Mazindol
Mazindol – wielofunkcyjny organiczny związek chemiczny, zawierający skondensowany układ trójpierścieniowy ze szkieletem 2-imidazoliny oraz boczną grupę chlorofenylową. Stosowany jako silny środek hamujący łaknienie w terapii otyłości.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wzór sumaryczny |
C16H13ClN2O | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Masa molowa |
284,74 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
DrugBank | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ATC | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Legalność w Polsce | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Synteza
edytujMazindol otrzymać można w wieloetapowej reakcji, która zaczyna się od syntezy 2-fenylo-2-imidazoliny z etylenodiaminy i cyjanobenzenu w obecności kwasu p-toluenosulfonowego (p-TSA). Otrzymany półprodukt przeprowadza się w pochodną dwulitową działaniem n-butylolitu i poddaje się reakcji z p-chlorobenzoesanem metylu[3]:
W podobny sposób otrzymać można szereg biologicznie aktywnych analogów mazindolu, różniących się wielkością pierścienia heterocyklicznego i podstawnikami[3].
Zastosowanie
edytujMazindol wykazuje działanie anorektyczne (hamujące łaknienie), w 1969 roku wprowadzony do farmakoterapii otyłości. Jest najsilniejszym lekiem z tej grupy terapeutycznej. W Polsce zaliczany jest do substancji psychotropowych oraz ma status leku bardzo silnie działającego (Wykaz A).
Wywołuje wiele działań niepożądanych, w tym groźne dla życia silne skoki ciśnienia tętniczego. Niemal całkowicie wycofany z lecznictwa (stosowany jest już tylko wyjątkowo). Wycofanie leku z użycia jest uzasadnione wprowadzeniem nowszych, bezpieczniejszych preparatów stosowanych w farmakoterapii otyłości (np. sibutramina, orlistat, bromelina). W Polsce wycofany z lecznictwa, a na świecie używany obecnie tylko w Argentynie.
Preparaty
edytuj- W Polsce
- Mazindol tabl. 1 mg – produkowany do 2002 roku[4] przez Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa, obecnie wyrejestrowany. Jednak samą substancję czynną (API) wytwarzano jeszcze do 2006 roku. W Polsce w latach 1997-2006 zsyntetyzowano ok. 25 kg mazindolu, który (poza potrzebami własnymi Polfy Warszawa) eksportowano do 16 krajów świata. Głównymi odbiorcami były Meksyk (53%) i Szwajcaria (28%)[5].
- W innych krajach
- Fagolip Plus tabl. 2 mg (Laboratorios Cetus SRL, Argentyna)[6]
Jedyną możliwością sprowadzenia do Polski jest procedura importu docelowego.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Mazindol (nr M2017) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2012-04-27]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Mazindol (nr M2017) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2012-04-27]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ a b S. Singh. Chemistry, design, and structure-activity relationship of cocaine antagonists. „Chem. Rev.”. 100 (3), s. 925–1024, 2000. DOI: 10.1021/cr9700538. PMID: 11749256.
- ↑ Kominukat WAW705/01/2004 WZF Polfa ze stycznia 2004 r. dla hurtowni farmaceutycznych, cyt. "Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa S.A. uprzejmie wyjaśniają, że preparat Mazindol® tabletki 1 mg został skreślony z Rejestru Środków Farmaceutycznych i Materiałów Medycznych Uchwałą KRŚFiMM z dn. 19 listopada 1998 r. W uzasadnieniu Komisja informuje, że odmowa przedłużenia okresu ważności wpisu do Rejestru nastąpiła ze względu na bardzo liczne działania niepożądane w tym groźne dla życia – bóle serca połączone z tachykardią, nadciśnienie tętnicze itd. oraz częste interakcje z innymi lekami. Dnia 25 października 2001 r. WZF Polfa otrzymały ostateczną decyzję o odmowie przedłużenia ważności wpisu do Rejestru mazindolu, w której Minister Zdrowia rozszerza uzasadnienie następująco: „Preparat ten wywołuje także zaburzenia oddawania moczu, sprzyja powstawaniu zaparć, powoduje nadmierną potliwość, suchość błon śluzowych w jamie ustnej, nerwowość, bezsenność, bóle i zawroty głowy. Mazindol nasila presyjne działanie amin katecholowych, działanie leków pobudzających OUN, hormonów tarczycy i sympatykomimetyczne działanie inhibitorów MAO. Zastosowanie terapeutyczne Mazindolu jest niewielkie z racji wymienionych wyżej objawów niepożądanych i interakcji. Jest lekiem o małej przydatności i skuteczności w terapii otyłości.” Zgodnie z obowiązującym prawem WZF Polfa wyprodukowały w styczniu 2002 r. ostatnią serię preparatu (z terminem ważności 01.2006)"
- ↑ Mazindol [online], Ministerio de Salud, Argentina, 2016 [dostęp 2023-01-23] (hiszp.).
- ↑ Productos [online], Cetus Laboratorios S.R.L. [dostęp 2023-01-23] .
Bibliografia
edytuj- Leki Współczesnej Terapii – A.Chwalibogowska-Podlewska, J.K.Podlewski; wyd. XII 1996 r.
- Leksykon Leków – Tadeusz Lesław Chruściel, Kornel Gibiński; PZWL 1991 r.
- Maciej Piróg: Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia – z upoważnienia ministra – na interpelację nr 4323 w sprawie wycofania z polskiego rynku produktów farmaceutycznych leków anorektycznych produkcji polskiej. Sejm RP, 11.08.2000. [dostęp 2012-04-27].
- Ulotka produktu leczniczego: Mazindol tabl. 1 mg produkcji WZF Polfa
- Sean C. Sweetman (Editor): Martindale. The Complete Drug Reference (36th ed.). Pharmaceutical Press, 2009. ISBN 978-0-85369-840-1.
- Urzędowy Wykaz Produktów Leczniczych – 1995 r.