rudo sternity[7].
Biologia i ekologia
edytujOwad ten zasiedla rozmaite lasy, preferując jednak te z zachowanym starym drzewostanem[1]. Wybiera stanowiska półcieniste i wilgotne[7]. Bytuje na roślinach drzewiastych i zielnych[8]. Wykazuje aktywność od marca do października[1], przy czym rozmnażanie ma miejsce w maju[8]. Jaja składane są na pędach roślin żywicielskich. Larwy spotykane są od lipca lub sierpnia do września[8]. Stadium zimującym są osobniki dorosłe[7]. Zimują one pod odstającą korą, mchami lub w suchej ściółce[8].
Pluskwiak ten jest fitofagiem ssącym soki z pędów i owoców roślin pokarmowych. Głównymi roślinami żywicielskimi są czartawy[1], zwłaszcza czartawa pospolita[7][8], czartawa drobna i czartawa pośrednia[8], ale żeruje także na innych wiesiołkowatych[1] oraz na zimoziole północnym z rodziny przewiertniowatych[7][1].
Rozprzestrzenienie
edytujGatunek palearktyczny o rozsiedleniu eurosyberyjskim[7].
W Europie znany jest z Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Luksemburga, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Białorusi, Ukrainy, Czech, Słowacji, Węgier, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Rumunii, Mołdawii, Bułgarii, Grecji i Rosji[9]. Na kontynencie tym jest jedynym przedstawicielem swojego plemienia[9], a w Polsce jedynym przedstawicielem całej podrodziny Metacanthinae[10]. W Polsce występuje głównie w południowej części kraju, ale sięga na północ aż po Pobrzeże Koszalińskie i Kaszubskie[11].
W Azji zamieszkuje Turcję, Gruzję, Syberię, Rosyjski Daleki Wschód oraz Japonię[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h Metatropis rufescens – Sonik tarczokolec. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-10-10].
- ↑ G.H.W. Herrich-Schaeffer: Nomenclator entomologicus--Verzeichniss der Europaishen Insecten: zur erleichterung des Tausch-verkehrs mit Preisen versehen. I. Lepidoptera & Hemiptera. Regensburg: Friedrich Pustet, 1835.
- ↑ a b Pablo M. Dellapé, Thomas J. Henry, David C. Eades: species Metatropis rufescens (Herrich-Schaeffer, 1835). [w:] Lygaeoidea Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2021-10-10].
- ↑ F.X. Fieber. Dier Familie der Berytidae. „Wiener Entomologische Monatschrift”. 3, s. 200-210, 1859.
- ↑ E. Wagner. Metatropis rufescens linnaeae nov. subsp. (Hem. Het. Berytidae). „Opuscula Entomologica”. 15. s. 203-205.
- ↑ J. Péricart. Introduction à une révision des Berytinidae Ouest- paléarctiques (Hemiptera). „Annales de la Société entomologique de France”. 12, s. 373, 1976.
- ↑ a b c d e f g h i j k Barbara Lis. Płaszczyńcowate – Piesmatidae, smukleńcowate – Berytidae, kowalowate – Pyrrhocoridae. „Klucze do oznaczania owadów Polski”. 18 (9), s. 14–28, 2007.
- ↑ a b c d e f Ekkehard Wachmann, Albert Melber, Jürgen Deckert: Wanzen. Band 3: Pentatomomorpha I: Aradoidea (Rindenwanzen), Lygaeoidea (Bodenwanzen u. a.), Pyrrhocoroidea (Feuerwanzen) und Coreoidea (Randwanzen u. a.). (= Die Tierwelt Deutschlands und der angrenzenden Meeresteile nach ihren Merkmalen und nach ihrer Lebensweise. 78. Teil). Keltern: Goecke & Evers, 2007, s. 190. ISBN 978-3-937783-29-1.
- ↑ a b Metatropis rufescens (Herrich-Schaeffer, 1835). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-10-10].
- ↑ podrodzina: Metacanthinae. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2021-10-10].
- ↑ Grzegorz Gierlasiński: Metatropis rufescens. Rozmieszczenie. [w:] Pluskwiaki Różnoskrzydłe (Hemiptera: Heteroptera) Polski [on-line]. 2013-2021. [dostęp 2021-10-10].