Mazindol

związek chemiczny

Mazindolwielofunkcyjny organiczny związek chemiczny, zawierający skondensowany układ trójpierścieniowy ze szkieletem 2-imidazoliny oraz boczną grupę chlorofenylową. Stosowany jako silny środek hamujący łaknienie w terapii otyłości.

Mazindol
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C16H13ClN2O

Masa molowa

284,74 g/mol

Identyfikacja
Numer CAS

22232-71-9

PubChem

4020

DrugBank

APRD01085

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC

A08AA05

Legalność w Polsce

substancja psychotropowa grupy IV-P

Synteza

edytuj

Mazindol otrzymać można w wieloetapowej reakcji, która zaczyna się od syntezy 2-fenylo-2-imidazoliny z etylenodiaminy i cyjanobenzenu w obecności kwasu p-toluenosulfonowego (p-TSA). Otrzymany półprodukt przeprowadza się w pochodną dwulitową działaniem n-butylolitu i poddaje się reakcji z p-chlorobenzoesanem metylu[3]:

 

W podobny sposób otrzymać można szereg biologicznie aktywnych analogów mazindolu, różniących się wielkością pierścienia heterocyklicznego i podstawnikami[3].

Zastosowanie

edytuj

Mazindol wykazuje działanie anorektyczne (hamujące łaknienie), w 1969 roku wprowadzony do farmakoterapii otyłości. Jest najsilniejszym lekiem z tej grupy terapeutycznej. W Polsce zaliczany jest do substancji psychotropowych oraz ma status leku bardzo silnie działającego (Wykaz A).

Wywołuje wiele działań niepożądanych, w tym groźne dla życia silne skoki ciśnienia tętniczego. Niemal całkowicie wycofany z lecznictwa (stosowany jest już tylko wyjątkowo). Wycofanie leku z użycia jest uzasadnione wprowadzeniem nowszych, bezpieczniejszych preparatów stosowanych w farmakoterapii otyłości (np. sibutramina, orlistat, bromelina). W Polsce wycofany z lecznictwa, a na świecie używany obecnie tylko w Argentynie.

Preparaty

edytuj
W Polsce
  • Mazindol tabl. 1 mg – produkowany do 2002 roku[4] przez Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa, obecnie wyrejestrowany. Jednak samą substancję czynną (API) wytwarzano jeszcze do 2006 roku. W Polsce w latach 1997-2006 zsyntetyzowano ok. 25 kg mazindolu, który (poza potrzebami własnymi Polfy Warszawa) eksportowano do 16 krajów świata. Głównymi odbiorcami były Meksyk (53%) i Szwajcaria (28%)[5].
W innych krajach
  • Fagolip Plus tabl. 2 mg (Laboratorios Cetus SRL, Argentyna)[6]

Jedyną możliwością sprowadzenia do Polski jest procedura importu docelowego.

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e Mazindol (nr M2017) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2012-04-27]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  2. Mazindol (nr M2017) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2012-04-27]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  3. a b S. Singh. Chemistry, design, and structure-activity relationship of cocaine antagonists. „Chem. Rev.”. 100 (3), s. 925–1024, 2000. DOI: 10.1021/cr9700538. PMID: 11749256. 
  4. Kominukat WAW705/01/2004 WZF Polfa ze stycznia 2004 r. dla hurtowni farmaceutycznych, cyt. "Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa S.A. uprzejmie wyjaśniają, że preparat Mazindol® tabletki 1 mg został skreślony z Rejestru Środków Farmaceutycznych i Materiałów Medycznych Uchwałą KRŚFiMM z dn. 19 listopada 1998 r. W uzasadnieniu Komisja informuje, że odmowa przedłużenia okresu ważności wpisu do Rejestru nastąpiła ze względu na bardzo liczne działania niepożądane w tym groźne dla życia – bóle serca połączone z tachykardią, nadciśnienie tętnicze itd. oraz częste interakcje z innymi lekami. Dnia 25 października 2001 r. WZF Polfa otrzymały ostateczną decyzję o odmowie przedłużenia ważności wpisu do Rejestru mazindolu, w której Minister Zdrowia rozszerza uzasadnienie następująco: „Preparat ten wywołuje także zaburzenia oddawania moczu, sprzyja powstawaniu zaparć, powoduje nadmierną potliwość, suchość błon śluzowych w jamie ustnej, nerwowość, bezsenność, bóle i zawroty głowy. Mazindol nasila presyjne działanie amin katecholowych, działanie leków pobudzających OUN, hormonów tarczycy i sympatykomimetyczne działanie inhibitorów MAO. Zastosowanie terapeutyczne Mazindolu jest niewielkie z racji wymienionych wyżej objawów niepożądanych i interakcji. Jest lekiem o małej przydatności i skuteczności w terapii otyłości.” Zgodnie z obowiązującym prawem WZF Polfa wyprodukowały w styczniu 2002 r. ostatnią serię preparatu (z terminem ważności 01.2006)"
  5. Mazindol [online], Ministerio de Salud, Argentina, 2016 [dostęp 2023-01-23] (hiszp.).
  6. Productos [online], Cetus Laboratorios S.R.L. [dostęp 2023-01-23].

Bibliografia

edytuj