Wikipedia

Marian Wowkonowicz

Marian Ignacy Wowkonowicz (ur. 31 lipca 1889 w Tarnowie, zm. 9 lipca 1959 w Londynie) – polski lekarz dermatolog, doktor wszech nauk lekarskich, oficer Legionów Polskich, podpułkownik lekarz Wojska Polskiego i Royal Air Force.

Marian Wowkonowicz
podpułkownik lekarz podpułkownik lekarz
Data i miejsce urodzenia

31 lipca 1889
Tarnów

Data i miejsce śmierci

9 lipca 1959
Londyn

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Legiony Polskie
Polska Siła Zbrojna
RAF

Jednostki

3 Pułk Piechoty,
1 Batalion Sanitarny,
1 Szpital Okręgowy

Stanowiska

lekarz batalionowy,
lekarz pułkowy,
kierownik naukowy

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa (bitwa pod Rarańczą, bitwa pod Polską Górą, bitwa pod Kostiuchnówką)
II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Lotniczy (trzykrotnie) Order Imperium Brytyjskiego od 1936 (wojskowy) Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” (w czasie wojny) Odznaka Honorowa Austriackiego Czerwonego Krzyża

Życiorys

edytuj

Marian Ignacy Wowkonowicz urodził się 31 lipca 1889 w Tarnowie[1][2][3][4]. Był synem Franciszka Romualda Wowkonowicza (pracownik sądu we Lwowie, starszy oficjał sądowy, zm. 1904 mając 54 lata[5]) i Julii z domu Frey (zm. 1931)[6][7]. Miał czworo rodzeństwa – Augusta (brat przyrodni z pierwszego małżeństwa Franciszka) oraz Jana, Paulinę i Romualda (inżynier)[7][3].

Uczył się w C. K. V Gimnazjum we Lwowie, gdzie w 1907 ukończył z odznaczeniem VIII klasę i zdał z odznaczeniem egzamin dojrzałości[8]. Działał we lwowskiej organizacji „Promień”[9]. Studiował medycynę na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Lwowskiego, gdzie w styczniu 1914 uzyskał dyplom lekarza i stopień doktora wszech nauk lekarskich[10][1]. Następnie podjął pracę w Szpitalu Powszechnym we Lwowie[3].

Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich w 1914[11][3]. 11 października 1914 przydzielony jako lekarz batalionowy do I batalionu 3 pułku piechoty w składzie II Brygady[3]. Jednocześnie mianowany podporucznikiem lekarzem, zaś 11 grudnia 1915 awansowany na porucznika lekarza[3]. Służbę lekarską pełnił podczas bitwy pod Rarańczą 17 czerwca 1915, gdzie wyniósł z pola boju około 20 rannych i udzielał też pomocy rannym Rosjanom[12]. W trakcie i po bitwie pod Polską Górą 5 listopada 1915 wykazał się poprzez ewakuację z pola walk około 100 rannych legionistów i opatrując ich[13][3]. Potem pracował w szpitalu legionowym w Königsfeld jako zastępca ordynatora, dr A. Stefanowicza[3]. Następnie służył w zorganizowanym przez siebie szpitalu w Holtzschlaghaus[3]. 25 lutego 1916 został mianowany lekarzem pułkowym 3 p.p.[3]. W bitwie pod Kostiuchnówką 6 lipca 1916 odniósł rany[3][14]. Potem przebywał w obozie szkolnym (rekruckim) w Ostrowi Mazowieckiej (maj 1917), skąd w tym czasie został skierowany do PUZ (Powiatowy Urząd Zaciągu do WP) Kalisz[3]. W połowie maja 1917 prowadził też badania ochotników w PUZ Częstochowa[15]. Po kryzysie przysięgowym z lipca 1917 przeszedł do Polskiej Siły Zbrojnej[3]. W grudniu 1917 został awansowany na kapitana lekarza[16][3]. Pod koniec tego roku był lekarzem w Twierdzy Modlin, a następnie na Kursu Wyszkolenia nr 2 i 3 w Ostrowi Mazowieckiej[3]. Dnia 12 października 1918 Rada Regencyjna zatwierdziła go w stopniu kapitana lekarza ze starszeństwem z 1 stycznia 1917[3]. U kresu wojny, 13 listopada 1918 uczestniczył w akcji rozbrajaniu garnizonu armii niemieckiej oraz w przejmowaniu twierdzy Modlin[3].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego. Był oficerem 1 batalionu sanitarnego[3]. 11 grudnia 1918 przydzielono tymczasowo do Zakładu Ozdrowieńców „Pustelnik”, a 18 marca 1919 przeniesiono ze Szkoły Podchorążych w Warszawie do Szpitala w Modlinie[3]. Został zweryfikowany w stopniu majora lekarza ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[3]. W 1921 służył w Kompanii Zapasowej Sanitarnej (KZS) nr 1 w Warszawie[3]. Potem został przeniesiony do rezerwy[3]. W latach 1923, 1924 pozostawał majorem rezerwy z przydziałem do 1 batalionu sanitarnego[17][18]. W cywilu praktykował jako lekarz[3]. W styczniu 1930 ogłoszono jego przeniesienie w rezerwie korpusu oficerów sanitarnych grupie lekarzy został powołany do służby czynnej i przeniesiony z 1 batalionu sanitarnego do 1 Szpitala Okręgowego nr 1 na stanowisko ordynatora[19][20] i od tego czasu tam pracował[21][3]. Został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[22][3]. W czerwcu 1935 został awansowany na stopień podpułkownika lekarza z dniem 1 stycznia 1935[23][24][25][3]. Według stanu z marca 1939 nadał był oficerem 1 Szpitala Okręgowego na stanowisku kierownika naukowego[26][3].

Był specjalistą chorób skórnych i wenerycznych[2]. Miał wykłady i prelekcje na tematy medyczne (np. o chorobach zwyradniających[27], o gruźlicy skóry[28]). Był działaczem Izby Lekarskiej warszawsko-białostockiej, w której był pisarzem i przewodniczącym kasy pogrzebowej[29], a w styczniu 1932 został wybrany członkiem zarządu tej Izby[30]. Działał też w Związku Lekarzy Państwa Polskiego[31].

Jego żoną została pochodząca z Sanoka Aldona Helena Mozołowska (ur. 1890[32], siostra lekarzy oraz oficerów WP Stefana i Włodzimierza, też działająca we lwowskiej organizacji „Promień”[33], wpierw zamężna z Jakubowskim, synem właściciela Bóbrki, zmarłym tragicznie pracownikiem naukowym Politechniki Lwowskiej[34], także służąca w Legionach Polskich[35] i również lekarz medycyny – o specjalności chorób wewnętrznych[1][2][36], 9 lipca 1920 była matką chrzestną – wraz z Józefem Piłsudskim – dla swojego bratanka Jana Mozołowskiego[37], odznaczona Medalem Niepodległości[38]). W latach 20. zamieszkiwali przy ul. Miedzianej 6 w Warszawie[1], a do 1939 przy ul. Czerwonego Krzyża 21[2].

Po wybuchu II wojny światowej w 1939 ewakuował się na wschód (potwierdził to w swojej korespondencji pisanej z Tarnopola jego szwagier płk dr Stefan Mozołowski określający go imieniem „Marek”)[39]. W połowie września podróżując ze swoją córką Krystyną kierował się do granicy z Rumunią, gdzie miał założyć szpital[39]. Wcześniej, po wyjeździe z Siedlec, miał zagubić się ze swoją córką Krystyną[39]. W 1944 zginęła ona w powstaniu warszawskim w 1944[40].

Po przedostaniu się do Wielkiej Brytanii służył w Royal Air Force jako oficer medyczny w stopniu podpułkownika (ang. W/Cdr – wing commander; nr służbowy P-0254)[4]. Po wojnie praktykował jako lekarz w Londynie zamieszkując tamże, a 23 maja 1952 został naturalizowany w Wielkiej Brytanii[41]. Zmarł 9 lipca 1959[4]. Został pochowany w Londynie[4].

Odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d Urzędowy spis lekarzy uprawnionych do wykonywania praktyki lekarskiej oraz aptek w Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: R. Olesiński, W. Merkel i S-ka, 1925, s. 350.
  2. ↑ a b c d Urzędowy spis: lekarzy, lekarzy-dentystów, farmaceutów, felczerów, pielęgniarek, położnych, uprawnionych i samodzielnych techników dentystycznych : oraz wykazy: aptek, szpitali, ubezpieczalni społ., ośrodków zdrowia, przychodni samodzielnych, oraz centrali i filii Państwowej Szkoły Higieny. Warszawa: Ministerstwo Opieki Społecznej, 1939, s. 254.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae Janusz Cisek, Ewa Kozłowska, Łukasz Wieczorek: Marian Wowkonowicz. zolnierze-niepodleglosci.pl. [dostęp 2022-06-08].
  4. ↑ a b c d e f Marian Wowkonowicz. listakrzystka.pl. [dostęp 2022-06-08].
  5. ↑ Nekrologia. „Dzień”. Nr 72, s. 6, 29 marca 1904. 
  6. ↑ Julia Wowkonowicz. tarnow.grobonet.com. [dostęp 2022-06-08].
  7. ↑ a b Michał Piekarski: Marian Wowkonowicz. kuriergalicyjski.com. [dostęp 2022-06-08].
  8. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. V Gimnazyum we Lwowie za rok szkolny 1907. Lwów: 1907, s. 103, 104.
  9. ↑ Edmund Semil. „Promieniści” we Lwowie. „Niepodległość”. Tom 15, s. 364, 1937. 
  10. ↑ Osobiste. Z uniwersytetu. „Kurjer Lwowski”. Nr 27, s. 5, 29 stycznia 1914. 
  11. ↑ Kolekcja VM ↓, s. 1.
  12. ↑ a b Polacy bohaterami „Czerwonego Krzyża”. „Kurjer Lwowski”. Nr 24, s. 3, 15 stycznia 1916. 
  13. ↑ Kolekcja VM ↓, s. 2.
  14. ↑ Z pola walki. „Kurier Warszawski”. Nr 207, s. 2, 28 lipca 1916. 
  15. ↑ Pierwsi ochotniczy w Częstochowie. „Goniec Wieczorny”. Nr 247, s. 3, 21 maja 1917. 
  16. ↑ Mianowania w Legionach. „Kurjer Lwowski”. Nr 607, s. 3, 29 grudnia 1917. 
  17. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1128, 1216.
  18. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1021, 1098.
  19. ↑ Zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 3, s. 35, 29 stycznia 1930. 
  20. ↑ Nowe przeniesienia w wojsku. „Goniec Wieczorny”. Nr 24, s. 2, 30 stycznia 1930. 
  21. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 869, 1031.
  22. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 1031.
  23. ↑ Awanse w wojsku. „Kurjer Poranny”. Nr 178, s. 4, 29 czerwca 1935. 
  24. ↑ Awanse w armji i flocie. „Warszawski Dziennik Narodowy”. Nr 35B, s. 4, 1 lipca 1935. 
  25. ↑ a b c d e Rocznik Oficerski 1939 ↓, s. 368.
  26. ↑ Rocznik Oficerski 1939 ↓, s. 368, 890.
  27. ↑ Wiadomości bieżące. „Kurier Warszawski”. Nr 139, s. 3, 23 maja 1922. 
  28. ↑ Pogadanki w grudniu 1934 r.. „Kurjer Poranny”. Nr 337, s. 11, 5 grudnia 1934. 
  29. ↑ Usprawienie izb lekarskich. „Myśl Niepodległa”. Nr 1074, s. 297, 299, 16 maja 1931. 
  30. ↑ Nowy zarząd Izby Lekarskiej warszawsko-białostockiej. „Kurjer Czerwony”. Nr 19, s. 5, 25 stycznia 1932. 
  31. ↑ Sprawa przyjmowania lekarzy-Żydów na walnem zebraniu Zw. Lekarzy Państwa Polskiego. „Kurjer Polski”. Nr 169, s. 4, 22 czerwca 1937. 
  32. ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1905/1906 (zespół 7, sygn. 39). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 507.
  33. ↑ Edmund Semil. „Promieniści” we Lwowie. „Niepodległość”. Tom 15, s. 357, 1937. 
  34. ↑ Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 227. ISBN 83-909787-0-9.
  35. ↑ Janusz Cisek, Ewa Kozłowska, Łukasz Wieczorek: Aldona Wowkonowicz. zolnierze-niepodleglosci.pl. [dostęp 2022-06-08].
  36. ↑ Jadwiga Suchmiel: Działalność naukowa kobiet w Uniwersytecie we Lwowie do roku 1939. Częstochowa: Wydawnictwo WSP, 2000, s. 91.
  37. ↑ Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 24. ISBN 83-909787-0-9.
  38. ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 94.
  39. ↑ a b c Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 19-20. ISBN 83-909787-0-9.
  40. ↑ Krystyna Wowkonowicz. 1944.pl. [dostęp 2022-06-07].
  41. ↑ Naturalisation. „The London Gazette”. Nr 39597, s. 3820, 15 lipca 1952. (ang.). 
  42. ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 352.
  43. ↑ Krzyże Walecznych. „Żołnierz Polski”. Nr 15 i 16, s. 27, 16 kwietnia 1922. 
  44. ↑ Odznaczenia w Legionach. „Kurjer Lwowski”. Nr 628, s. 4, 15 grudnia 1916. 
  45. ↑ Odznaczenia. „Wiedeński Kuryer Polski”. Nr 346, s. 3, 24 listopada 1915. 

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Marian_Wowkonowicz&oldid=74384564”