Marie-Antoinette Lix
Marie-Antoinette Lix (ur. 31 maja 1839, zm. 14 stycznia 1909 r.) – francuska guwernantka, bohaterka powstania styczniowego, która później walczyła w wojnie francusko-pruskiej. Doskonale jeździła konno i władała szablą. Była guwernantką uczącą dzieci hrabiego Andrzeja Adama Łubieńskiego w majątku w Szycach[1][2].
| |
| porucznik | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
14 stycznia 1909 |
| Przebieg służby | |
| Główne wojny i bitwy |
|
| Odznaczenia | |
| Srebrny miecz w Musée de l'Armée w Paryżu | |
Życiorys
edytujUrodziła się w Colmar w Alzacji (Francja). Ojciec jej, zawodowy wojskowy, nauczył ją fechtunku i jazdy konnej. Otrzymała także staranne wykształcenie dla panien w szkole Sióstr Boskiej Opatrzności w Ribeauvillé. Jako wykształcona nauczycielka została zatrudniona w domu hrabiostwa Łubieńskich w Szycach. Uczyła czworo dzieci hrabiego przedmiotów ogólnych a także jazdy konnej.
Gdy wybuchło powstanie styczniowe (1863) hrabia Łubieński przyłączył się do powstania. Marie-Antoinette działała w męskim przebraniu jako kurier i została schwytana przez Rosjan. Następnie zwolniona ze względu na płeć i francuski paszport. Wróciła do Francji w 1866 r.
W wojnie francusko-pruskiej (1870-1871) chciała uczestniczyć w bitwie pod Sedanem, ale w tamtych czasach nie przyjmowano kobiet do wojska, więc znów włożyła męski mundur. Jako porucznik snajperów uczestniczyła w obronie Lamarche i Langres. Wyróżniła się podczas bitwy pod Nompatelize (6 października 1870).
Zmarła w 1909 roku, a rok później organizacja kobiet ze Strasburga i Colmar ufundowała srebrny miecz na jej cześć, który jest do dziś eksponowany w Muzeum Armii (Musée de l'Armée) w Paryżu.
Bohaterski czyn w czasie powstania styczniowego
edytujGdy Rosjanie zaczynają tłumić powstanie hrabia Łubieński jest zmuszony do ucieczki. W majątku pozostaje hrabina Łubieńska, jej czworo dzieci i Marie-Antoinette, która przejmuje zarządzanie majątkiem. Organizuje szpital polowy aby leczyć rannych powstańców. Przy jednym z nich zostaje znaleziona wiadomość, że batalion polskiego pułkownika Bończa znajdzie się w rosyjskiej zasadzce. Marie-Antoinette zakłada mundur i konno mroźną nocą udaje się na pozycje oddziału Bończy, ostrzega go i polski szwadron z zaskoczenia atakuje kozaków[5]. Jej odwaga ożywia Polaków, którym udało się uwolnić i uciec. Śmiertelnie ranny pułkownik chce poznać młodego mężczyznę, który był jego wybawcą, Marie-Antoinette przedstawiła się pod imieniem Michel le Sombre. Awansowana na porucznika eskortuje rodzinę Łubieńskich do granicy z Prusami, aby hrabina Łubieńska i jej dzieci mogły znaleźć schronienie w Dreźnie[potrzebny przypis].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Szyce – historia osady [online] [dostęp 2020-03-31].
- ↑ Przypis [1] podaje także inną, mniej prawdopodobną lokalizację – Szczytniki.
- ↑ Les femmes de Colmar et de Strasbourg honorent Marie-Antoinette Lix | Le blog des collections [online] [dostęp 2020-03-30] (fr.).
- ↑ Marie-Antoinette LIX, la femme soldat – Colmar [online], etienne.biellmann.free.fr [dostęp 2020-03-30].
- ↑ Bitwa pod Górami (pow. pińczowski) [online], powstanie1863.zsi.kielce.pl [dostęp 2020-03-30].