Maud (statek)
Maud – norweski statek zbudowany dla Roalda Amundsena (1872–1928) na potrzeby ekspedycji Północną Drogą Morską (1918–1925).
 Maud, 1918 | |
| Bandera | |
|---|---|
| Dane podstawowe | |
| Typ | |
| Materiał |
drewno |
| Historia | |
| Data wodowania |
1917 |
| Dane techniczne | |
| Długość całkowita (L) |
36 m |
| Długość linii wodnej |
30 m |
| Szerokość (B) |
12 m |
Historia
edytujPo powrocie z wyprawy Amundsena na biegun południowy w 1914 roku okazało się, że statek „Fram” spróchniał podczas pobytu w tropikach[1]. Amundsen, który wzbogacił się w czasie I wojny światowej na transporcie morskim, przeznaczył zarobione pieniądze na budowę nowej jednostki dla potrzeb kolejnej wyprawy – ekspedycji Północną Drogą Morską i zlecił budowę nowego statku na podobieństwo „Frama”[2].
Nowy statek został nazwany na cześć królowej Norwegii „Maud”[2]. Jednostka była trójmasztową barkentyną o 36 m długości i 12 m szerokości, zanurzeniu 4,3 m, o nośności 380 BRT (w późniejszym czasie była zarejestrowana jako szkuner o nośności 385 BRT)[3].
18 lipca 1918 roku „Maud” wyruszyła z Vardø na wody Arktyki[1]. We wrześniu 1918 roku utknęła na prawie rok przy przylądku Czeluskin i dopiero 12 września 1919 roku udało się ją wypchnąć na otwarte wody[1]. „Maud” popłynęła dalej na wschód, lecz było już zbyt późno, by przedostać się na północ[1]. 21 września statek utknął ponownie w lodzie i załoga zmuszona była zimować na wybrzeżu wyspy Ajon[1], ok. 800 km od krańca Północnej Drogi Morskiej[2]. Wyprawa została wznowiona w lipcu 1920 roku i 28 lipca „Maud” dotarła do Nome na Alasce[1]. W Nome czterech z ośmiu uczestników wyprawy zdecydowało się na powrót do domu[1]. Amundsen planował wrócić na wybrzeże Syberii, by tam rekrutować nowych członków załogi i kontynuować wyprawę, jednak warunki lodowe były jeszcze gorsze niż wcześniej i po awarii wału napędowego Amundsen zmuszony był do ponownego, trzeciego zimowania[1]. W lipcu 1922 roku „Maud” była wolna od lodu, lecz z powodu uszkodzenia śruby okrętowej Amundsen skierował statek ponownie do Stanów Zjednoczonych, by dokonać napraw i uzupełnić zapasy[2]. Sam udał się do Norwegii, by załatwić sprawy finansowe[2]. Po powrocie zdecydował się podzielić wyprawę: sam miał wziąć samolot i zimować na północnym wybrzeżu Alaski, by wystartować wiosną z lądu a „Maud” z Oscarem Wistingiem (1871–1936) i Haraldem Sverdrupem (1888–1957) miała podjąć kolejną próbę pokonania Północnej Drogi Morskiej[2]. Statek wydostał się z lodu po dwóch latach na północ od Wysp Nowosyberyjskich i kierował się do Cieśniny Beringa[1]. Kolejne zimowanie miało miejsce u ujścia Kołymy[1]. W końcu ekspedycja „Maud” powróciła do Seattle w październiku 1925 roku[1]. Dzięki bogactwu poczynionych obserwacji ekspedycja była naukowym sukcesem[1].
Amundsen popadł w problemy finansowe[2] i we wrześniu 1923 roku był zmuszony ogłosić bankructwo[4]. W 1925 roku „Maud” została zajęta na poczet jego długów i sprzedana Kompanii Zatoki Hudsona (ang. Hudson's Bay Company, HBC)[2]. Firma ochrzciła statek „Baymaud” i go przebudowała dla własnych potrzeb[3]. W 1926 roku „Baymaud” pożeglowała z Vancouver w rejony arktyczne z zapasem drewna i paliwa, m.in. do budowy Fortu Harmon na Wyspie Wiktorii[3]. W 1927 roku zakotwiczyła w zatoce w Cambridge Bay, gdzie HBC budowała kolejną stację[3]. Statek, który okazał się zbyt duży na płytkie wody w regionie, pozostał zakotwiczony w zatoce i był używany jako warsztat, magazyn i stacja radiowa[3]. W latach 30. XX w. zaczął przeciekać i został stopniowo rozebrany[3].
W 1990 roku norweska gmina Asker zakupiła wrak za symbolicznego dolara, by wyremontować statek i sprowadzić go do Vollen[3]. Wrak został wydobyty w 2016 roku, przygotowany do podróży przez Atlantyk i przeholowany do Norwegii w 2018 roku[5]. Stanął w muzeum w Vollen[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l Sverdrup ↓.
- ↑ a b c d e f g h I Norsk biografisk leksikon 2014 ↓.
- ↑ a b c d e f g frammuseum.no ↓.
- ↑ Thyvold 2012 ↓.
- ↑ a b Jason Daley: After 100 Years, Roald Amundsen’s Polar Ship Returns to Norway. [w:] www.smithsonianmag.com [on-line]. 2018–08-13. [dostęp 2019-08-05]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- The Fram Museum: The Polar Ship Maud. frammuseum.no. [dostęp 2019-08-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-04)].
- Susan Barr: Roald Amundsen. W: I Norsk biografisk leksikon. 2014-09-29. (norw.).
- Harald Ulrik Sverdrup: Roald Engelbregt Gravning Amundsen (1872–1928). frammuseum.no. [dostęp 2019-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-04)]. (ang.).
- Hans Olav Thyvold: Roald Amundsen. Font Forlag AS, 2012. ISBN 978-82-8169-179-7. [dostęp 2019-08-05]. (ang.).