Wikipedia

Marina Trumić

bośniacko-hercegowińska (chorwacka) pisarka i dziennikarka, tłumaczka literatury polskiej

Marina Trumić, właśc. Marija Trumić-Kisić[1] (ur. 8 maja 1939 w Belgradzie[2], zm. 21 lutego 2011 w Sarajewie[3][4]) – bośniacko-hercegowińska poetka, pisarka, dziennikarka i dramaturżka pochodzenia chorwackiego. Jej utwory poetyckie i prozatorskie zostały przetłumaczone na języki bułgarski i polski.

Marina Trumić
Imię i nazwisko

Marija Trumić-Kisić

Data i miejsce urodzenia

8 maja 1939
Belgrad

Data i miejsce śmierci

21 lutego 2011
Sarajewo

Narodowość

bośniacko-hercegowińska

Alma Mater

Uniwersytet w Sarajewie

Dziedzina sztuki

literatura piękna
publicystyka
przekład literacki

Ważne dzieła
Odznaczenia
Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej”

Tłumaczka poezji polskiej na języki chorwacki i bośniacki, popularyzatorka współczesnej literatury polskiej w republikach Jugosławii, głównie Bośni i Hercegowinie oraz Chorwacji.

Laureatka nagród krajowych za dokonania dziennikarskie (1968) oraz wydane w Bośni i Hercegowinie zbiory poetyckie Između Varšave i Sarajeva (2002) i Cipele za Mona Lizu (2010), jak też tłumaczenia wyborów wierszy Tadeusza Różewicza Moja poezija (2002) i Czesława Miłosza Drugi prostor (2008). Otrzymała również zagraniczne odznaczenie „Zasłużony dla Kultury Polskiej” (2003).

Wykształcenie

edytuj

Marina Trumić urodziła się w Belgradzie, w rodzinie chorwackiej[5], jednak przez większość życia związana była z Sarajewem. W stolicy Bośni spędziła dzieciństwo i młodość[6]. W Sarajewie uczęszczała do szkoły podstawowej i skończyła szkołę średnią[3], zdobyła wykształcenie wyższe i podjęła pracę[7]. Ukończyła studia z zakresu literatur jugosłowiańskich i języka serbochorwackiego[3][8] na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu w Sarajewie[2].

Działalność zawodowa

edytuj

Po ukończeniu studiów pracowała jako dziennikarka w sarajewskich czasopismach: dzienniku „Oslobođenje” i tygodniku „Svijet”[3][6]. Była też związana z bośniacką radiofonią[8] – w RTV Sarajevo była zatrudniona w sekcji dramatów radiowych[3], później zaś współpracowała z Radiem Sarajevo.

W latach 1991–1999 była pracowniczką Instytutu Języków Słowiańskich Uniwersytetu Warszawskiego (obecnie Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej), gdzie prowadziła lektorat języka chorwackiego[5].

Po powrocie do kraju w 2000 roku zajmowała się krytyką literacką i eseistyką. Jej artykuły były publikowane m.in. w dzienniku „Oslobođenje”, tygodniku „Svijet”, półroczniku „Odjek”[9], czy czasopiśmie regionalnym „Sarajevske Sveske”[10]. Podejmowała w nich tematy związane z życiem kulturalnym Bośni i Hercegowiny, zwłaszcza bośniacką literaturą[5]. Publikowane w czasopismach wywiady z pisarzami zostały później wydane również w formie książkowej[9].

Marina Trumić zasiadała wielokrotnie w jury konkursów literackich i wydawniczych[11][12][13]. Pełniła funkcję członka zarządu PEN Clubu Bośni i Hercegowiny, przez pewien czas będąc także jego prezesem[14].

Twórczość literacka

edytuj

Marina Trumić zadebiutowała w roku 1971 zbiorem opowiadań Između mene i tebe[15]. Jej 40-letni dorobek literacki obejmuje poezję, utwory prozatorskie, w tym dzienniki podróży oraz publicystykę, głównie artykuły prasowe, wywiady z twórcami kultury i krytykę literacką[5][8]. Była również autorką słuchowisk – dramaty radiowe Mariny Trumić Ifigenija iz Trampine i Varšavska elegija były nadawane przez bośniackie Radio Sarajevo i serbskie Radio Beograd[2].

Jako korespondentka dziennika „Oslobođenje” publikowała rozmowy z twórcami polskiej kultury, m.in. Kazimierzem Brandysem, Stanisławem Dygatem, czy Jarosławem Iwaszkiewiczem[15]. W roku 1968 za wywiad z Jerzym Andrzejewskim otrzymała krajową nagrodę dziennikarską[2], przyznawaną przez Związek Dziennikarzy Bośni i Hercegowiny[16] (bośn. Udruženje novinara Bosne i Hercegovine[17], obecnie Društvo novinara Bosne i Hercegovine – DN BiH[18][19]).

W 2002 roku otrzymała nagrodę Stowarzyszenia Wydawców i Księgarzy Bośni i Hercegowiny (bośn. Udruženje izdavača i knjižara u Bosni i Hercegovini – UIK BiH[19]) za wydany 3 lata wcześniej zbiór poezji Između Varšave i Sarajeva[14][15]. Ponownie została uhonorowana tą samą nagrodą w roku 2010, gdy Cipele za Mona Lizu uznano za najlepszy tom poetycki poprzedniego roku[5][20]. Była również laureatką nagrody „Anka Topić” za twórczość poetycką[21].

Część utworów pisarki została wydana w języku polskim. W roku 1995 ukazał się w Polsce tom prozy Mariny Trumić w przekładzie Anny Bloch, Magdy Szmyt i Svjetlany Babić-Barańskiej Mojemu listonoszowi z wyrazami miłości[22]. „Miesięcznik Literacki” opublikował fragmenty powieści Dziennik liryczny Marii Wiśniewskiej w tłumaczeniu Maryli Siwkowskiej-Łatuszyńskiej[23]. Opowiadania Kim był Chopin? i Zaczarowana krakowska noc, spolszczone przez Dragana Wasojewicza, wydała „Twórczość Robotników”[24][25]. Kilkanaście wierszy w tłumaczeniu Sylwii Piekarskiej, Danuty Cirlić-Straszyńskiej i Grzegorza Łatuszyńskiego zamieszczono w „Krasnogrudzie”[26] i „Literaturze na Świecie”[27] oraz w antologii XX-wiecznej poezji chorwackiej W skwarze słońca, w chłodzie nocy[14].

Ostatni tom wierszy Mariny Trumić Cipele za Mona Lizu, uznawany za swoistą summę poetycką autorki, został przetłumaczony na język bułgarski przez Rusankę Ljapową[28] i wydany w roku 2012 jako Obuwki za Mona Liza (bułg. Обувки за Мона Лиза)[29][30]. Wybrane wiersze, spolszczone przez Danutę Cirlić-Straszyńską, ukazały się 3 lata później pod tytułem Pantofle dla Mona Lizy[31][32].

Twórczość Mariny Trumić zaliczana jest do literatury bośniackiej (bośniacko-hercegowińskiej)[33], niekiedy jednak jej utwory określane są również jako przynależne do literatury chorwackiej[34].

Działalność translatorska

edytuj

Związana z Polską od lat 60. XX wieku, Marina Trumić przyczyniła się do popularyzacji współczesnej literatury polskiej[5] oraz wiedzy o polskiej kulturze[16] nie tylko w Bośni i Hercegowinie, lecz także w Chorwacji i w Serbii. Tłumaczyła na bośniacki i chorwacki poezję m.in. Juliana Kornhausera (U jednoj sekundi), Ewy Lipskiej (Tu), Czesława Miłosza (Drugi prostor), Tadeusza Różewicza (Moja poezija), Wisławy Szymborskiej (Život na licu mjesta; wspólnie ze Slavkiem Šanticiem) i Adama Zagajewskiego (Povratak)[2][5][35]. Przełożyła wybór tekstów Janusza Korczaka (Dobri duh čovječanstva ) i reportaże wojenne Konstantego Geberta (Obrana sarajevske pošte). Marina Trumić przygotowała również tłumaczenia i adaptacje radiowe utworów polskich pisarzy współczesnych, które zostały wyemitowane przez Radio Sarajevo, m.in. Sjednica Henryka Bardijewskiego, Jelka Jerzego Janickiego, Iz vodenih dubina Andrzeja Mularczyka i Eseji Stefana Żółkiewskiego[2].

W roku 2002 otrzymała nagrodę Stowarzyszenia Wydawców i Księgarzy Bośni i Hercegowiny za tłumaczenie wyboru poezji Tadeusza Różewicza[14][15]. W roku 2008 została uhonorowana tą samą nagrodą za przekład tomu poezji Czesława Miłosza[14].

Za pracę translatorską i popularyzatorską[5] oraz działania na rzecz zbliżenia Polaków i Bośniaków[15] w roku 2003 otrzymała odznaczenie „Zasłużony dla Kultury Polskiej”[2][14].

Życie prywatne

edytuj

Dwukrotnie, w latach 1960–1968 oraz 1991–1999, mieszkała w Warszawie[14]. Pierwszy raz przyjechała do Polski, towarzysząc mężowi, pisarzowi Čedowi Kisiciowi, który był attaché kulturalnym i radcą Ambasady Jugosławii[15][16]. Początkowo zresztą publikowała pod podwójnym nazwiskiem jako Marina Trumić-Kisić[36].

Zmarła nagle w swoim sarajewskim domu. Została pochowana 23 lutego 2011 roku na cmentarzu Bare w Sarajewie[4].

Publikacje

edytuj

Poezja

edytuj
  • Između Varšave i Sarajeva (Między Warszawą a Sarajewem[8]), Sarajevo: Međunarodni centar za mir, 1999
  • Cipele za Mona Lizu (Buty dla Mona Lizy[14], Pantofelki dla Mona Lisy[15]), Sarajevo: Dobra knjiga, 2009

Proza

edytuj
  • Između tebe i mene (Między mną i tobą[15]), Novi Sad: Matica srpska, 1971 (opowiadania)
  • Daleko proljeće (Daleka wiosna[8]), Sarajevo: Svjetlost, 1971 (opowiadania)
  • Lirski dnevnik Marije Višnjevske (Dziennik liryczny Marii Wiśniewskiej[8]), Sarajevo: Svjetlost, 1979 (powieść)
  • Čežnja i daljine (Tęsknota i dal[8]), Sarajevo: Oslobođenje, 1987 (dziennik podróży i opowiadania)
  • Ime puta (Imię drogi[8]), Sarajevo: Oslobođenje, 1987 (dziennik podróży i opowiadania)
  • Mome poštaru s ljubavlju (Mojemu listonoszowi z wyrazami miłości[32]), Ljubljana: Egzil, ABC, 1995 (opowiadania i dramaty)

Wywiady

edytuj
  • Živi glas umjetnika (Żywy głos artysty[32]), Sarajevo: Rabic, 2005.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Skład osobowy – Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej. Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej, 2006-03-19. [dostęp 2014-07-04]. (pol.).
  2. ↑ a b c d e f g Marina Trumić – PEN Centar Bosne i Hercegovine – Ko je ko. P.E.N. Centar Bosne i Hercegovinee, 2002. [dostęp 2014-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-16)]. (bośn.).
  3. ↑ a b c d e Preminula Marina Trumić. BH News, 2011-02-22. [dostęp 2014-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (bośn.).
  4. ↑ a b Preminula pjesnikinja Marina Trumić. Radio Sarajevo, 2011-02-22. [dostęp 2014-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)]. (bośn.).
  5. ↑ a b c d e f g h Zmarła Marina Trumić. Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej, 2011-02-23. [dostęp 2014-07-03]. (pol.).
  6. ↑ a b Cornelia Marks: Marina Trumić. Literarni Most. [dostęp 2014-07-03]. (bośn.).
  7. ↑ Trumić, Marina. Traduki. Translations from, to and within South Eastern Europe. [dostęp 2014-07-03]. (ang.).
  8. ↑ a b c d e f g h Marina Trumić (Noty o autorach). „Literatura na Świecie”. 5-6, s. 413-414, 2003. 
  9. ↑ a b Prijevod je pjesma koja živi u drugom jeziku. Intervju sa Marinom Trumić, spisateljicom, novinarkom i prevoditeljicom. „(sic!) Časopis za književnost, kulturu i književno prevođenje”. 4, s. 40, 2010. 
  10. ↑ Marina Trumić. Sarajevske sveske. [dostęp 2014-07-03]. (bośn.).
  11. ↑ Dodijeljene sajamske nagrade. Radio Sarajevo, 2010-04-28. [dostęp 2014-07-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)]. (bośn.).
  12. ↑ Bosniaca: časopis NUBBiH nagrađen na XXI sajmu knjige. JU Opća Biblioteka Magla, 2009-05-28. [dostęp 2014-07-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)]. (bośn.).
  13. ↑ 22. međunarodni sajam knjige i učila otvorio svoja vrata. Večernji list, 2010-04-22. [dostęp 2014-07-04]. (bośn.).
  14. ↑ a b c d e f g h Nic nie jest wieczne prócz samej wieczności. Odeszła Marina Trumić, nasza poetka z Sarajewa. Rynek Książki, 2011-02-23. [dostęp 2014-07-04]. (pol.).
  15. ↑ a b c d e f g h Grzegorz Łatuszyński: Bośniacka przyjaciółka literatury polskiej. Rzeczpospolita, 2011-03-04. [dostęp 2014-07-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)]. (pol.).
  16. ↑ a b c Danuta Cirlić-Straszyńska: Zmarła Marina Trumić. Gazeta Wyborcza, 2011-02-27. [dostęp 2014-07-04]. (pol.).
  17. ↑ Fadil Ademović: Novinstvo i ustaška propaganda u Nezavisnoj državi Hrvatskoj. Štampa i radio u Bosni i Hercegovini, 1941–1945. Sarajevo: Medija centar, 2000, s. 217.
  18. ↑ O društve novinara Bosne i Hercegovine. Društvo novinara Bosne i Hercegovine. [dostęp 2014-07-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-02)]. (bośn.).
  19. ↑ a b Registar udruga – Ministarstvo pravde Bosne i Hercegovine. Ministarstvo pravde Bosne i Hercegovine – MPR. [dostęp 2016-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-01)]. (bośn. • chorw. • serb.).
  20. ↑ Marina Trumić. Pjesnikinja koja se čita s osmijehom. Radio Sarajevo, 2010-06-09. [dostęp 2014-07-04]. (bośn.).
  21. ↑ Marini za rođendan. Da nisam tu gdje jesam…. Doznajemo. Online magazin, 2013-05-06. [dostęp 2014-07-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-06-26)]. (bośn.).
  22. ↑ Informacje szczegółowe o zapisie: Mojemu listonoszowi z wyrazami miłości. Polska Bibliografia Literacka (PBL). [dostęp 2014-07-04]. (pol.).
  23. ↑ Dziennik liryczny Mariji Visnjevskiej (Chleb i wino). „Miesięcznik Literacki”. 9, s. 24-27, 1989. 
  24. ↑ Informacje szczegółowe o zapisie: Kim był Chopin?. Polska Bibliografia Literacka (PBL). [dostęp 2014-07-04]. (pol.).
  25. ↑ Informacje szczegółowe o zapisie: Zaczarowana krakowska noc. Polska Bibliografia Literacka (PBL). [dostęp 2014-07-04]. (pol.).
  26. ↑ Marina Trumić, Sylwia Piekarska. Unosząc się nad jeziorem... Zrozumieć Bośnię. „Krasnogruda”. 6, s. 66, 1997. 
  27. ↑ Marina Trumić, Danuta Ćirlić-Straszyńska (tłum.). Wiersze. „Literatura na Świecie”. 5-6, s. 258-260, 2003. 
  28. ↑ Cipele za Mona Lizu. Traduki. Translations from, to and within South Eastern Europe. [dostęp 2014-07-04]. (ang.).
  29. ↑ Марина Трумич, Обувки за Мона Лиза, Превод от босненски: Русанка Ляпова, Издателство Сонм, 2012 г.. Traduki. Translations from, to and within South Eastern Europe. [dostęp 2014-07-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)]. (ang.).
  30. ↑ Обувки за Мона Лиза. Култура. Културен коктейл, 2013-02-01. [dostęp 2017-09-01]. (bułg.).
  31. ↑ Danuta Cirlić-Straszyńska (tłum.): Marina Trumic „Pantofle dla Mona Lizy”. Stowarzyszenie Pisarzy Polskich. Stowarzyszenie Pisarzy Polskich Oddział Warszawa. [dostęp 2017-09-01]. (pol.).
  32. ↑ a b c Marina Trumić: Cipele za Mona Lizu. Pantofle dla Mona Lizy. Sejny: Pogranicze, 2015, s. 3, 201, 203, 211.
  33. ↑ O nowej poezji Bośni i Hercegowiny z Hademem Hajdareviciem rozmawia Danuta Ćirlić-Straszyńska. „Literatura na Świecie”. 5-6, s. 266, 2003. 
  34. ↑ Trumić Marina. Polska Bibliografia Literacka (PBL). [dostęp 2014-07-04]. (pol.).
  35. ↑ Ewa Lipska. Instytut Książki. [dostęp 2014-07-04]. (ang.).
  36. ↑ Marina Trumić-Kisić. Open Library, 2008-04-01. [dostęp 2014-07-03]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Marina_Trumić&oldid=74647827”