Max Biala
Max Biala[a] (ur. 5 sierpnia 1905 w Löschen, zm. 11 września 1942 w Ostrowi Mazowieckiej) – SS-Unterscharführer, zbrodniarz hitlerowski, członek załogi obozu zagłady w Treblince.
 SS-Unterscharführer
| |
| Data i miejsce urodzenia |
5 sierpnia 1905 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1940–1942 |
| Formacja | |
Życiorys
edytujUrodził się w Löschen w Brandenburgii (ob. część Drebkau). Początkowo pracował jako robotnik rolny, później wstąpił do SS-Totenkopfverbände[1], otrzymując numer członkowski 45 328[2]. Od 27 stycznia 1940 roku w randze SS-Rottenführera pełnił służbę w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen. Następnie był strażnikiem w ośrodkach „eutanazji” w Brandenburgu i Bernburgu, w których w ramach akcji T4 prowadzono eksterminację osób psychicznie chorych i niepełnosprawnych umysłowo[1].
W 1942 roku podobnie jak wielu innych uczestników programu „eutanazji” otrzymał przydział do personelu akcji „Reinhardt”. Latem tegoż roku objął funkcję zastępcy komendanta ośrodka zagłady w Treblince[1]. Niektórzy ocalali więźniowie utrzymywali, że wykonywał jedynie rozkazy przełożonych i nie dopuszczał się zbrodni z własnej inicjatywy[2]. Inni twierdzili natomiast, że dorównywał okrucieństwem najbardziej znanym sadystom z Treblinki, takim jak Kurt Franz, czy Kurt Küttner[3].
11 września 1942 roku[1], podczas wieczornego apelu, został ugodzony nożem przez żydowskiego więźnia Meira Berlinera, obywatela Argentyny, którego wraz z żoną i córką przywieziono z getta warszawskiego[4]. Jeszcze tego samego dnia zmarł w szpitalu wojskowym w Ostrowi Mazowieckiej lub też w drodze do szpitala[5]. Jego zabójca został zabity na miejscu, a w czasie bezładnej strzelaniny, która wybuchła po tym incydencie, zginęło także wielu innych Żydów. Christian Wirth – inspektor obozów zagłady akcji „Reinhardt”, który był w tym czasie obecny w Treblince – jeszcze tego samego dnia zarządził odwetową egzekucję dziesięciu więźniów. Kolejnych 150 Żydów rozstrzelano następnego poranka. Pozostałym więźniom przez trzy dni nie wydawano wody i żywności[6].
Jego imieniem nazwano baraki ukraińskich wachmanów w Treblince (Max Biala Kaserne)[1][5]. Wrażenie, które śmierć Biali wywarła na obozowej załodze, było jednym z czynników, które spowodowały, że z czasem poprawiono traktowanie żydowskich więźniów[7].
Uwagi
edytuj- ↑ W źródłach na temat obozu w Treblince można znaleźć także inne warianty pisowni jego nazwiska: Biela, Bialas, Bieler. Patrz m.in.: Webb i Chocholatý 2014 ↓, s. 324 i Arad 1999 ↓, s. 98.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Webb i Chocholatý 2014 ↓, s. 324.
- ↑ a b The Treblinka Perpetrators An overview of the German and Austrian SS and Police Staff. deathcamps.org. [dostęp 2017-07-12].
- ↑ Glazar 2011 ↓, s. 60.
- ↑ Arad 1999 ↓, s. 98–99.
- ↑ a b Arad 1999 ↓, s. 99.
- ↑ Arad 1999 ↓, s. 98.
- ↑ Arad 1999 ↓, s. 106.
Bibliografia
edytuj- Yitzhak Arad: Belzec, Sobibor, Treblinka. The Operation Reinhard Death Camps. Bloomington i Indianapolis: Indiana University Press, 1999. ISBN 978-0-253-21305-1. (ang.).
- Richard Glazar: Stacja Treblinka. Warszawa: Ośrodek KARTA, 2011. ISBN 978-83-61283-52-2.
- Chris Webb, Michal Chocholatý: The Treblinka death camp. History, Biographies, Remembrance. Stuttgart: ibidem-Verlag, 2014. ISBN 978-3-8382-0656-1.