Matti Vanhanen
Matti Taneli Vanhanen (ur. 4 listopada 1955 w Jyväskylä) – fiński polityk i dziennikarz, parlamentarzysta, w 2003 minister obrony, od 2003 do 2010 premier Finlandii oraz przewodniczący Partii Centrum, w latach 2019–2020 i 2022–2023 przewodniczący Eduskunty, w latach 2020–2021 minister finansów, w 2020 również wicepremier.
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Matti Taneli Vanhanen |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
4 listopada 1955 |
| Premier Finlandii | |
| Okres |
od 24 czerwca 2003 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
Życiorys
edytujSyn Tatu Vanhanena, profesora nauk politycznych na Uniwersytecie w Tampere. Ukończył w 1989 studia z zakresu nauk politycznych na Uniwersytecie Helsińskim. Od 1985 pracował jako dziennikarz pisma „Kehäsanomat”, a następnie (w latach 1988–1991) jako jego redaktor naczelny.
Należy do Partii Centrum, na początku lat 80. kierował młodzieżówką partyjną. W latach 1991–2010 sprawował mandat posła do Eduskunty. W kwietniu 2003 objął urząd ministra obrony w gabinecie Anneli Jäätteenmäki, a po jej nagłej rezygnacji w czerwcu tego samego roku został premierem koalicyjnego rządu, współtworzonego przez centrystów, Partię Socjaldemokratyczną i liberalne ugrupowanie mniejszości szwedzkiej. W październiku 2003 Matti Vanhanen zastąpił byłą premier również na stanowisku przewodniczącego Partii Centrum.
W 2006 kandydował w wyborach prezydenckich, zajmując w pierwszej turze 3. miejsce z wynikiem 18,6% głosów[1]. Przed drugą turą poparł publicznie Sauliego Niinistö z Koalicji Narodowej, który jednak przegrał z ubiegającą się o reelekcję Tarją Halonen ze współtworzących rząd socjaldemokratów.
Kierowani przez Mattiego Vanhanena centryści po wyborach w 2007 utrzymali status głównej siły w Eduskuncie, co pozwoliło mu pozostać na stanowisku premiera. Nowy gabinet poza jego macierzystą formacją i Szwedzką Partią Ludową poparły również Partia Koalicji Narodowej i Liga Zielonych. Przed Bożym Narodzeniem 2009 zapowiedział odejście z obu stanowisk (lidera partii i premiera) w połowie 2010. 12 czerwca 2010 na funkcji przewodniczącego Partii Centrum zastąpiła go minister Mari Kiviniemi[2], 18 czerwca tego samego roku złożył rezygnację z urzędu premiera[3]. Cztery dni później Eduskunta powołała na to stanowisko Mari Kiviniemi. W tym samym roku Matti Vanhanen złożył także mandat poselski. Ponownie uzyskał go w wyniku wyborów w 2015. 2 czerwca 2015 został przewodniczącym klubu parlamentarnego Partii Centrum[4][5].
W 2018 ponownie był kandydatem centrystów w wyborach prezydenckich. W pierwszej turze głosowania otrzymał 4,1% głosów, zajmując 5. miejsce wśród 8 kandydatów[6]. W 2019 kolejny raz został wybrany do Eduskunty[7].
W czerwcu 2019 został wybrany na nowego przewodniczącego fińskiego parlamentu[8]. W czerwcu 2020 w rządzie Sanny Marin objął stanowisko ministra finansów w miejsce Katri Kulmuni[9]. Powierzono mu wówczas także funkcję wicepremiera[10], którą wykonywał do września tegoż roku. W maju 2021 odszedł ze stanowiska ministra finansów[11]. W styczniu 2022 ponownie wybrany na przewodniczącego Eduskunty (od lutego tegoż roku)[12], fińskim parlamentem kierował do końca kadencji w 2023.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ PRESIDENTINVAALI 15.1.2006: Tulos. Koko maa. vaalit.fi. [dostęp 2015-12-27]. (fiń.).
- ↑ Kiviniemi Finlands nya statsminister. dn.se, 12 czerwca 2010. [dostęp 2015-12-27]. (szw.).
- ↑ Finnish Prime Minister Matti Vanhanen resigns. france24.com, 18 czerwca 2010. [dostęp 2015-12-27]. (ang.).
- ↑ Martta Nieminen: Matti Vanhanen valittiin keskustan eduskuntaryhmän puheenjohtajaksi. hs.fi, 2 czerwca 2015. [dostęp 2015-12-27]. (fiń.).
- ↑ Annette Blencowe: Matti Vanhasesta keskustan eduskuntaryhmän puheenjohtaja. yle.fi, 2 czerwca 2015. [dostęp 2015-12-27]. (fiń.).
- ↑ Presidentinvaali 2018, 1. vaali. vaalit.fi. [dostęp 2018-01-28]. (fiń.).
- ↑ Eduskuntavaaleissa 2019 valitut kansanedustajat. eduskunta.fi, 15 kwietnia 2019. [dostęp 2021-10-09]. (fiń.).
- ↑ Matti Vanhanen on valittu eduskunnan puhemieheksi. uusisuomi.fi, 7 czerwca 2019. [dostęp 2019-06-07]. (fiń.).
- ↑ Katri Kulmuni: Finnish minister quits over media training row. bbc.com, 5 czerwca 2020. [dostęp 2020-06-09]. (ang.).
- ↑ Matti Vanhanen will be deputy prime minister. foreigner.fi, 9 czerwca 2020. [dostęp 2020-06-09]. (ang.).
- ↑ Saarikko kuvaa olevansa uudenlainen valtiovarainministeri – nosti mediatilaisuudessa esiin asian, johon on „kertakaikkiaan turhautunut”. demokraatti.fi, 27 maja 2021. [dostęp 2021-05-29]. (fiń.).
- ↑ Parliament elected the Speaker and Deputy Speakers. parliament.fi, 2 stycznia 2022. [dostęp 2022-04-09]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Profil na stronie Eduskunty. [dostęp 2015-12-27]. (fiń.).